Λίγα πράγματα στο σινεμά μπορούν να ανεβάσουν την αδρεναλίνη όσο μια καλοστημένη σκηνή καταδίωξης με αυτοκίνητα. Γενικώς, αυτοκίνητα και κινηματογράφος έχουν κοινή ιστορία: εκείνα δίνουν ταχύτητα, στιλ και έξτρα προσωπικότητα στους πρωταγωνιστές του και η οθόνη με τη σειρά της τα εξυψώνει σε ποθητά αντικείμενα, σχεδόν φετίχ, με «ζωή» πέρα από εκείνη που αναλογεί σε ένα μεταλλικό κουβούκλιο και τέσσερις ρόδες. Θα ήταν άραγε ίδιος ο Τζέιμς Μποντ του Σον Κόνερι δίχως την DB5 και τα γκάτζετ της; Ο Ιππότης της Ασφάλτου χωρίς τον θρυλικό Kitt; Και πώς θα γινόταν η Επιστροφή στο Μέλλον αν δεν υπήρχε το «πειραγμένο» DeLorean του Δρος Έμετ Μπράουν;
Πολλές φορές αρκεί απλώς ένα όνομα-σύμβολο για να δοθεί ο τίτλος μιας ταινίας: Ferrari, όπως το καινούργιο φιλμ του Μάικλ Μαν που είδαμε στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βενετίας, με τον Άνταμ Ντράιβερ να ενσαρκώνει τον μύθο της αυτοκίνησης Έντσο Φεράρι. Ως βιογραφία, το φιλμ έχει το ενδιαφέρον του, ωστόσο είναι ο βρυχηθμός των κλασικών μοντέλων και οι κόντρες τους στον αγώνα αντοχής διασχίζοντας την Ιταλία εκείνες που κρατούν τον θεατή στην άκρη του καθίσματος. Εντυπωσιακούς αγώνες, αν και λιγότερο… νόμιμους, έχουμε και στα πρώτα μέρη της σειράς Fast and Furious, πριν αυτή μετατραπεί στην αέναη εξτραβαγκάνζα δράσης που παρακολουθούμε σήμερα. Στην ορίτζιναλ ταινία του 2001, ο Ντομ (Βιν Ντίζελ) και ο Μπράιαν (Πολ Γουόκερ) σταματούν στο φανάρι με ένα ταπεινό (αλλά πολύ «φτιαγμένο») Toyota Supra. Δίπλα τους, μια μαύρη Φεράρι. Ο ιδιοκτήτης της γυρνά και τους πετά αλαζονικά: «Να κάτι που ποτέ δεν θα αποκτήσετε». Η εντολή του Ντομ είναι κοφτή: «Κάπνισέ τον».
Μπορεί το παραπάνω να είναι το πλέον προφανές παράδειγμα, ωστόσο τα αυτοκίνητα στο σινεμά παραδοσιακά αποτελούσαν προέκταση της αρρενωπότητας των κατά κανόνα ανδρών ιδιοκτητών τους. Και φυσικά δεν υπάρχουν καλύτερα δείγματα τέτοιων οχημάτων από τα κλασικά αμερικανικά muscle cars. Στο Death Proof του Κουέντιν Ταραντίνο, ο γυναικοκτόνος πρωταγωνιστής που υποδύεται ο Κερτ Ράσελ παρασέρνει κυριολεκτικά τα θύματά του στο εσωτερικό μιας απειλητικής μαύρης Chevrolet Nova SS του 1971. Αλλού, αντιθέτως, αυτά τα μοντέλα συνδέονται με το καλό. Στο συγκινητικό Gran Torino του Κλιντ Ίστγουντ, ο πρωταγωνιστής περιποιείται και προσέχει σαν τα μάτια του το αγαπημένο του αυτοκίνητο, το οποίο δίνει και το όνομά του στην ταινία.
Το μεγάλο κυνηγητό
Τεράστιο κεφάλαιο βέβαια στη σχέση κινηματογράφου και τετράτροχων, όπως είπαμε και στην αρχή, αποτελούν οι καταδιώξεις. Σε στενά πόλεων, σε φιδογυριστούς επαρχιακούς δρόμους, σε απέραντες λεωφόρους, ακόμα και στη… ζούγκλα, το θέαμα δύο ή περισσότερων αυτοκινήτων που καταδιώκονται –συνήθως σκορπώντας χάος– είναι από αυτά που αγαπά περισσότερο ο κινηματογραφικός φακός, αρκεί να βρεθεί ο κατάλληλος άνθρωπος πίσω από την κάμερα.
Ένας τέτοιος ήταν σίγουρα ο υποψήφιος για τέσσερα Όσκαρ Πίτερ Γέιτς, ο οποίος ενορχήστρωσε ίσως την κορυφαία σκηνή καταδίωξης στην ιστορία του σινεμά, με σύμμαχο τη μοναδική ρυμοτομία του Σαν Φρανσίσκο, στο Bullitt του 1968.
Το απόσπασμα ξεκινά σχεδόν νωχελικά με την πράσινη Ford Mustang GT390 του Στιβ ΜακΚουίν να ακολουθεί διακριτικά το Dodge Charger των αντιπάλων του, μέχρι που εκείνοι πατούν ξαφνικά γκάζι, στρίβουν απότομα αριστερά και το γλέντι ξεκινά. Από εκεί και έπειτα είναι όλο λάστιχα που στριγκλίζουν, κινητήρες που μοιάζουν με ροκ συμφωνία καθώς ανεβοκατεβάζουν στροφές και υπόκωφοι γδούποι καθώς τα σασί των αυτοκινήτων προσγειώνονται στην άσφαλτο έπειτα από εντυπωσιακά άλματα στους ανισόπεδους δρόμους της πόλης. Όλα αυτά γυρισμένα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, με μακρινά πλάνα ή πίσω από το τιμόνι, με το ανεπανάληπτο γρύλισμα του V8 των 325 ίππων να δοκιμάζει τα ηχεία.
Κάποια στιγμή, το κυνηγητό μεταφέρεται στον αυτοκινητόδρομο, όπου τα δύο οχήματα σπρώχνονται, βγαίνουν στο αντίθετο ρεύμα, πέφτουν ακόμα και πυροβολισμοί, μέχρι που ο ΜακΚουίν καταφέρνει να στείλει τους εχθρούς του κατευθείαν πάνω σε ένα βενζινάδικο, για να ακολουθήσει μια πελώρια έκρηξη. Η δική του Mustang καταλήγει στραπατσαρισμένη σε κάποιο χαντάκι. Διόλου τυχαία, τα επόμενα χρόνια η Ford χρειάστηκε να επανακυκλοφορήσει τη συγκεκριμένη περιορισμένη έκδοση του αυτοκινήτου όχι μία αλλά δύο φορές, προκειμένου να ικανοποιήσει τα αιτήματα των θαυμαστών της ταινίας.
Χωρίς ειδικά εφέ
Μια άλλη τρομερή καταδίωξη είναι αυτή που λαμβάνει χώρα στο Ronin (1998) του Τζον Φρανκενχάιμερ. Ο Αμερικανός κινηματογραφιστής δεν ενδιαφέρεται τόσο να μας γοητεύσει με τα μοντέλα των αυτοκινήτων –πρόκειται για μια μάλλον απρόσωπη ΒΜW και ένα αντίστοιχο Peugeot 406– όσο να μας καθηλώσει με την καθαρή δράση. Οι ήρωες του φιλμ, ερμηνευμένοι από τους Ρόμπερτ Ντε Νίρο και Ζαν Ρενό, καταδιώκουν το όχημα που οδηγεί η Νατάσα Μακ Έλχον μέσα στους φορτωμένους κίνηση δρόμους του Παρισιού. Μοιάζει σχεδόν απίστευτο ότι οι συγκεκριμένες σκηνές με τα δεκάδες τρακαρίσματα ή την αποφυγή συγκρούσεων την τελευταία στιγμή, καθώς τα οχήματα βρίσκονται σχεδόν συνέχεια στο αντίθετο ρεύμα, δημιουργήθηκαν δίχως τη χρήση ειδικών εφέ, παρά μόνο με εξαιρετικά τολμηρά σταντ, κάποιες έξυπνα τοποθετημένες μινιατούρες και μπόλικη κινηματογραφική… τρέλα, σε μια εποχή όχι τόσο μακρινή, όπου όμως οι άνθρωποι του σινεμά όφειλαν να είναι φοβερά εφευρετικοί προκειμένου να μεταφέρουν στην οθόνη όσα προβλέπονταν στις γραμμές του σεναρίου.
Και τα ψηφιακά εφέ, βέβαια, μπορούν να κάνουν τη διαφορά όταν χρησιμοποιηθούν σωστά. Μπορεί το Matrix Reloaded (2003) να ήταν συνολικά το πιο αδύναμο κεφάλαιο της σπουδαίας τριλογίας των αδελφών Γουατσόφκσι, ωστόσο περιέχει αναμφισβήτητα μία από τις κορυφαίες σκηνές αυτοκινητικής καταδίωξης στη σύγχρονη ιστορία του σινεμά. Με τους σατανικούς «Διδύμους» αλλά και τους Πράκτορες να τους έχουν πάρει στο κατόπι, ο Μορφέας και η Τρίνιτι προσπαθούν να φυγαδεύσουν τον πολύτιμο Κλειδοκράτορα. «Πάντα μου έλεγες να αποφεύγω τον αυτοκινητόδρομο. Είπες ότι θα ήταν αυτοκτονία», λέει εκείνη. «Ας ελπίσουμε ότι έκανα λάθος». Αυτό που ακολουθεί, υπό τους ήχους τέκνο μουσικής, είναι ένα γεμάτο ένταση, επικίνδυνους ελιγμούς και μονομαχίες εικοσάλεπτο, για τα γυρίσματα του οποίου χρειάστηκε να κατασκευαστεί από την αρχή ένας αυτοκινητόδρομος μήκους 1,25 μιλίων και να καταστραφούν ολοσχερώς πάνω από 300 οχήματα.
Σχέση ερωτική
Επειδή όμως όλα αυτά μπορεί να φαντάζουν κάπως απρόσωπα, πάμε σε ένα αυτοκίνητο του σελιλόιντ τόσο ξεχωριστό, που είχε και το δικό προσωνύμιο. Στο Σε 60 Δευτερόλεπτα (2000) του Ντόμινικ Σίνα, ο Νίκολας Κέιτζ υποδύεται τον Ράνταλ Ρέινς, έναν πρώην κλέφτη αυτοκινήτων, ο οποίος θα αναγκαστεί να επιστρέψει στην ενεργό δράση, ώστε να σώσει τον άσχημα μπλεγμένο αδελφό του. Αποστολή του είναι, μαζί με την ομάδα του, να καταφέρει να κλέψει πενήντα πολύτιμα αυτοκίνητα μέσα σε ένα μόνο βράδυ, ξεγελώντας έτσι τις αρχές. Ανάμεσά τους και η «Έλινορ», μια υπέροχη Shelby Mustang GT500 του 1967, ειδικά μονταρισμένη για την ταινία. Το συγκεκριμένο αμάξι, το οποίο αποτελεί κατά κάποιον τρόπο και τη νέμεση του πρωταγωνιστή, θα κλαπεί τελευταίο, οδηγώντας και σε μια τρελή καταδίωξη τα ξημερώματα. Ο Ράνταλ μιλάει στην Έλινορ, τη χαϊδεύει και της κάνει κομπλιμέντα σαν να ήταν πραγματική γυναίκα. Άνθρωπος και μηχανή αναπτύσσουν μια σχεδόν ερωτική σχέση, κι ας μη φτάνουμε σε ακρότητες, όπως στην περίφημη σκηνή σεξ μεταξύ ηρωίδας και… αυτοκινήτου στο βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα Titane (2021) της Ζουλιά Ντικουρνό.
Λιγότερο τρυφερός είναι με το όχημά του ο Τζον Γουίκ στην ομώνυμη σειρά ταινιών· ανάμεσα σε όλους τους εφευρετικούς τρόπους που έχει βρει η τελευταία για να εξολοθρεύει τους εχθρούς του ήρωα, περίοπτη θέση κατέχει το λεγόμενο «Car-Fu», Κουνγκ Φου με αυτοκίνητα δηλαδή, τα οποία ο Τζον χρησιμοποιεί περίπου σαν προέκταση των (φονικών) χεριών του. Το αποτέλεσμα είναι βέβαια η σύγχρονη Mustang π.χ. του πρώτου μέρους να βγαίνει ουσιαστικά διαλυμένη, το ίδιο όμως και οι εχθροί του Κιάνου Ριβς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τελευταίος, διάσημος για τις οδηγικές του ικανότητες τόσο στους τέσσερις όσο και στους δύο τροχούς, οδηγεί ο ίδιος τα διάφορα οχήματα σε πολλές από τις απαιτητικές σκηνές της ταινίας.
