Θεσσαλονίκη, έξω από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Μεσημέρι καθημερινής. Δύο φίλες συναντιούνται κάτω από την Αψίδα της ΧΑΝΘ. Έχουν ξεκλέψει χρόνο από τις δουλειές τους και θα επισκεφθούν το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. «Για την έκθεση, κι εσείς;», τις ρωτάω. «Μέρες το λέμε να έρθουμε, αλλά σήμερα βόλεψε». Μέσα στο μουσείο, επικρατεί η γνωστή ησυχία, με λίγη δόση από τους ψιθύρους που σχολιάζουν τα έργα των έξι ατομικών εκθέσεων που φιλοξενούνται στα δύο επίπεδα των φωτογραφικών εκθέσεων της PhotoBiennale.
Από τις 10 Οκτωβρίου μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου, η τέχνη της φωτογραφίας γιορτάζει στη Θεσσαλονίκη. 24 εκθέσεις σε 18 χώρους (συν μία στην Αθήνα) και έργα εκατό και πλέον φωτογράφων και καλλιτεχνών από δεκαοκτώ χώρες αναδεικνύουν τις διαφορετικές εκφράσεις της τέχνης, καθώς και ιστορίες που οι δημιουργοί διηγούνται μέσα από τον φωτογραφικό φακό. Η διήγηση αποτελεί το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της φετινής διοργάνωσης, καθώς η φωτοδημοσιογραφία και το φωτοντοκουμέντο συνυπάρχουν με την ιστορική φωτογραφία και σύγχρονες πρακτικές καταγραφής εικόνας, όπως μαρτυρά και η έκθεση με τις ιαπωνικές εκτυπώσεις του 1970 – η πρώτη έκθεση μέσα στο μουσείο.
Δέκα χρόνια πριν, ο Ιάπωνας καλλιτέχνης Τετσούα Νόντα μετέτρεψε τα φωτογραφικά πορτρέτα της οικογένειάς του σε χαρακτικά. Τον μιμήθηκαν κι άλλοι καλλιτέχνες. Φωτογραφίες από ταξίδια, στιγμές της καθημερινότητας, εικόνες μιας κοινωνίας που κατακλύζεται από ονόματα και χρώματα κόβονται ξεγυριστά, επαναδημιουργούνται με την μεταξοτυπία και την εκτύπωση όφσετ, δημιουργώντας ξεχωριστά σύμπαντα από αυτά που πρωτοαπαθανατίστηκαν με την φωτογραφία. Τα περισσότερα, χωρίς μεγάλο συναισθηματικό περιεχόμενο, όπως ένα ακονισμένο μολύβι και ένας γνώμονας. Εκείνα τα κορίτσια που συνάντησα στην είσοδο βγάζουν μια φωτογραφία αυτά τα δύο είδη γραφικής ύλης. Όνειρα; Προσδοκίες; Καθημερινότητα; Μπορεί και να είναι αρχιτεκτόνισσες. Άγνωστο το κίνητρο.
Τα αυτοπορτρέτα του Βρετανού φωτογράφου Μάρτιν Παρ κάνουν τους επισκέπτες να χαμογελούν. Και πώς να μην σπάσουν τα χείλη, όταν σατιρίζει την κουλτούρα του FOMO (Fear of missing out) τοποθετώντας τον εαυτό του σε cringe κάδρα με καλημέρες, καρδούλες, ευχολόγια και κουλές εκδηλώσεις στην Αμερική και απίθανα μέρη του πλανήτη στα οποία – προφανώς – δεν πήγε;
Ο Βαγγέλης Τάτσης εκθέτει τις γειτονιές του στην δυτική Αττική. Το «Still neighbourhood» παρουσιάζει την αλήθεια τους χωρίς φίλτρα και επιτηδεύσεις. Αγνή, βαθιά κι ατόφια Ελλάδα. Πιο δίπλα, η αναδρομική έκθεση του Εμμάνουελ Αντζέλικας, ο οποίος κλείνει φέτος μισό αιώνα στην φωτογραφία, επιστρέφει στο ίδιο μουσείο μετά από είκοσι πέντε χρόνια. Ταυτόχρονα, επιστρέφουμε και εμείς μαζί με τον Αυστραλό φωτογράφο στη γειτονιά του, το Μάρικβιλ. Μαζί με την έκθεση του Τάτση, αλλά και την «Πίσω αυλή» της Βίκης Γεωργίου, παρατηρούμε τους καλλιτέχνες να επιστρέφουν στους τόπους που τους μεγάλωσαν και τους διαμόρφωσαν. Λες και πρόκειται για μορφές του Οδυσσέα που θέλουν να χαϊδέψουν την ψυχή τους με τον νόστο που κουβαλούν οι εικόνες τους.
Σε μία αίθουσα, φοιτητές αρχιτεκτονικής ξεφυλλίζουν λευκώματα με φωτογραφικά έργα Ελλήνων και Ελληνίδων. Δε δίνουν σημασία για το ποιος μπαίνει και το ποιος βγαίνει. Η έκθεση «Ποιητική, Υλικότητα, Επιτελέσεις: Ελληνικά Φωτογραφικά Βιβλία 2000-2023» περιλαμβάνει λευκώματα και κείμενα. Όψεις της Θεσσαλονίκης την περίοδο της κατασκευής του μετρό και προγενέστερα, όπως τις εγκλωβίζει στον φακό του ο Αλέξανδρος Αβραμίδης, ο χαμένος παράδεισος του Μαρίνου Τσαγκαράκη και της Ελλάδας, όπως αποτυπώνεται σαρκαστικά στο φωτογραφικό του βιβλίου, και η Zackie Oh συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον εκείνη τη στιγμή. «Είναι πραγματικά ένας νέος κόσμος», σχολιάζει η Χ., η οποία έμαθε για τις εκθέσεις του MoMus από κάποιον άλλον φίλο. «Από στόμα σε στόμα έμαθα για τη PhotoBiennale και, να σου πω την αλήθεια, θέλω να κάνω το πρόγραμμα, για να επισκεφτώ και άλλες εκθέσεις».
Κοιτάω λίγο τον χρόνο που έχω, τα ωράρια των εκθέσεων, τις τοποθεσίες και τις αποστάσεις, γιατί το απόγευμα, όλες οι αρτηρίες της πόλης μπουκώνονται με αυτοκίνητα και ο χαμένος χρόνος στα λεωφορεία του ΟΑΣΘ δεν αξίζει. Παρασκευή βράδυ, στην Toss Gallery στη Βηλαρά, για τις «Ιστορίες του Κάμπου» του Βασίλη Νεμπεγλεριώτη. Φαντάζεσαι τον κάμπο της Θεσσαλίας πριν τις απανωτές κακοκαιρίες και βλέπεις τους μοχλούς που τον κινούν, τους ανθρώπους που φροντίζουν ή κατακρεουργούν το χωμάτινό του σώμα δίχως λογοδοτήσεις και παρατηρείς το πόσο αλλάζει ο κόσμος, αλλά πόσο ίδια μένει η γη.
Ένα στενό πιο πέρα, στο μπαλκονάκι της γκαλερί The Eye Altering, το κουδούνι χτυπάει συχνά – πυκνά. Οι φανς του ΛΕΞ μαθαίνουν επίσης για αυτή την έκθεση από στόμα σε στόμα. Στο τραγούδι του ντόπιου ράπερ «Κοράκια», η πρώτη στροφή του ρεφραίν καταλήγει στον στίχο «Μήτσο τράβα κάνα-δυο φωτογραφίες». Ο «Μήτσος» είναι ο φωτογράφος Δημήτρης Μουγκός και η ομώνυμη έκθεση στην γκαλερί της Παϊκου παρουσιάζει την ατμόσφαιρα από το πανελλαδικό τουρ του ΛΕΞ, αλλά η προσοχή πέφτει στα σοβατεπιά που είναι κατακλυσμένα από καπνογόνα, κουτάκια και ποτήρια μπύρας από τις συναυλίες του, ενώ το πάτωμα αποτελείται από εκτυπώσεις του ομώνυμου λευκώματος του Μουγκού που δεν συμπεριλήφθηκαν στην τελική έκδοση. «Την τελευταία μέρα της έκθεσης, μπορεί να έρθει ο καθένας να πάρει αυτές τις εκτυπώσεις ή ό, τι αντικείμενα θέλει», λέει η Ελένη Γιαννακούλη, καλλιτεχνική επιμελήτρια της Gallery. Μάλιστα, η προσέλευση ήταν τόσο μεγάλη που αποφασίστηκε η παράταση της μέχρι της 28 Νοεμβρίου.
Επομένως, αν έχετε σκοπό να ανέβετε προς Θεσσαλονίκη μεριά αυτές τις ημέρες ή μετά την 28η Οκτωβρίου, υπάρχει χρόνος να επισκεφτείτε όλες αυτές που σας ενδιαφέρουν.
Περισσότερες πληροφορίες για τα ωράρια και τις τοποθεσίες των εκθέσεων αναζητήστε στο photobiennale-greece.gr
