Η ζωή δεν έχει όρια, ούτε τέλος γνωρίζει. Όταν ο κλοιός γύρω της στενεύει, συσπειρώνεται. Και μετά περιμένει μέχρι οι συνθήκες να ευνοήσουν το νέο της ξεπέταγμα. Δεν αμφιβάλλω καθόλου για όλα αυτά, κάποιες δύσκολες στιγμές όμως –δεν σπανίζουν δυστυχώς– ζητώ επιβεβαίωση. Αρκεί τότε να αγκαλιάσω τον τραχύ κορμό ενός νεαρού γκίνγκο (Ginkgo biloba) που με συντροφεύει. Νιώθω ορμητικό το αρχέγονο ρεύμα που κρατάει το είδος του ζωντανό και απαράλλαχτο, σε πείσμα των μάλλον αδιανόητων για μας αλλαγών που διαμόρφωσαν τον πλανήτη μας από την εποχή που υπήρχε μόνο μία υπερήπειρος, η Παγγαία, και η Πανθάλασσα που την περιέβαλλε.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στο δέντρο που οι Κινέζοι αποκαλούν, λόγω της μορφής των φύλλων του, πόδι της πάπιας γίνεται επί δυναστείας των Σουνγκ (11ος αιώνας μ.Χ.). Το ονόμαζαν επίσης και ασημένιο βερίκοκο, επειδή οι ώριμοι καρποί του αργυροβολούν, ιδιότητα η οποία συνέβαλε στο να τους γεύονται προνομιακά μόνο οι άρχοντες που περνούσαν τη ζωή τους μέσα στο παλάτι της τότε πρωτεύουσας Καϊφένγκ. Οι νοτιοδυτικές επαρχίες της αχανούς αυτοκρατορίας έστελναν κάθε χρόνο, ως φόρο υποτελείας στον ηγεμόνα, όλη τη συγκομιδή των λιπαρών του καρπών, για να τους απολαμβάνει μαζί με τις παλλακίδες του ως λιχουδιά που διασφαλίζει τη μακροζωία. Το συναντάμε συχνά σήμερα φυτεμένο δίπλα σε παγόδες, φορτωμένο ξύλινα τάματα και πλακίδια επικλήσεων, καθώς, σύμφωνα με μια εδραιωμένη σε πολλούς ασιατικούς λαούς πεποίθηση, εξασφαλίζει την υγεία και τη γονιμότητα. Υπάρχουν δέντρα θεόρατα που ξεπερνούν σε ύψος τα σαράντα μέτρα και μετρούν πάνω από χίλια χρόνια ζωής, λατρεύονται ως ενσαρκώσεις της θεϊκής ουσίας και οι καρποί τους είναι περιζήτητοι, γιατί πιστεύεται ότι δυναμώνουν τους ανήμπορους και ξανανιώνουν τους ασθενείς.
Για τους βοτανικούς της Εσπερίας, η αργοπορημένη επαφή, στα τέλη του 17ου αιώνα, με γκίνγκο που ήρθαν από την Ιαπωνία αποτέλεσε τεράστια έκπληξη. Έως τότε γνώριζαν τα ομοιάζοντα με μικρή βεντάλια φύλλα του μόνο από απολιθώματα παλαιότητας διακοσίων και πλέον εκατομμυρίων ετών. Η εξάπλωσή του ήταν κάποτε σχεδόν παγκόσμια και γνωρίζουμε ότι, όταν ακόμα ακούγονταν οι άγριοι βρυχηθμοί των δεινοσαύρων, κυριαρχούσε στην περιοχή που πολύ αργότερα μετατράπηκε σε ευρωπαϊκή ήπειρο. Η επίδραση αυτής της συνάντησης με ένα φυτικό «ζωντανό απολίθωμα» ήταν σημαντική για τις τέχνες και τα γράμματα. Το ανάλαφρο καλλιτεχνικό ρεύμα της αρ νουβό χρησιμοποίησε κατά κόρον τα δίλοβα φύλλα του ως φυτικό στολίδι και σύμβολο εξωτισμού, ενώ αρκετοί ποιητές, με επιφανέστερο τον Γκαίτε, ύμνησαν την ομορφιά του και καλωσόρισαν στον κόσμο μας την πανάρχαια σοφία του.
Τις τελευταίες δεκαετίες, το γκίνγκο κέρδισε πολύ σε δημοτικότητα. Από τη μια γιατί πολλές κλινικές έρευνες επιβεβαίωσαν όσα διδάσκει η παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Ότι δηλαδή τα φύλλα του τονώνουν τη μνήμη, αποκαθιστούν την κυκλοφορία του αίματος σε περιοχές του εγκεφάλου που έχουν υποστεί βλάβη και κατασιγάζουν τις εμβοές. Και από την άλλη, επειδή επιδεικνύει ασυναγώνιστη αντοχή στην ατμοσφαιρική ρύπανση, με συνέπεια να φυτεύεται ολοένα και περισσότερο σε μεγαλουπόλεις. Είναι είδος δίοικο, στην αγορά κυκλοφορούν πάντως μόνο αρσενικά άτομα, επειδή για τη δική μας όσφρηση οι καρποί του αναδίδουν βαριά μυρωδιά. Αν αποφασίσετε να φυτέψετε ένα γκίνγκο σε κεντρικό σημείο του κήπου σας, θα χρειαστεί να επιδείξετε υπομονή, καθώς δεν ψηλώνει περισσότερο από μία σπιθαμή τον χρόνο. Μπορείτε βεβαίως να το προμηθευτείτε, όχι φθηνά ασφαλώς, ήδη τρίμετρο, αλλιώς θα πρέπει να περιμένετε αρκετά χρόνια μέχρι να το καμαρώσετε να σας ξεπερνά στο μπόι.
Θέλει χώμα που στραγγίζει καλά
Προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις, προσαρμόζεται πρόθυμα σε σχεδόν όλες τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, ευνοείται όμως ριζωμένο σε χώματα που στραγγίζουν καλά. Αντέχει πολύ στην ξηρασία, στον καύσωνα και στις πιο χαμηλές θερμοκρασίες που σημειώνονται στη χώρα μας. Δεν προσβάλλεται από εχθρούς και ασθένειες.
