«Κάνω δύο δουλειές για να μπορέσω να ζήσω. Δεν με νοιάζει. Δεν υπήρχε περίπτωση να χάσω τη συναυλία της Τέιλορ Σουίφτ. Πλήρωσα 3.000 δολάρια για ένα εισιτήριο. Δεν το μετάνιωσα, κι ας χρειαστεί να κάνω οικονομία για τον υπόλοιπο χρόνο», γράφει μια φαν της Τέιλορ Σουίφτ στο reddit. «Φέτος αποφάσισα να μην καταψύξω τα ωάριά μου. Αντ’ αυτού, επένδυσα αυτά τα χρήματα σε αυτό που αγαπώ περισσότερο στον κόσμο, δηλαδή την Τέιλορ Σουίφτ», λέει η κωμικός Νίκι Γκλέιζερ για το Eras Tour.
Αν έχεις σύνδεση στο Ίντερνετ και ξέρεις να διαβάζεις, είναι αδύνατον να μην έχεις πάρει μυρωδιά το γεγονός του καλοκαιριού, την τουρνέ της Τέιλορ Σουίφτ, μία από τις πιο τολμηρές περιοδείες που έχει δει η μουσική βιομηχανία τα τελευταία 20 χρόνια: με 146 συναυλίες σε πέντε ηπείρους, ξεκίνησε στις 29 Μαρτίου 2023 στο Γκλέντεϊλ της Αριζόνα και θα ολοκληρωθεί στις 23 Νοεμβρίου 2024 στο Οντάριο, έχοντας περάσει από τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Αυστραλία, την Ευρώπη και την Ασία. Το Ticketmaster «έπεσε» κατά τη διάρκεια της πρώτης μέρας προπώλησης στις ΗΠΑ –έσπασε κάθε ρεκόρ παγκοσμίως, καθώς εκείνη την ημέρα διατέθηκαν 2,4 εκατ., τα περισσότερα για έναν καλλιτέχνη σε μία μέρα–, ενώ δημιουργήθηκε ένα μεγάλο σκάνδαλο με τις μεταπωλήσεις των εισιτηρίων, η τιμή των οποίων ξεκινούσε από 79, αλλά έφτασε τα 90.000 δολάρια.
Τρεισήμισι ώρες στη σκηνή
Η παγκοσμίου βεληνεκούς σταρ περνάει τρεισήμισι ώρες στη σκηνή, χωρίς διάλειμμα –ακόμη και τις αλλαγές ρούχων φροντίζει να τις κάνει ως επί το πλείστον επί σκηνής– παίζοντας περίπου 44 κομμάτια, χωρισμένα σε Eras (εποχές, εξ ου και ο τίτλος της περιοδείας), υπονοώντας ότι κάθε ένα από τα 9 άλμπουμ που παρουσιάζονται άφησε εποχή. Δεν την πτοούν οι καιρικές συνθήκες – στο Φόξμπορο της Μασαχουσέτης, ενώ ήταν στη σκηνή, έπιασε μια ισχυρή καταιγίδα, πλημμυρίζοντας το πιάνο της και κάνοντάς τη μούσκεμα μέχρι το κόκαλο.
«Η συναυλία αυτή μοιάζει σαν το τελευταίο σόου ενός μουσικού, μόνο που η Τέιλορ το κάνει κάθε βράδυ για δύο χρόνια, χωρίς να έχει την οποιαδήποτε πρόθεση να αποχωρήσει από τη μουσική σκηνή», γράφει ένας φαν στο reddit. Τα βίντεο που κυκλοφορούν προδίδουν πως οι θεατές βιώνουν έναν συλλογικό παροξυσμό σε ασφυκτικά γεμάτα στάδια. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κάθε βράδυ, στη συντριπτική πλειονότητά τους γυναίκες και νεαρά κορίτσια, ουρλιάζουν τους στίχους των τραγουδιών της έχοντας αποστηθίσει και την τελευταία λέξη, καθιστώντας αδύνατον να ακουστεί η τραγουδίστρια. Ένα κορίτσι είναι στα πρόθυρα λιποθυμίας, είχε αποφασίσει να κλείσει όλα τα σόσιάλ της ώστε να μη γνωρίζει τη σετ λιστ των τραγουδιών, και κάθε φορά που ξεκινά ένα καινούργιο κομμάτι ουρλιάζει. Άλλα κορίτσια κλαίνε με λυγμούς ή κοιτάζουν εκστασιασμένα το είδωλό τους καθώς οργώνει τη σκηνή. ➔
Σεισμός 2,3 Ρίχτερ
«Είστε απίστευτοι, για εσάς τα κάνω όλα. Δεν πιστεύω ότι εδώ και τόση ώρα χορεύετε σαν τρελοί στα τραγούδια μου», φωνάζει η Σουίφτ, ένα κομπλιμέντο που θα μπορούσε να αντιστραφεί. Πώς αντέχει η ίδια η Σουίφτ να δίνει κάθε λίγες ημέρες για δύο χρόνια μια τέτοια περφόρμανς; Στο Σικάγο υπολογίζεται ότι οι κραδασμοί στο δάπεδο ήταν τόσο ισχυροί, που αντιστοιχούσαν σε σεισμό 2,3 Ρίχτερ. Στο Γκλέντεϊλ της Αριζόνα, οι ανδρικές τουαλέτες μετατράπηκαν σε γυναικείες και οι κάδοι ξεχείλισαν από γυναικεία προϊόντα υγιεινής. Οι ουρές στα μπαρ που πωλούσαν chicken fingers ήταν μεγαλύτερες από αυτές που στα στάδια αυτά παραδοσιακά μονοπωλούν οι μπίρες. Και φυσικά είναι πολύ ενδιαφέρουσα η συμβολική αξία της επιλογής αυτών των σταδίων, ιστορικά ανδροκρατούμενων χώρων όπου κυριαρχεί η αδρεναλίνη και κάποιες ακόμη φορές η βία, για να αποθεωθεί μια γυναίκα-σύμβολο ενδυνάμωσης, που στη δεκαπενταετή καριέρα της έχει αντιμετωπίσει το μένος εκνευρισμένων στελεχών δισκογραφικών, συναδέλφων που τη ζήλευαν, πικραμένων πρώην –η Σουίφτ είναι διάσημη για τους στίχους των τραγουδιών της, που σχεδόν αποκλειστικά στοχοποιούν τους εραστές της– και εξοργισμένων ακροατών.
«Ήξερα ότι μου άρεσε η μουσική της, αλλά η συναυλία ήταν απίστευτη. Το χάρισμά της είναι ασύγκριτο. Η ατμόσφαιρα ήταν σαν ηλεκτρισμένη. Οι φαν είναι πραγματικά οι πιο γλυκείς άνθρωποι. Άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και χρωμάτων, φορώντας ό,τι τους έκανε να νιώθουν όμορφα. Ένας φαν φορούσε ένα μπουρνούζι ως αναφορά στο βίντεο για το τραγούδι Blank Space», μου λέει η 52χρονη Ελίζαμπεθ, που πήγε στη συναυλία στο Κάνσας με τις κόρες της, για τα γενέθλια της μικρότερης εκ των δύο. «Δεν έλειπε τίποτα. Αν τα πόδια σου κουράζονταν από τον πολύ χορό, θα ερχόταν ένα πιο αργό κομμάτι. Ήθελες τεχνητό χιόνι; Ήθελες φθινοπωρινά φύλλα; Γκλίτερ; Κανένα πρόβλημα. Φωτιές; Ορίστε. Είμαι 52 ετών και δεν έχω ξαναζήσει τέτοια εμπειρία, ενώ έχω δει τους U2, τους REM, τον Sting, τους Grateful Dead και αμέτρητους άλλους», σχολιάζει, προσθέτοντας ότι έχει πάει σε ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα και ποτέ της δεν έχει ακούσει κοινό να ουρλιάζει τόσο πολύ. Μια άλλη μαρτυρία στο reddit λέει: «Ευχαριστώ τη swiftie κοινότητα για την εμπειρία που χάρισε στην κόρη μου. Οδήγησα έξι ώρες με εκείνη και τη γυναίκα μου στο Λος Άντζελες, πληρώνοντας πολύ παραπάνω από τις δυνατότητές μου για εισιτήρια και ένα δωμάτιο. Άξιζε κάθε δεκάρα».
Η Τέιλορ Σουίφτ θα μπορούσε να έχει εφησυχάσει μετά 17 χρόνια που βγάζει δίσκους – και τα περισσότερα από αυτά μονοπωλεί τα μίντια. Να απολαύσει τα 740 εκατομμύρια δολάρια που υπολογίζεται πως είναι η περιουσία της (γεγονός που την καθιστά τη δεύτερη πλουσιότερη γυναίκα μουσικό στον κόσμο μετά τη Ριάνα). Όμως όχι. Επέλεξε να χορεύει και να τραγουδάει επί ώρες κάθε βράδυ για περίπου ενάμιση χρόνο, σε τεράστια αθλητικά στάδια. ➔
4,6 δισ. για την αμερικανική οικονομία
Σημαντικό είναι και το αποτύπωμα της περιοδείας στη μεταπανδημική αμερικανική οικονομία και στη μουσική βιομηχανία – θυμίζοντας την ιστορική τοποθέτηση του Bloomberg, τo 2014 ακόμη, ότι «η Τέιλορ Σουίφτ είναι η μουσική βιομηχανία». Η αμερικανική οικονομία, λοιπόν, έχει δεχτεί μεγάλη ώθηση χάρη στη μουσικό. Σύμφωνα με το Fortune, μια έρευνα για την εταιρεία QuestionPro υπολογίζει πως η περιοδεία της Σουίφτ θα αποφέρει περίπου 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια στην αμερικανική οικονομία. Η αεροπορική εταιρεία Air New Zealand έβαλε 14 περισσότερες πτήσεις για τις ημέρες των συναυλιών στην Αυστραλία, ενώ το Σικάγο είχε κρατήσεις για 44.383 δωμάτια ξενοδοχείων για τα δύο βράδια των συναυλιών στην πόλη, ρεκόρ όλων των εποχών για τον τουρισμό της. Φούρνοι φτιάχνουν ντόνατ με το πρόσωπό της και μπάρμεν μιξάρουν κοκτέιλ με ονόματα από τα τραγούδια της. Ένα μουσείο στο Νάσβιλ –τη γενέτειρά της– βιάστηκε να τοποθετήσει ένα κοστούμι της ως έκθεμα, ώστε να συμπέσει με τις εμφανίσεις της εκεί.
Η Άσλεϊ, μια 35χρονη Αμερικανίδα που ζει στη Νότια Καρολίνα, βρέθηκε στη συναυλία όταν μια φίλη της την προσκάλεσε τελευταία στιγμή. «Ήμασταν πολύ τυχερές, γιατί πετάξαμε στην Τάμπα με ένα ιδιωτικό τζετ για 24 ώρες», μου λέει. «Έπρεπε να βρω outfit άμεσα και παρήγγειλα friendship bracelets για τα κορίτσια με παράδοση την επόμενη μέρα». Τα περίφημα βραχιόλια φιλίας, στολισμένα με γράμματα που σχηματίζουν τραγούδια της Σουίφτ, είναι φτιαγμένα για να ανταλλάσσονται. Μια φωτογραφία δείχνει ένα κατασυγκινημένο κορίτσι να έχει μαζέψει 400 τέτοια βραχιόλια.
Οι swifties, όπως αποκαλούνται, δέχονται κάθε απόφαση της Σουίφτ, όπως για παράδειγμα το αυξημένο κόστος του εισιτηρίου για τις συναυλίες της, σχεδόν αδιαμαρτύρητα. «Δεν μπορώ να πιστέψω πώς γίνεται άλλοι να αντέχουν οικονομικά να παρακολουθήσουν περισσότερες από μία συναυλίες της. Την είχα δει λάιβ όταν έκανε πρόμο του Red και του Reputation. Η τιμή του εισιτηρίου σήμερα μου απαγορεύει να συμμετάσχω, αλλά δεν πειράζει, θα υπάρξουν άλλες συναυλίες στο μέλλον! Θα την αγαπώ μέχρι το τέλος!» γράφει κάπως γλυκανάλατα κάποιος οπαδός στο reddit, ενώ 236 αντίχειρες βάζουν λάικ στο σχόλιο του – το ακροατήριο της Σουίφτ έχει χτίσει μια φήμη «καλών τρόπων». Άλλη γράφει ότι δεν θα την ενοχλούσε να τρώει μακαρόνια κάθε βράδυ για δύο βδομάδες προκειμένου να τη δει λάιβ.
Φαν με αμνησία
Εκτός από τον αληθινό σεισμό των 2,3 Ρίχτερ που αναφέραμε νωρίτερα, και άλλα περίεργα φαινόμενα έχουν λάβει χώρα, αποτέλεσμα ενός συλλογικού αναβρασμού (collective effervescence), όπως λένε οι κοινωνιολόγοι: Συναυλιαζόμενοι υποστηρίζουν να έχουν πάθει αμνησία μετά το δρώμενο. «Αν δεν είχα το πεντάλεπτο βίντεο που η φίλη μου έβγαλε μ’ εμένα να τραγουδάω το Better Man, θα έλεγα σε όλους ότι δεν έχει συμβεί ποτέ», λέει η 25χρονη Τζένα από τη Νέα Υόρκη, ενώ η 32χρονη Νικόλ από την Πενσιλβάνια υποστηρίζει πως το μόνο που της θυμίζει ότι πήγε στη συναυλία είναι η συναλλαγή για τα 950 δολάρια που πλήρωσε για το εισιτήριο. Σε ψυχολογικό επίπεδο, καταγράφονται περιπτώσεις μετασυναυλιακής κατάθλιψης (post-concert depression), η οποία, σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο Ντάγκλας Μένιν που μίλησε στη USA Today, επηρεάζει πολύ τους ανθρώπους που ήδη παλεύουν με θέματα ψυχικής υγείας, «γιατί έχουν βάλει όλη τους την ενέργεια και διάθεση σε κάτι που τελείωσε απότομα».
Η Σουίφτ επιμένει ότι παίρνει όλη της τη δύναμη από την αγάπη των φαν της, την οποία προσπαθεί να επιστρέφει. Δεν είναι βέβαια και το κορίτσι της διπλανής πόρτας: καθεμία από τις 146 εμφανίσεις της θα της αποφέρει περίπου 10 εκατομμύρια δολάρια και πρόσφατα υπολογίστηκε ότι κατέχει το ρεκόρ για το μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα στον πλανήτη, λόγω της ευρεί ας χρήσης ιδιωτικών τζετ – περισσότερο κι από τις Καρντάσιαν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι είναι άπληστη: πρόσφατα έδωσε μπόνους 100.000 δολαρίων στους οδηγούς των λεωφορείων της περιοδείας της, μια κίνηση μάλλον χωρίς προηγούμενο, σύμφωνα με ανθρώπους του χώρου.
Η σιωπή και η φήμη της
Η γεννημένη το 1989 Τέιλορ Σουίφτ μεγάλωσε σε μια φάρμα με χριστουγεννιάτικα δέντρα στο Νάσβιλ (εξ ου και κάποιοι φαν ντύθηκαν έλατα για τη συναυλία) και άρχισε να πειραματίζεται με τη μουσική από πολύ μικρή, γράφοντας στιχάκια με μια γυάλινη πένα και μελάνι. Ο πρώτος δίσκος της ήταν πολύ κάντρι. Στα βραβεία του MTV το 2009, στα οποία κέρδισε το βραβείο καλύτερου βίντεο για τραγούδι, ο Κάνιε Γουέστ τής έκλεψε το μικρόφωνο και φώναξε στο κοινό ότι το βραβείο θα έπρεπε να δοθεί στην Μπιγιονσέ. Η 20χρονη τότε Τέιλορ έμεινε αποσβολωμένη και δεν εκφράστηκε, σαν μια πρόγευση για τη μετέπειτα σταθερή σιωπή της γύρω από προσωπικές διαμάχες και πολιτικές συζητήσεις για αρκετά χρόνια. Το 2016, ο Κάνιε τής τηλεφώνησε να της πει ότι έχει γράψει ένα κομμάτι στο οποίο την αναφέρει, ζητώντας της την άδειά της – την οποία και έδωσε. Η κλήση καταγράφηκε από την Κιμ Καρντάσιαν και χρησιμοποιήθηκε εναντίον της Σουίφτ κατόπιν ως απόδειξη ότι ο μουσικός την είχε προειδοποιήσει. Αυτό που δεν είχε αναφέρει, βέβαια, ήταν ότι στο τραγούδι Famous τη χαρακτηρίζει «σκύλα» η οποία του χρωστάει τη φήμη της και μπορεί να ρίξει στο κρεβάτι. Ο μετέπειτα σάλος γύρω από αυτή τη διαμάχη άφησε τη Σουίφτ να παλεύει με εκατομμύρια χέιτερ. «Δεν νομίζω ότι μπορεί κάποιος να καταλάβει πώς είναι να σε μισούν εκατομμύρια άνθρωποι. Όταν λέμε ότι έχεις “ακυρωθεί”, δεν πρόκειται για σόου στην τηλεόραση, πρόκειται για έναν άνθρωπο», εξομολογήθηκε αργότερα.
Για μήνες η μουσικός δεν εμφανίστηκε καθόλου στα μίντια. Έναν χρόνο μετά, έβγαλε τον δίσκο Reputation (Φήμη) που περιλαμβάνει κομμάτια που εξηγούν την απουσία της από το προσκήνιο. Μετά από αυτόν, το 2018 εκφράστηκε ανοιχτά στις ενδιάμεσες εκλογές υπέρ των Δημοκρατικών για πρώτη φορά, καταφέρνοντας να γραφτούν 60.000 άνθρωποι στις εκλογικές λίστες μέσα σε 48 ώρες. Ο Τραμπ είπε ότι τη συμπαθεί 25% λιγότερο και η ίδια πήρε πόντους.
Κάποιοι δεν είναι έτοιμοι να δεχτούν εύκολα ως αυθεντικά την επιμονή, τη στοχοπροσήλωση, τον επαγγελματισμό της Σουίφτ. «Πρέπει συνεχώς να βελτιώνομαι. Αν ένας δίσκος δεν πάει καλύτερα από τον προηγούμενο, τον θεωρώ παταγώδη αποτυχία», έχει πει στο ντοκιμαντέρ Miss Americana, που γύρισε με παραγωγή του Netflix. Οι χέιτερ της καταλογίζουν αυστηρότητα, έλλειψη παρορμητισμού και ψυχρότητα. Οι φίλοι της τη θαυμάζουν για την πυγμή με την οποία αντιμετώπισε τη διαμάχη της με την πρώτη της δισκογραφική εταιρεία Big Machine, όταν έληξε το συμβόλαιό της και δεν κατόρθωσε να πάρει την κυριότητα των δικαιωμάτων των δίσκων της. Η Σουίφτ αποφάσισε τότε να ξαναηχογραφήσει όλους τους δίσκους από την αρχή, προσθέτοντας και ακυκλοφόρητα κομμάτια, τρελαίνοντας για άλλη μία φορά τους swifties. Καινούργια καμπάνια, καινούργιες πρώτες θέσεις στα billboard. Της αναγνωρίζουν επίσης ότι παλεύει για τα δικαιώματά της και ανοίγει δρόμους και γι’ άλλους: Απειλώντας να αποσύρει τον κατάλογό της από την Apple Music, υποχρέωσε την πλατφόρμα να πληρώσει τους μουσικούς και για την περίοδο της τρίμηνης δωρεάν δοκιμής των χρηστών.
«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ήθελα να με θεωρούν καλή. Ήμουν χαρούμενη μόνο όταν με επαινούσαν. Η αποδοχή με γέμιζε τόσο, που αυτό που έγινα ήταν αυτό που όλοι ήθελαν να είμαι», εξηγεί στο ντοκιμαντέρ Miss Americana και συμπληρώνει: «Αν ζεις για την αναγνώριση και τους επαίνους από τους άλλους, μια απλή απογοήτευση μπορεί να ισοπεδώσει όλο σου το οικοδόμημα». Η Σουίφτ εκπέμπει μια παιδική αθωότητα, την οποία οι χέιτερ θεωρούν ψεύτικη. Και μπορεί σε κάποιον που την παρακολουθεί καχύποπτος όντως να μοιάζει υπολογιστική, αλλά, εάν ρωτήσεις τα εκατομμύρια φαν της, θα σου πουν ότι νιώθουν πως μιλάει στον καθένα προσωπικά. Και αυτή είναι η αλήθεια τους. ■
