Πριν αρχίσω να γράφω, προσπάθησα πολύ να χωρέσω τα φοιτητικά μου χρόνια στην εικόνα ενός σπιτιού. Επέστρεψα πάλι από τη σχολή και πέταξα την τσάντα στο κρεβάτι. Άφησα το βλέμμα μου να ταξιδέψει σε ανομοιογενή δωμάτια. Ηλεκτρικές συσκευές σε πορτ-μπαγκάζ, έπιπλα που μυρίζουν ναφθαλίνη, βιβλία στο πάτωμα, κρεβάτια αυτοσχέδια, σκόνη και μπογιά. Πέντε χρόνια. Πέντε σπίτια. Μια γιγαντοαφίσα μόνο πέρασε από όλα. Το Κορίτσι με το τατουάζ το βρήκα στην είσοδο ενός DVD club που κατέβαζε ρολά σε έναν κόσμο αφιλόξενο, το πήρα μαζί μου και είδε, κρεμασμένο από κάποιον τοίχο, να αλλάζουν όψη ξανά και ξανά τα πάντα γύρω του.
Το φοιτητικό σπίτι είναι το πρώτο αληθινά δικό μας καταφύγιο. Αλλάζει όπως αλλάζουμε κι εμείς. Τα έπιπλα που διαλέγουμε δίνουν μορφή σε έναν κόσμο ο οποίος διαλύεται πριν καν προλάβει να σχηματιστεί. Ο τρόπος που το πλάθουμε είναι ο τρόπος του πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, αλλά και μια μικρογραφία όσων μεταβάλλονται στην κοινωνία γύρω μας. Οι σημερινοί φοιτητές το ξέρουν καλά. Τσεκάρουν προσφορές σε λίστες πολυκαταστημάτων, κουβαλούν έπιπλα που μέχρι χθες στοιβάζονταν στην αποθήκη του πατρικού, μνημονεύουν δρόμους που γεμίζουν με ευκαιρίες απροσδόκητες, κάνουν insta story για να ξεπουλήσουν τα αχρείαστα, ποστάρουν αγγελίες σε ομάδες του φέισμπουκ και φτιάχνουν αυτοσχέδιες κατασκευές που κάποτε δεν θα μπορούσαν καν να φανταστούν. Τα γρήγορα-εύκολα ψώνια δεν θα φύγουν ποτέ. Όμως, η εφευρετικότητα των φοιτητών εν έτει 2023 μοιάζει να περνάει σε άλλο επίπεδο.
«Είναι η πρώτη ευκαιρία που έχεις στη ζωή σου να δημιουργήσεις έναν χώρο που σου αρέσει πραγματικά», λέει η Ανδρονίκη, τριτοετής φοιτήτρια στη Θεσσαλονίκη. «Μόλις μπήκα στο πρώτο μου φοιτητικό σπίτι, ένιωσα την ανάγκη να το κάνω δικό μου. Δεν το ήθελα επιπλωμένο, ήθελα να του δώσω τη δική μου πινελιά. Όμως, κάτι τέτοιο σήμερα δεν είναι εύκολη υπόθεση για όλους. Είναι πολύ ακριβό να φτιάξεις το δικό σου σπίτι. Πιστεύω πάντως πως όποιος θέλει μπορεί να βρει τρόπους για να το κάνει». Ετοιμάζει ένα παζλ για τον τοίχο κι ένα μεγάλο κολάζ από περιοδικά, ενώ το τελευταίο της εύρημα είναι μια χαλασμένη κιθάρα, την οποία ακόμη δεν έχει αποφασίσει πώς θα αξιοποιήσει. «Μου αρέσει να πιστεύω πως υπάρχουν περισσότεροι του ενός τρόποι για να χρησιμοποιηθεί ένα αντικείμενο. Οι πιο τολμηροί παίρνουν πράγματα από τον δρόμο. Έχω φίλες που έχουν βρει τρομερά αντικείμενα: παλιούς καθρέφτες, φύλλα από ντουλάπες που τα πήραν και τα διακόσμησαν. Νομίζω πως στην Ελλάδα το να βρίσκεις πράγματα στο πεζοδρόμιο είναι ακόμη λίγο ταμπού, όμως εν μέρει το έχουμε ξεπεράσει. Αν είσαι τυχερός και φρεσκάρεις ό,τι βρεις, μπορείς να αποκτήσεις έναν θησαυρό από το πουθενά».
Φωτιστικό και κομοδίνο μαζί
Τα μόνα πράγματα που έχει αγοράσει η Ναταλία, φοιτήτρια στην Αθήνα, είναι ένα κρεβάτι και οι απαραίτητες συσκευές για την κουζίνα. Μου εξηγεί πως παράλληλα με τις σπουδές της χρειάζεται να δουλεύει και πως της είναι αδύνατον να ξοδεύει λεφτά για έπιπλα. Έτσι, επίπλωσε το σπίτι της με ό,τι έβρισκε από τον δρόμο. «Μένω στη Βικτώρια, οπότε έψαχνα για έπιπλα στα Εξάρχεια, στην Κυψέλη, στα Πατήσια. Τα έβρισκα είτε έξω από παλιά μαγαζιά που έκαναν ανακαινίσεις είτε έξω από οικογενειακά σπίτια. Έχω έναν καναπέ που φτιάχτηκε από δύο μαξιλάρες που βρήκα μπροστά από ένα κομμωτήριο, μαζί με δύο παλέτες. Το γραφείο μου είναι μια τάβλα στην οποία έβαλα πόδια. Την έτριψα με γυαλόχαρτα, έβαλα αυτοκόλλητα κι έγινε όμορφη. Μια άλλη φορά βρήκα μια χαλασμένη βιβλιοθήκη, την έβαψα και την έκανα παπουτσοθήκη. Έβγαλα επίσης το μαξιλάρι από ένα σκαμπό και το έκανα τραπεζάκι για το μπαλκόνι. Το φωτιστικό μου είναι παράλληλα και κομοδίνο. Είναι ένα ανοιχτό κουτί, με ένα συρτάρι, που μέσα έχει μια λάμπα».
Η Ναταλία υποστηρίζει πως η αλλαγή στις μεθόδους επίπλωσης έγινε αρχικά από άτομα που είχαν οικονομικά ζητήματα και έψαχναν μια καλύτερη λύση, όμως σήμερα πιστεύει πως αυτή έχει αποκτήσει τη δυναμική μιας τάσης. «Πιο εύκολα θα ψαχτεί ένας φοιτητής για να αγοράσει κάτι είτε από το market place είτε από εφαρμογές που πουλάνε τα πάντα μεταχειρισμένα. Μπορεί ακόμη και να ρωτήσει συμφοιτητές εάν έχουν κάτι που τους περισσεύει». Μολονότι πρόκειται για ένα εργαλείο στο οποίο οι φοιτητές μπορούν να εντοπίσουν όποιο μεταχειρισμένο έπιπλο θέλουν στη γειτονιά τους, το market place δεν συνδέεται μόνο με θετικές εμπειρίες. Η Ανδρονίκη θυμάται τη μέρα που παρήγγειλε ένα τραπεζάκι για τον καναπέ, το οποίο τελικά αποδείχτηκε απάτη. «Μου έφεραν άλλο από αυτό που είχα δει. Τη στιγμή που το άνοιξα, διαλύθηκε όλο. Είχαν μείνει δύο ξύλινες σανίδες που τις άφησα δίπλα στον καναπέ σε μια γωνιά. Οι φίλες μου είπαν πως έμοιαζαν με σανίδες του σερφ. Έτσι, τις κράτησα γιατί μου φάνηκαν σαν ένα πολύ όμορφο διακοσμητικό», λέει. Τώρα ετοιμάζει ένα κομοδίνο που, όπως λέει, της κόστισε οκτώ ευρώ. Αγόρασε δύο μικρά ράφια και τα βίδωσε στο κρεβάτι δίπλα της.
Φοιτητική αλληλεγγύη
Η Ελίνα, πεμπτοετής από το Άργος, που ζει στα Πετράλωνα, παρατηρεί ένα είδος «αλληλεγγύης» μέσω σόσιαλ μίντια. Κάποιος που ψάχνει υλικά για να βάψει το σπίτι του, που θέλει να πουλήσει ένα έπιπλο για να πάρει ένα καινούργιο, που ψάχνει κάποιο αυτοκίνητο για να μεταφέρει όσα χρειάζεται, θα ανοίξει το κινητό και θα ζητήσει βοήθεια. Στη δική της περίπτωση, η διακόσμηση ξεκίνησε από το μηδέν. «Το σπίτι ήταν γυμνό. Άδεια ράφια, άδειοι τοίχοι. Σιγά σιγά, όσο ζω στην Αθήνα, “κλέβω” κομμάτια από την κουλτούρα της πόλης.
Μια μέρα θα βάλω έναν κάκτο σε ένα κασπό, θα πάρω μια σημαία του pride και θα την κρεμάσω στο δωμάτιό μου. Πρόκειται για ένα έργο υπό διαμόρφωση, με δοκιμές και λάθη. Όσο ζεις στην Αθήνα προσπαθείς, υποσυνείδητα, να πάρεις ένα κομμάτι της και να το βάλεις σπίτι σου». Εξηγεί πως ήθελε τα έπιπλα να έχουν χαρακτήρα. Λίγα χρώματα, διαφορετικές υφές. «Προτιμώ αντίκες, μικρούς θησαυρούς που βρίσκω σε υπαίθριες αγορές. Συλλέγω και πράγματα από τα ταξίδια μου. Μου αρέσει πάρα πολύ να ψάχνω μικρά αντικείμενα που ξεφεύγουν από το κλασικό τυποποιημένο έπιπλο εργοστασίου». Η αντίληψή της για την όψη του σπιτιού μεταβαλλόταν όσο περνούσε ο χρόνος. «Πήρα και αρκετά αντικείμενα από το πατρικό μου, τα οποία παλιότερα μισούσα», λέει.
Η Ανδρονίκη ξεχωρίζει έναν πίνακα των γονιών της που σήμερα έχει βρει ξεχωριστή θέση στο σπίτι της. «Ήταν ένας Ματίς με ξύλινο κάδρο και θέλησα να δώσω στο σπίτι ένα στιλ εμπνευσμένο από αυτόν. Έχω πάρει και πολλά έπιπλα από τη γιαγιά μου. Σερβίτσια και ποτήρια που τα εκτιμώ πλέον, τα οποία έχουν και έναν πιο βίντατζ χαρακτήρα. Ένα συρόμενο τραπεζάκι που προοριζόταν για ποτά το έχω κάνει σαν δεύτερο κομοδίνο», λέει.
Η ελληνική οικογένεια συνεχίζει, φυσικά, να στήνει τη δικιά της μικρή αποστολή κάθε φορά που ένα παιδί ξεκινά τη φοιτητική του ζωή. Τα αυτοκίνητα που φορτώνονται ασφυκτικά με έπιπλα, οι μεταφορικές που κουβαλούν αντικείμενα περασμένων δεκαετιών από τα σαλόνια των παππούδων δεν πρόκειται να σταματήσουν ποτέ τις διαδρομές τους. Οι γονείς που φροντίζουν να προσφέρουν στα παιδιά τους όσα χρειάζονται θα συνεχίσουν να ρωτούν τους γείτονες εάν τους περισσεύει κάτι ή να ξεθάβουν πράγματα από την αποθήκη που μπορεί να φανούν με κάποιον τρόπο χρήσιμα.
«Είναι κάτι μοναδικό αυτό που συμβαίνει με την ελληνική οικογένεια. Όλοι προσπαθούν να βοηθήσουν τον φοιτητή όπως μπορούν», λέει ο 19χρονος Χρήστος από τα Καμένα Βούρλα, κάτοικος σήμερα Πειραιά. Ο ίδιος προσπάθησε στην αρχή να μεταφέρει στο καινούργιο του σπίτι το μπλε του παιδικού του δωματίου. «Θεωρώ πως, όταν κάποιος φεύγει για πρώτη φορά από το πατρικό, τον πρώτο χρόνο θέλει να κρατήσει κάποια πράγματα που να του θυμίζουν κάτι από αυτό. Όσο συνήθιζα την Αθήνα και τους ρυθμούς της, θεωρούσα ότι δεν μου έλειπε και τόσο το παλιό μου δωμάτιο. Τις μπλε κουρτίνες τις άλλαξα με ασπρόμαυρες».
Είναι αλήθεια πως το πρώτο μας σπίτι είναι γεμάτο από κάθε λογής αναμνήσεις. Οι άγνωστοι που οικειοποιούνται τον χώρο στις κοινοβιακές μαζώξεις. Οι φίλοι που ξενυχτούν στον καναπέ, μαγειρεύουν πλάι μας, εξομολογούνται χαμηλόφωνα στο μπαλκόνι αισθήματα κρυφά. Οι έρωτες, τα άγχη και οι εικόνες μιας ζωής που πάλλεται συνεχώς στα πιο ρευστά μας χρόνια αποτυπώνονται σε επιφάνειες από σίδερο και ξύλο, πριν τις επαναφέρουμε στον νου μας, εξιδανικευμένες κάποια στιγμή στο μέλλον. Γι’ αυτό, το μέρος που στέγασε τις εμπειρίες των πιο εκστατικών μας χρόνων είναι ένα σπίτι που θα θυμόμαστε για πάντα. Για κάποιους είναι μόνο μια γωνιά που μένει, ίσως ένα αντικείμενο, που σαν χρονοκάψουλα επαναφέρει την πιο αθώα εκδοχή του εαυτού τους. Για άλλους, πάλι, είναι το πρόσωπο ενός κοριτσιού σε μαύρο φόντο, που πότε τυλίγεται σε μια γωνιά ξεχασμένο και πότε ανεβαίνει και πάλι στον τοίχο για να κοιτάξει μία ακόμα φορά τον κόσμο που αλλάζει και πάλι δέρμα γύρω του.
