Βλέπω τη μικρή wannabe influencer να ποζάρει με επαγγελματισμό για τη σωστή σέλφι. Το μαγιό μικροσκοπικό, το νύχι υπερπαραγωγή, οι γοφοί προσεκτικά τεντωμένοι, οι γλουτοί σφιχτοί, ο κορμός με μια μικρή στροφή, το μάτι τσαχπίνικο, το πιγούνι ψηλά και το χαμόγελο υπαινικτικό. Στο βάθος ο γαλάζιος τρούλος μιας εκκλησίας, τα άσπρα σπίτια ενός χωριού, τα γάργαρα νερά μιας πισίνας, ένας πέτρινος τοίχος, ένα πλοκάμι χταπόδι, μια παραλία, μια μπουκαμβίλια, ένα ποτήρι κρασί στο ηλιοβασίλεμα… Βασανίζεται λίγο με τα hashtags. Τι να γράψει για να έχει περισσότερα likes; #sunset #Greece, #ilovegreece, #tinos, #memories, #barbiegirl, #travelphotography, #ilovefashion, #bikinimodel, #blogger… Στο ΤikΤok ανεβάζει ένα mini guide με τα πέντε must-dos στο νησί μέσα στην ημέρα και το απόγευμα με τα τρία must-visit μαγαζιά για ποτό και μουσική. «Η αισθητική του χώρου είναι ακραία όμορφη», περιγράφει με πάθος στο κινητό της για το all-day bar που ανακάλυψε και, ικανοποιημένη, στέλνει το post της στην οικουμένη!
Και η οικουμένη θα δει άλλη μια παραλία, άλλη μια πισίνα, άλλο ένα εστιατόριο, άλλο ένα πλοκάμι, άλλο ένα μπαράκι, άλλο ένα κοριτσάκι με μαγιό να πασχίζει για περισσότερους followers. Στη καλύτερη περίπτωση, θα δει και λίγο κυκλαδίτικο χωριό, μια εκκλησία, έναν γάιδαρο, τους καλαθοπλέκτες του Βώλακα και την όμορφη πλατεία του Πύργου. Όμως, αντί να μάθει από τι είναι φτιαγμένη η Τήνος, θα καταχώσει ακόμη πιο βαθιά στη λήθη του χρόνου και των συσσωρευμένων πληροφοριών όλα όσα τη διαφοροποιούν, προς τέρψιν της εύπεπτης ομοιογένειας.
Παίρνω, λοιπόν, από το χέρι τη μικρή influencer και καθόμαστε στη βεράντα του σπιτιού μου, που βλέπει την ενδοχώρα, το Ξώμπουργο και το καθολικό μοναστήρι της Ιεράς Καρδίας. Έλα να σου πω μια ιστορία…
Το όραμα της Πελαγίας
«Το βλέπεις το χωριό που είναι ακριβώς απέναντι; Είναι ο Κάμπος. Πριν από 200 χρόνια και, υπήρχε εκεί ένα μικρό κορίτσι που το έλεγαν Λουκία. Η θεία της ήταν μοναχή στη Μονή Κεχροβουνίου και, όταν πέθανε ο πατέρας της μικρής, την πήρε κοντά της στο μοναστήρι της Κυρίας των Αγγέλων. Μεγαλώνοντας, η μικρή Λουκία αποφάσισε να ακολουθήσει και αυτή τον δρόμο του μοναχισμού και ονομάστηκε Πελαγία. Η παράδοση λέει ότι μόνο καλοσύνη είχε στην ψυχή του αυτό το πλάσμα και ίσως γι’ αυτό, ένα βράδυ στον ύπνο της, εμφανίστηκε μπροστά της η Παναγία και της αποκάλυψε ότι η εικόνα της ήταν θαμμένη σ’ ένα κτήμα κάτω στη Χώρα. Σάστισε η Πελαγία, δεν πίστεψε στο όραμα, όμως να που η Παναγία εμφανίστηκε και πάλι, αυστηρότερη. Τόσο που η Πελαγία ενημέρωσε την ηγουμένη, η ηγουμένη ενημέρωσε τον μητροπολίτη, και όλο το νησί βάλθηκε να ψάχνει την εικόνα. Μη σου τα πολυλογώ, έπειτα από περιπέτειες, στιγμές αμφισβήτησης αλλά και μεταμέλειας, στο κτήμα του Δοξαρά, εκεί όπου σήμερα στέκει η Μεγαλόχαρη της Τήνου, οι ανασκαφές έφεραν στο φως τον αρχαίο ναό του Διονύσου, τα ερείπια ενός χριστιανικού ναού και εντέλει, στις 30 Ιανουαρίου του 1823, την ίδια τη θαυματουργή εικόνα! Και έτσι, οικοδομήθηκε με τη συμβολή όλων ο ναός και η Τήνος έγινε γρήγορα ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα του ορθόδοξου κόσμου.
Αυτό έγινε ακριβώς 200 χρόνια πριν, το 1823, γι’ αυτό και λέμε ότι η Τήνος γιορτάζει φέτος τα 200 χρόνια της εύρεσης. Βέβαια, και επειδή πάντα τα θαύματα και οι θρησκευτικές παραδόσεις πατούν πάνω σε ευρύτερες ιστορικές συγκυρίες, η εύρεση της εικόνας συμπίπτει και με άλλα γεγονότα, λιγότερο γοητευτικά ίσως από την ιστορία της Πελαγίας, ωστόσο αδιαμφισβήτητα. Συμπίπτει φυσικά με την Ελληνική Επανάσταση, ενισχύοντας την εκ Θεού βοήθεια υπέρ του Γένους, γι’ αυτό και οι ήρωες της Επανάστασης, ο Κολοκοτρώνης, ο Μιαούλης, ο Νικηταράς και ο Μακρυγιάννης –ίσως και να τους θυμάσαι από το σχολείο–, οι τότε influencers, ήταν οι πρώτοι που ήρθαν αμέσως για να προσκυνήσουν καθιστώντας το προσκύνημα πανελλαδικό. Αλλά συμπίπτει και με την ανάγκη ισχυροποίησης των ορθοδόξων απέναντι στους καθολικούς και στο κέντρο τους, τη Σύρο, στα νησιά του Αιγαίου.
Καθολική εκκλησία στο εγκαταλελειμμένο πια χωριό Μοναστήρια. (Φωτογραφία: Έβελυν Φώσκολου)
Ένας τόπος προσκυνήματος
Αυτό που θα ήθελα να καταλάβεις, είναι ότι, 200 χρόνια τώρα, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν έρθει στην Τήνο πιστεύοντας στο θαύμα. Παρατήρησε τα μαρμάρινα πεζούλια της Ευαγγελιστρίας. Θα δεις παντού, παντού όμως, σκαλισμένες ημερομηνίες, ονόματα και τόπους καταγωγής αμέτρητων προσκυνητών, οι οποίοι εναπόθεσαν εδώ την ελπίδα τους. Και ο σπαραγμός έγινε ενέργεια και λίγο ευαίσθητος να είσαι, της οφείλεις σεβασμό. Και ξέρεις, λίγο ρόλο παίζει εάν πιστεύεις ή όχι. Ακόμη και αυτοί που δεν πιστεύουν, ένα κεράκι θα το ανάψουν, έστω στο όνομα της Ιστορίας. Οπότε θα ήθελα να δεις το νησί ολόκληρο σαν έναν τόπο προσκυνήματος.
Γιατί, βλέπεις το τοπίο γύρω μας; Κοίτα το Ξώμπουργο. Είναι, θα έλεγες, ένας γυμνός απόκρημνος βράχος. Όμως παρατήρησε καλύτερα: Στα πόδια του εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι, στη κορυφή του υψώθηκαν ενετικά κάστρα –τα τείχη φαίνονται ακόμη καθαρά– και γράφτηκε μέρος της μοίρας του νησιού. Στο Ξώμπουργο, πάλλεται η καρδιά της ενδοχώρας, καθώς καθορίζει τα μεσαιωνικά χωριά που στέκουν στους πρόποδές του. Χάνεται μες στα σύννεφα, βροντά, αναδύεται και φθείρεται όπως η ανθρώπινη ύπαρξη, καθώς η γρανιτένια σάρκα του κατηφορίζει προς τη θάλασσα… Όπου και να κοιτάξεις, παρατήρησε τα θαυμαστά έργα των ανθρώπων. Κάθε ταπεινή ξερολιθιά, κάθε πεζούλα, φτιάχτηκε από χέρι ανθρώπινο. Ομάδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου μέτρησε ότι το μήκος των πέτρινων αυτών κατασκευών είναι τόσο εκτενές, που θα έκανε 30 φορές τον γύρο του νησιού! Οι ξερολιθιές είναι ο ανθρώπινος μόχθος, ο ανθρώπινος ιδρώτας που πότισε την ξερή αυτή γη και την έκανε να παραγάγει και να ανθίσει. Προσκύνησέ τες ευλαβικά. Προσκύνησε τους γρανιτένιους όγκους του Πετριάδου, προσκύνησε το μάρμαρο της Έξω Μεριάς, προσκύνησε τα τραχιά χέρια του Τήνιου μαρμαρογλύπτη. Προσκύνησε τους καλλιτέχνες που γέννησε ή υιοθέτησε το νησί και ίσως καταλάβεις ότι καλά είναι τα εστιατόρια και τα μπαράκια –ο άνθρωπος και να φάει θέλει, και να πιει–, αλλά χρειάζεσαι και τροφή πνευματική εάν θέλεις να διακρίνεις πέρα από τα φαινόμενα.
Και μην παραπονιέσαι για τον αέρα που σου ανακατεύει τα μαλλιά. Γίνε και εσύ μια Μέδουσα της μυθολογίας, δες τον Ηρακλή μετά την Αργοναυτική Εκστρατεία να κυνηγά εξαγριωμένος τον Ζήτη και τον Καλάι, τους φτερωτούς γιους του Βορέα, πάνω από το Αιγαίο Πέλαγος, να τους προλαβαίνει και να τους σκοτώνει πάνω από την Τήνο. Και δείξε συμπόνια στον Βορέα, τον Βοριά δηλαδή, που θρηνώντας τα παιδιά του απελευθερώνει τους μανιασμένους ανέμους του πάνω από το νησί…
«Αχ, τι ωραία που τα λέτε, κυρία Μάγια», με διακόπτει πάνω στον οίστρο η μικρή. «Γι’ αυτό σας παρακολουθούσαν η γιαγιά και η μαμά μου. Μου ξαναλέτε αυτό με τον Ηρακλή να το ανεβάσω στο TikTok;».
Εκατοντάδες πιστοί ακολουθούν την εικόνα στη διαδρομή της από το Μοναστήρι της Πελαγίας στον Ναό της Μεγαλόχαρης. (Φωτογραφία: Έβελυν Φώσκολου)
Να σ’ το ξαναπώ…
Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στα νησιά μας μου θυμίζει λίγο τις ανθρώπινες σχέσεις. Ερωτεύεσαι κάποιον για κάποιους λόγους και όταν, επιτέλους, τον κατακτάς, ακατανόητα και ανόητα, προσπαθείς να τον αλλάξεις. Την Τήνο την αγαπήσαμε -την αγαπάμε- για το θαύμα της, για την αγριάδα, για τα έργα της φύσης και των ανθρώπων, για την αυθάδεια της ευθείας, για την αλήθεια και την ταπεινότητά της. Και αν δεν υπενθυμίζουμε συνεχώς και ακατάπαυστα τους λόγους αυτού του έρωτά μας, αν δεν βοηθήσουμε στη διατήρησή τους, σε λίγο οι λόγοι αυτοί θα πάψουν να υπάρχουν, θα ξεχαστούν, θα ξεθωριάσουν κάτω από την επιλεκτική μνήμη των κινητών τηλεφώνων μας.
