Χθες η φωτιά. Τώρα το νερό. Φυσάει μανιασμένα και η γη, όχι πολύ μακριά μας, τρέμει δυνατά από τα έγκατα. Μοιάζει σαν να μαίνεται ενώπιόν μας ένας αρχέγονος στοιχειακός πόλεμος. Ζωές ξαφνικά χάνονται, ενώ το πνεύμα που συμφιλιώνει τα αντίθετα είναι άφαντο. Στον κόσμο που ζούμε, όπως τον διαμόρφωσαν οι δυνάμεις που τελικώς επικράτησαν, ο αιθέρας, η πεμπτουσία των Ελλήνων, δεν υφίσταται. Επήλθε έτσι η απομάγευση των πάντων. Αν δεν σε συγκινεί το κέρδος και δεν συμμερίζεσαι το «υπείροχον έμμεναι άλλων» [Σ.τ.Ε.: από την Ιλιάδα: «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων, μηδέ γένος πατέρων αισχυνέμεν», που σημαίνει «να είσαι πάντα πρώτος και ανώτερος από όλους και να μην ντροπιάζεις τη γενιά των προγόνων σου»], δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλά να προσμένεις. Διασταυρώθηκα όμως κάποτε με τη σκέψη των Κινέζων σοφών, που έζησαν σύγχρονα με τους πιο σημαντικούς ανάμεσα στους αρχαίους δικούς μας. Στη δική τους κυκλική θεώρηση υπάρχει επίσης το στοιχείο του ξύλου, υλικό που λατρεύω και το οποίο, σε λεπτοφυές επίπεδο, συνδέεται με τον ραγδαίο μετασχηματισμό. Αλλαγές χρειαζόμαστε, στη συμπεριφορά και τη συνείδηση, σε πείσμα του εγγενούς και έως τώρα αναπόδραστου προγραμματισμού μας. Σε ταραγμένους καιρούς, σαν κι αυτούς που μάλλον περνάμε, ελπίδα προσφέρουν η δυναμική του ξύλου, η σοφία των δέντρων, οι βαθιές ρίζες των φυτών. Βιώνουμε βαθύ πένθος για όσα χάθηκαν, ας αγαπήσουμε όμως διπλά ό,τι απέμεινε από την καταστροφή.
Τούτες τις μέρες, μετά τις βροχές που μαλάκωσαν το σκληρό χώμα, ανοίγω λάκκους για τα δέντρα και τους θάμνους που θα φυτευτούν προς τα τέλη του φθινοπώρου. Στα ορεινά βεβαίως όπου βρίσκομαι, η θερμοκρασία τον χειμώνα πέφτει πολύ χαμηλά, το έδαφος είναι πεισματικά αργιλώδες, ενώ υπάρχει μια θέση που στερείται κάπως το φως. Σε αυτήν αποφάσισα να σχηματίσω μια συστάδα από έναν αυτοφυή στην Ελλάδα, χαμηλό, πολύ ανθεκτικό και σε μεγάλο βαθμό παράδοξο θάμνο, τη λαγομηλιά (Ruscus aculeatus). Αυτά που μοιάζουν για φύλλα του είναι, στη βοτανική πραγματικότητα, φυλλοκλάδια, δηλαδή πεπλατυσμένοι βλαστοί. Τα αληθινά του φύλλα είναι σχεδόν αφανή. Στην επάνω συνήθως πλευρά των άφθονων, όρθιων και αιχμηρών φυλλοκλαδίων ξεφυτρώνουν την άνοιξη μικρά πρασινωπά άνθη, τα οποία δίνουν όμορφους καρπούς που μοιάζουν αρκετά με μικρά κεράσια. Ωριμάζουν το φθινόπωρο, παραμένουν όμως για πολλούς μήνες σφριγηλοί πάνω στο φυτό, γι’ αυτό και η λαγομηλιά χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες, λιγότερο πάντως εδώ, για να στολίζει πρωτοχρονιάτικα τα σπίτια. Θεωρείται επίσης σημαντικό φαρμακευτικό φυτό, λόγω των αγγειοσυσταλτικών ιδιοτήτων του ριζώματός του. Είναι φυτό που ζει πολλά χρόνια, αειθαλές και δίοικο – τούτο σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να φυτέψετε αρσενικού και θηλυκού γένους αν θέλετε να απολαύσετε την ερυθρή καρποφορία του. Επειδή η διάκριση ανάμεσά τους είναι όμως δυνατή μόνο την εποχή της άνθισης και σε ενήλικα φυτά, για να εξασφαλίσετε το όμορφο θέαμα, θα πρέπει να προμηθευτείτε τουλάχιστον τρία φυτά – με πιο πολλά μειώνονται ακόμα περισσότερο οι πιθανότητες να μην ήταν τυχερή η μέρα που τα προμηθευτήκατε. Δεν αναπτύσσονται, σε ύψος και σε διάμετρο, περισσότερο από ένα μέτρο, χωράνε έτσι εύκολα ακόμα και σε μικρούς κήπους ή μεγάλες γλάστρες. Προσπάθησα κάποτε να επιβεβαιώσω μια πληροφορία που βρήκα κάπου, ότι δηλαδή, αν βραστούν οι βλαστοί που συλλέγονται μόλις ανοιξιάτικα ξεπροβάλλουν από το χώμα, θυμίζουν στη γεύση το σπαράγγι, αλλά εμένα μου φάνηκαν υπερβολικά πικροί. Δεδομένο πάντως είναι ότι οι καρποί της λαγομηλιάς είναι ήπια τοξικοί, χρειάζεται λοιπόν προσοχή αν τον κήπο σας χαίρονται και μικρά παιδιά, γιατί μπορεί να δελεαστούν από την όψη τους και να τους δοκιμάσουν.
«Διψάει» το καλοκαίρι
Προσαρμόζεται εύκολα σε όλα τα εδάφη, εκτός από εκείνα που νεροκρατούν. Σε χαμηλά υψόμετρα καλό είναι να φυτεύεται σε ημισκιερές θέσεις, αντέχει πάντως και στη σκιά. Δεν έχει πρόβλημα στον καύσωνα, στους παγετούς, στις επιθέσεις εντόμων και ασθενειών. Αγαπά πάντως το νερό και το καλοκαίρι χρειάζεται τακτικά ποτίσματα. Δεν απαιτεί λιπάνσεις και σχολαστικά κλαδέματα.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
