Τα 1500 ξαδέλφια μου

Ένα οικογενειακό μυστικό που έμεινε φυλαγμένο μισό αιώνα ώθησε την Ελίζα Συναδινού να ανακαλύψει τις ρίζες και όλα τα μακρινά παρακλάδια του γενεαλογικού της δέντρου με ένα τεστ DNA του εμπορίου – μια επιστημονική ανακάλυψη που έγινε... χόμπι για εκατομμύρια ανθρώπους και «βιομηχανία» δισεκατομμυρίων.

14' 26" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Κάποτε θα ορκιζόμουν ότι τα ξαδέλφια μου, μαζί με αυτά που έχω να δω από τότε που κανένας μας δεν ήξερε την αλφάβητο καλά, θα γέμιζαν με το ζόρι ένα δωμάτιο σπιτιού. Προσφάτως, όμως, έμαθα ότι τα ξαδέλφια μου είναι αρκετά για να γεμίσουν το Μέγαρο Μουσικής· τη μεγάλη αίθουσα. Και αυτό γιατί, ψάχνοντας για τον προπάππου μου, ανακάλυψα ότι έχω χίλια πεντακόσια ξαδέλφια σε όλο τον πλανήτη. Η ιστορία που ξέραμε μεγαλώνοντας ήταν ότι τον παππού της μαμάς τον σκότωσαν οι Γερμανοί. Ήταν Ρώσος, μιλούσε οκτώ γλώσσες και με την Οκτωβριανή Επανάσταση εγκατέλειψε την Αγία Πετρούπολη και βρέθηκε στην Κρήτη. Απέκτησε μερικά παιδιά, τα οποία αγαπούσε πολύ, δούλευε ως αγιογράφος και μια μέρα, σε τόπο και χρόνο που δεν ήταν ξεκάθαρος στην κυριακάτικη αφήγηση, τον σκότωσαν άδικα οι Γερμανοί. Ο παππούς μου ήταν πολύ μικρός, νήπιο, και το μόνο που του έμεινε από τον πατέρα του ήταν ένα καθόλου ελληνικό επίθετο, μια εικόνα ενός αγίου και μια φωτογραφία του με τη στολή των Κοζάκων που έχει χαθεί στα οικογενειακά αρχεία.

Αυτά όλα κι όλα αρκούσαν για να ικανοποιήσουν την παιδική μας φαντασία. Έτσι κι αλλιώς, προσωπικά, ουδόλως τότε με ένοιαζε το παρελθόν. Για μένα, γονείς και παππούδες φύτρωσαν κάπου και η ιστορία τους άρχισε να γράφεται από τη μέρα που γεννήθηκα εγώ ή άντε η μεγαλύτερη αδελφή μου. Άλλωστε, ο παππούς δεν μιλούσε ποτέ γι’ αυτά. Μέχρι που στο νοσοκομείο, άρρωστος πια, άρχισε να φωνάζει τον πατέρα του σπαρακτικά. Τόσο μου είχε κάνει εντύπωση αυτό, που κάποια στιγμή, αφού είχε πεθάνει, είδα στον ύπνο μου πως ερχόταν να με δει. Ήταν ίδιος, όπως τον θυμόμουν, ο αγαπημένος μου παππούς με το καλοσυνάτο βλέμμα. Μόνο που δεν τον έλεγαν Γρηγόρη: τον έλεγαν Νικόλα, όπως τον πατέρα του. Στο μεταξύ, η γιαγιά μου, απαλλαγμένη πια από την έγνοια μήπως τον στενοχωρήσει, αποφάσισε να αποκαλύψει κάτι που κρατούσε κρυφό για πάνω από μισό αιώνα: ο προπάππους μου δεν σκοτώθηκε από τους Γερμανούς. Η αληθινή ιστορία είναι ότι δεν τα πήγαινε καλά με τη γυναίκα του και μια μέρα έβγαλε από το κάδρο μια φωτογραφία της αδελφής του και απλώς έφυγε. Η γιαγιά μου το έμαθε από την πεθερά της, που την όρκισε να μην το αποκαλύψει ποτέ, μια και τα παιδιά του μεγάλωσαν πιστεύοντας ότι είναι ορφανά. Αυτή η ιστορία, που κάποτε οι λεπτομέρειές της με άφηναν εντελώς αδιάφορη, ξαφνικά μου κίνησε μια περιέργεια σχεδόν υπαρξιακή. Ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος; Πώς βρέθηκε στην Κρήτη και πού πήγε αφότου εγκατέλειψε την οικογένειά του; Και τι σημαίνουν όλα αυτά για μένα; Κατά το ήμισυ είμαι τυχερή: για την πλευρά του πατέρα μου όλες οι απαντήσεις υπάρχουν ήδη, καθώς εκείνος είχε προνοήσει και έφτιαξε έναν λεπτομερέστατο τόμο με όλη την ιστορία της οικογένειάς του, ένα ανάγνωσμα που ξαφνικά φαντάζει τόσο, μα τόσο ενδιαφέρον. Όμως, από την πλευρά της μητέρας μου το κενό παραμένει. Έτσι, έκανα αυτό που έχουν κάνει περισσότερα από τριάντα εκατομμύρια άτομα στον πλανήτη: παρήγγειλα στο σπίτι ένα τεστ DNA, που σε κατατοπίζει σχετικά με τις ρίζες σου – και περίμενα. ➔

Τα 1500 ξαδέλφια μου-1
Ένας στους πέντε Αμερικανούς έχει πραγματοποιήσει ένα οικιακό τεστ DNA. 
© C. Clifford, HUM Images, Benjamin Rasmussen / Bloomberg via Getty Images / Ideal Image

Γενεαλογία, αγάπη μου

Φαίνεται ότι ο πλανήτης τα τελευταία χρόνια ψάχνει τις ρίζες του – μαζικά. Ένας δημοσιογράφος του περιοδικού TIME είχε χαρακτηρίσει τα τεστ DNA «το δεύτερο πιο αγαπημένο χόμπι των Αμερικανών μετά την κηπουρική». Δεν είχε άδικο: το 2022, ένας στους πέντε Αμερικανούς δήλωνε ότι έχει κάνει ένα από τα τεστ που κυκλοφορούν στο εμπόριο.

Το νέο χόμπι έχει διαμορφώσει μια αγορά δισεκατομμυρίων: πριν από τρία χρόνια, ο μεγαλύτερος σε πωλήσεις πάροχος τεστ, η Ancestry, εξαγοράστηκε προς 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια, με την εταιρεία που πραγματοποίησε την εξαγορά να προσβλέπει σε ετήσιο τζίρο 1 δισ. Η συνολική αγορά των οικιακών τεστ DNA προβλέπεται ότι θα έχει ρυθμό ανάπτυξης 13,25% έως το 2030.
Η Ancestry, με 40 εκατομμύρια αρχεία, είναι η μεγαλύτερη κερδοσκοπική εταιρεία γενεαλογίας στον κόσμο. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, πολύ πριν ξεκινήσουν να εμπορεύονται οικιακά DNA, οι δύο ιδρυτές της, Πολ Άλεν και Νταν Τάγκαρτ, πουλούσαν από το πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου τους δισκέτες με αρχεία γενεαλογικών δεδομένων της Εκκλησίας Jesus Chist of Latter Day Saints, ενός χριστιανικού δόγματος Μορμόνων στη Γιούτα των ΗΠΑ. Οι ακόλουθοι της Εκκλησίας συνηθίζουν να πραγματοποιούν βαπτίσεις σε νεκρούς προγόνους τους, καθώς στο πλαίσιο της πίστης τους πιστεύουν στην επανένωση μετά τον θάνατο με τα εκατομμύρια ανθρώπων που έζησαν και πέθαναν χωρίς να μάθουν τις διδασκαλίες του Ιησού. Η μεγάλη βάση γενεαλογικών δεδομένων της Εκκλησίας τους έχει ως αποστολή να βοηθήσει τους Μορμόνους να εντοπίσουν τα ονόματα των προγόνων αυτών, ώστε να μπορέσουν να τους βαφτίσουν μέσω αντιπροσώπου.

Οι Άλεν και Τάγκαρτ προχώρησαν στην εξαγορά, στην πορεία, των αρχείων της πρώτης εταιρείας οικιακών τεστ DNA, GeneTree, η οποία είχε αρχίσει το 1997 να πουλάει τεστ DNA που χρησίμευαν κυρίως ως τεστ πατρότητας. Η Ancestry εξακολούθησε να εξαγοράζει ή να δημιουργεί δεκάδες υποκατηγορίες κόμβων πληροφορίας, όπως το findagrave.com, στο οποίο κάποιος μπορεί να εντοπίσει χαμένους προγόνους του αναζητώντας δεδομένα από τάφους σε όλο τον κόσμο, ενώ θεωρητικά η σύνδεσή της με την Εκκλησία των LDS, τα μέλη της οποίας αξίζει να σημειωθεί ότι προσφέρουν το 10% του εισοδήματός τους σε αυτήν, δεν είναι επίσημα καταγεγραμμένη. Πάντως, η ίδια η Εκκλησία διαθέτει ένα υπερμέγεθες αρχείο, καλά φυλαγμένο σε μικροφίλμ και ψηφιακά μέσα, στο Granite Mountain Records Vault, ένα θησαυροφυλάκιο σε μέγεθος βουνού κοντά στο Σολτ Λέικ της Γιούτα που δεν είναι προσβάσιμο στο κοινό. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περιλαμβάνει 3,5 δισεκατομμύρια αρχεία, ενώ προσφέρει και δεκάδες φυσικά ή διαδικτυακά σημεία παροχής βοήθειας για την αναζήτηση οικογενειακών αρχείων.

Σε αντίθεση με την Ancestry, ο δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος, η 23andme, που ιδρύθηκε το 2006, εξειδικεύτηκε αμέσως στην παροχή οικιακών τεστ DNA, ενώ από τους πρώτους επενδυτές της ήταν η Google. Εκείνη την εποχή, μία εκ των ιδρυτών της εταιρείας, η Αν Γουοτσίκι, ήταν παντρεμένη με τον συνιδρυτή της Google, Σεργκέι Μπριν. Η 23andme το 2021 εξαγοράστηκε από τον σερ Ρίτσαρντ Μπράνσον της Virgin Atlantic, σε μια συναλλαγή ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. 

Τα 1500 ξαδέλφια μου-2
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Family Search, που λειτουργεί η μορμονική Εκκλησία Jesus Chist of Latter Day Saints, περιλαμβάνει αρχεία με γενεαλογικά δέντρα περίπου 1,3 δισεκατομμυρίων συγγενών. © C. Clifford, HUM Images, Benjamin Rasmussen / Bloomberg via Getty Images / Ideal Image

Καταγωγή, ειδικά χαρακτηριστικά, χιλιάδες συγγενεις

Η διαδικασία είναι σχετικά φθηνή και πάντως πολύ απλή. Έρχεται στο σπίτι σου ένα τεστ και στέλνεις με το ίδιο ταχυδρομικό πακέτο ένα δείγμα από το σάλιο σου. Η εταιρεία αναλύει και συγκρίνει τις παραλλαγές του DNA σου με τη συχνότητα εμφάνισης αυτών των παραλλαγών σε πληθυσμούς αναφοράς, δηλαδή σε ανθρώπους που έχουν δώσει το DNA τους έχοντας ταυτόχρονα προσκομίσει στοιχεία ότι και οι οκτώ προπαππούδες τους κατάγονται από συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη. Μόλις περάσει λίγος καιρός, παίρνεις έναν σύνδεσμο με πολλά, πάρα πολλά δεδομένα.

Τα πιο εντυπωσιακά από αυτά αφορούν τη σύνθεση της εθνοτικής καταγωγής. Στην περίπτωσή μου, για παράδειγμα, ένα 5,8% από την Ανατολική Ευρώπη απορρίπτει, μάλλον, τη θεωρία που υποστήριξαν κάποιοι συγγενείς προσφάτως, ότι δηλαδή η προγιαγιά μου απατούσε τον προπάππου μου με έναν Κρητικό, εκείνος έμαθε ότι τα παιδιά τους δεν ήταν δικά του και γι’ αυτό την εγκατέλειψε. Ακολουθούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα που εμπίπτουν στην κατηγορία «υγεία», όπως αν έχεις προδιάθεση για κόκκινα μαλλιά ή φακίδες, αν προτιμάς το παγωτό βανίλια ή σοκολάτα και εάν σε προτιμούν τα κουνούπια. Τα ήξερα όλα αυτά· αυτό που δεν ήξερα είναι ότι συνδέονται με το DNA μου. Σε άλλες περιπτώσεις, τα τεστ μπορούν θεωρητικά να προειδοποιήσουν τον χρήστη ότι παρουσιάζει υψηλό ρίσκο για ασθένειες όπως η κοιλιοκάκη, το Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον, ο καρκίνος του μαστού και διάφορες άλλες. Ωστόσο, οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι σε καμία περίπτωση αυτά τα αποτελέσματα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν ένα κανονικό τεστ από τον γιατρό μας. ➔

Τα 1500 ξαδέλφια μου-3
Ο ναός της LDS στην Ουάσιγκτον. © C. Clifford, HUM Images, Benjamin Rasmussen / Bloomberg via Getty Images / Ideal Image

Τέλος, έρχεται η ατελείωτη λίστα με τους μακρινούς συγγενείς: σελίδες επί σελίδων, σαν τηλεφωνικός κατάλογος, με τρίτα, τέταρτα και πέμπτα ξαδέλφια από όλο τον κόσμο, με τα οποία μοιράζεσαι μικρά ή πολύ μικρά τμήματα του DNA σου, τα οποία μπορεί να γεννήθηκαν σε χώρες πολύ μακρινές και τίποτε από το όνομα ή το επίθετο ή την καταγωγή τους να μην μπορεί να σου εξηγήσει πώς στο καλό συνδέεστε. Αν σκεφτεί κανείς ότι με κάθε έναν από τους γονείς μας μοιραζόμαστε περίπου το 50% του ίδιου DNA, ενώ όσο ανοίγει η ψαλίδα και πάμε σε αδέλφια, ξαδέλφια, παππούδες, μακρινούς θείους, το ποσοστό πέφτει δραστικά, το ότι μοιράζεσαι 1% κοινού DNA με έναν άγνωστο στην άλλη άκρη της Γης εξηγείται πιθανολογικά και δεν ακούγεται, τελικά, τόσο αξιοπερίεργο.

Γιατί, όμως, τέτοια τάση για επιστροφή στις ρίζες; Ψυχολόγοι και ερευνητές εξηγούν πως οι άνθρωποι, ιδίως όσο μεγαλώνουν, νιώθουν την ανάγκη μιας ευρύτερης σύνδεσης για να κατανοήσουν καλύτερα ποιοι είναι και από πού προέρχονται. Έναυσμα μπορεί να αποτελέσει η αποκάλυψη οικογενειακών «μυστικών» που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης ή η επιθυμία να επιβεβαιωθεί ένας οικογενειακός μύθος. Η απώλεια, επίσης, είναι ισχυρό κίνητρο για να ερευνήσουμε τη θέση μας στο σύμπαν, γιατί μας κάνει να χάνουμε τη σιγουριά μας και την ψευδαίσθηση πως είμαστε αθάνατοι. Άλλοι μελετητές ομαδοποιούν αυτούς που αναζητούν την ταυτότητά τους: σε εκείνους που βλέπουν την αναζήτηση ως θεραπεία και σε εκείνους που βλέπουν την αναζήτηση ως περιπέτεια. 

Το τέλος 
της ανωνυμίας

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν, μεταξύ άλλων, οι άνθρωποι που είναι υιοθετημένοι ή ήρθαν στη ζωή μέσω δωρητή σπέρματος και ψάχνουν να τον εντοπίσουν. Όλο και περισσότεροι δότες, που δεκαετίες πριν υπέγραψαν ένα χαρτί που τους υποσχόταν ανωνυμία, έρχονται σήμερα αντιμέτωποι με τους βιολογικούς τους απογόνους, οι οποίοι τους εντόπισαν μέσω κάποιας από τις online πλατφόρμες. Δεν χρειάζεται καν να έχουν κάνει το τεστ οι ίδιοι. Πολλές φορές, αν έχουν ανεβάσει τα στοιχεία τους ένας αδελφός ή μια ανιψιά, τους αρκεί. Σε πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του  Έσεξ, από τους 22 ανθρώπους που συμμετείχαν, όλοι πλην ενός είχαν εντοπίσει τον βιολογικό τους γονιό μέσω τεστ DNA ή έναν συνδυασμό τεστ DNA και έρευνας στα κοινωνικά δίκτυα. «Η ανωνυμία δεν μπορεί πλέον να διασφαλιστεί για τους δότες», σχολίασε η επικεφαλής ερευνήτρια, Ρουαζίν Ράιαν-Φλαντ. «Η εποχή μάς έχει ξεπεράσει».

Η εξέλιξη αυτή έχει προβληματίσει τις τράπεζες σπέρματος, αφού το ρίσκο της αποκάλυψης οδηγεί λιγότερους άνσρες στη δωρεά. Σε έρευνα που διεξήχθη από τον Γκλεν Κοέν, καθηγητή Βιοηθικής στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, περίπου 29% των δυνητικών δωρητών σπέρματος δήλωσαν ότι θα αρνούνταν τη δωρεά εάν τα ονόματά τους ήταν προσβάσιμα. Οι εμπλεκόμενοι φορείς βρίσκονται μπροστά σε μια νέα νομική πρόκληση: σε μια περίπτωση, μια μητέρα από το Πόρτλαντ εντόπισε στην πλατφόρμα 23andme μια γυναίκα που εμφανιζόταν ως γιαγιά της εξάχρονης κόρης της, η οποία είχε προκύψει από ανώνυμο δότη. Χωρίς να το καλοσκεφτεί, της έγραψε ένα μήνυμα ρωτώντας εάν την ενδιαφέρει κάποια επικοινωνία. Δύο εβδομάδες μετά, έλαβε μια απάντηση, αλλά όχι από εκεί που την περίμενε: η τράπεζα σπέρματος την κατηγορούσε για κατάφωρη παραβίαση του συμβολαίου που είχε υπογράψει, το οποίο προέβλεπε ότι δεν θα έκανε καμία προσπάθεια να αναζητήσει ή να έρθει σε επαφή με τον δωρητή, την απειλούσε ότι θα της ζητούσε 20.000 δολάρια ως αποζημίωση και την ενημέρωνε ότι της είχε ήδη αφαιρέσει το δικαίωμα χρήσης στο υπόλοιπο γενετικό υλικό από τον ίδιο άνδρα, το οποίο είχε αγοράσει σκοπεύοντας να γεννήσει ακόμη ένα παιδί που θα ήταν βιολογικά 100% αδελφάκι της κόρης της. «Υπάρχει ένα ανθρώπινο ον στην άλλη πλευρά που μπορεί να έχει σύντροφο, γονείς, δουλειά και δικά του παιδιά», σχολίασε ο εκπρόσωπος της τράπεζας, εξηγώντας την απόφασή τους. 

Τα 1500 ξαδέλφια μου-4
Το υπερμέγεθες αρχείο της Εκκλησίας βρίσκεται στο Granite Mountain Records Vault, ένα θησαυροφυλάκιο μεγέθους βουνού στη Γιούτα. © C. Clifford, HUM Images, Benjamin Rasmussen / Bloomberg via Getty Images / Ideal Image

Ντετέκτιβ του DNA και 
μυστήρια του παρελθόντος

Στην κατηγορία όσων αντιμετωπίζουν την αναζήτηση των προγόνων ως περιπέτεια εντάσσονται και άνθρωποι που από χόμπι συνδράμουν άλλους στην αναζήτηση χαμένων συγγενών με τη βοήθεια του DNA. Στο γκρουπ του Facebook DNA Detectives απευθύνονται χρήστες που ξαφνικά ανακάλυψαν μέσω ενός τεστ ότι ο πατέρας ή και η μητέρα τους δεν είναι οι βιολογικοί τους γονείς, υιοθετημένα παιδιά που ψάχνουν τη βιολογική τους οικογένεια και οποιοσδήποτε βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν γρίφο συγγένειας, όπως μετανάστες δεύτερης ή τρίτης γενιάς που έχουν περιορισμένες πληροφορίες για τους συγγενείς που έμειναν στον τόπο καταγωγής τους. Οι εθελοντές αντιμετωπίζουν κάθε γρίφο σαν παζλ, το οποίο συμπληρώνουν με μεθοδικότητα, χρησιμοποιώντας κλίμακες που προσδιορίζουν τον βαθμό συγγένειας και τη μέθοδο Leeds, με την οποία ταξινομούν τους συγγενείς ξεκινώντας από αυτούς με τους οποίους υπάρχει το μεγαλύτερο ποσοστό κοινού DNA. 

Αυτή η μέθοδος εκμεταλλεύεται την επιλογή που δίνει η πλατφόρμα στους χρήστες να βλέπουν, για κάθε έναν από τους άλλους χρήστες που εμφανίζονται ως «DNA matches», και ολόκληρη τη λίστα με τους κοινούς συγγενείς μεταξύ των δύο. Έτσι, με χρωματική κωδικοποίηση φτιάχνουν τέσσερις κατηγορίες συγγενών, που αντιστοιχούν στον παππού και στη γιαγιά από την πλευρά της μητέρας μας και στον παππού και στη γιαγιά από την πλευρά του πατέρα μας. Στη συνέχεια, εντοπίζουν κοινά επίθετα και καταγωγές, γεμίζουν τα κενά στα γενεαλογικά δέντρα και με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων φτάνουν στον επιθυμητό στόχο. Θεωρούν ότι η μόνη αλάνθαστη μέθοδος εντοπισμού της ταυτότητας κάποιου περνάει μέσα από τους συγγενείς και όχι μέσα από την εθνοτική καταγωγή. Όπως λένε, «το DNA είναι σαν μια σούπα από πολλά λαχανικά. Κάθε πρόγονος προσθέτει κάτι στην κατσαρόλα, αλλά, όταν σε σερβίρουν, μπορεί στη μερίδα σου να τύχουν καθόλου καρότα και πολλές πατάτες. Για παράδειγμα, το ότι δεν εντοπίζεται ιρλανδική καταγωγή στο DNA σου δεν σημαίνει ότι δεν έχεις καθόλου ιρλανδική καταγωγή». Αυτό που εξηγεί η αναλογία αυτή είναι ο τρόπος με τον οποίο το DNA μεταβιβάζεται από τη μία γενιά στην άλλη. Κάθε ωάριο και σπερματοζωάριο θα αποκτήσει τυχαία ένα αντίγραφο χρωμοσώματος, προερχόμενο είτε από τη μητέρα είτε από τον πατέρα ενός ατόμου. Ως αποτέλεσμα, κληρονομούμε περίπου το ένα τέταρτο του DNA μας από κάθε παππού και γιαγιά, κατά μέσο όρο, αλλά δεν αποκλείεται καθόλου να κληρονομήσαμε επιπλέον DNA από τον έναν μας παππού και λιγότερο από τον άλλο. Πάντως, ένα είναι σίγουρο: το DNA δεν λέει ψέματα. Όπως και το ρητό «όλα τα μπουζούκια είναι όργανα, αλλά όλα τα όργανα δεν είναι μπουζούκια», μπορεί να μη μοιραζόμαστε DNA με κάποιους μακρινούς μας συγγενείς, αλλά εάν με κάποιον μοιραζόμαστε έστω και λίγο DNA, τότε είναι σίγουρο ότι κάπου στα βάθη της Ιστορίας υπήρξε τουλάχιστον ένας κοινός μας πρόγονος. 

Το ερώτημα 
της ιδιωτικότητας  

Η χρήση του DNA στις αστυνομικές έρευνες δεν είναι καθόλου καινούργιο δεδομένο. Ωστόσο, τα εκατομμύρια των ανθρώπων που έχουν με τη θέλησή τους ανεβάσει τα γενετικά τους δεδομένα σε μία από τις διαδικτυακές γενεαλογικές πλατφόρμες έχουν δημιουργήσει μια ολοκαίνουργια δεξαμενή πιθανών υπόπτων για διάφορα εγκλήματα. Το 2018, η αστυνομία κατάφερε να συλλάβει έναν από τους πιο διαβόητους κατά συρροή δολοφόνους και βιαστές των ’70s, γνωστό και ως Golden Gate Killer, η ταυτότητα του οποίου αποτελούσε μυστήριο για δεκαετίες. Οι ερευνητές πήραν DNA που συλλέχθηκε πριν από χρόνια από έναν από τους τόπους του εγκλήματος και το υπέβαλαν σε μία από τις πλατφόρμες, δημιουργώντας ένα ψεύτικο προφίλ και όνομα. Τα αποτελέσματα οδήγησαν τις διωκτικές αρχές στους μακρινούς συγγενείς του υπόπτου και τελικά εντοπίστηκε ο δράστης, ένας 72χρονος πρώην αστυνομικός με το όνομα Τζόσεφ Τζέιμς ντι Άντζελο. Η υπόθεση αυτή έφερε ξανά στο προσκήνιο τις ανησυχίες που εγείρονται σχετικά με την πιθανή χρήση των δεδομένων που οι άνθρωποι παραχωρούν με τη θέλησή τους σε διάφορους οργανισμούς. Συχνά, ο ίδιος χρήστης μπορεί να παραγγείλει ένα τεστ στο σπίτι του, αλλά να ανεβάσει τα δεδομένα με το απλό πάτημα ενός κουμπιού σε πολλούς διαφορετικούς ιστότοπους, ελπίζοντας σε περισσότερα αποτελέσματα, συναινώντας στην πιθανή χρήση των δεδομένων αυτών χωρίς να έχει αντιληφθεί τις πιθανές επιπτώσεις. Οι εταιρείες αναφέρουν στους ιστότοπούς τους ότι οι γενετικές πληροφορίες ενός πελάτη μπορούν να κοινοποιηθούν στις διωκτικές αρχές επιβολής, εάν ζητηθούν με ένταλμα. Η εταιρεία Ancestry, το 2022, έλαβε πέντε εντάλματα που αναζητούσαν στοιχεία πελατών της, αλλά ανταποκρίθηκε μόνο στα δύο. 

Επιστροφή στις ρίζες

Από τα 1.500 μακρινά μου ξαδέλφια (και αυτά είναι μόνο όσα έχουν κάνει το τεστ στην ίδια πλατφόρμα με εμένα, δηλαδή ένα μικρό ποσοστό του αληθινού αριθμού) τα περισσότερα προέρχονται από το χωριό της γιαγιάς μου, ένα ορεινό χωριό στην Κορινθία, οι κάτοικοι του οποίου μετανάστευσαν μαζικά στις ΗΠΑ μεταπολεμικά. Αυτό δεν είναι παράξενο, καθώς τα τεστ αυτά είναι πολύ πιο διαδεδομένα στην Αμερική και προφανώς αυτό το δείγμα είναι μεγαλύτερο. Άλλα προέρχονται από τον Καναδά, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία, τη Ρωσία. Ένας από αυτούς, ο Ντένις, μου έστειλε έναν ιστότοπο στα ρωσικά, με τον οποίο παλεύω μέσω Google translate. Πάντως, παρατηρώντας συχνά το επίθετο του παππού μου δίπλα στη λέξη χωριό, βρήκα ότι υπήρχε ένα χωριό στη Ρωσική Αυτοκρατορία που ο ιδρυτής του είχε ακριβώς το όνομα και το επίθετο του προπάππου μου (αλλά δεν είναι αυτός). Στο μεταξύ, ανέβασα τα στοιχεία του DNA μου σε άλλους δύο ιστότοπους και περιμένω, έχοντας σιωπηρά αποδεχτεί ότι, αν ποτέ αποφασίσω να διαπράξω κάποιο έγκλημα, αυτή μου η περιέργεια θα με καταδικάσει, και χαζεύω ιστορίες άλλων χρηστών που ανεβάζουν τα αποτελέσματά τους στο γκρουπ του Facebook. Δύο αδέλφια από το Ντάλας ανεβάζουν μια φωτογραφία από το αεροδρόμιο: πηγαίνουν να συναντήσουν μια πρωτοξαδέλφη τους, την οποία εντόπισαν μέσα από την 23andme και την Ancestry. Μια κυρία από τη Νέα Υόρκη αναζητά πληροφορίες για την προ-προγιαγιά της, που μετανάστευσε στις ΗΠΑ από την Τένεδο το 1914, ενώ μια χαμογελαστή κοπέλα ποζάρει για πρώτη φορά με τον αδελφό της. Ο κόσμος δεν έμοιαζε ποτέ τόσο μικρός. ■

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή
MHT