Τα τελευταία χρόνια, το να φροντίζετε τη φάσια, δηλαδή τον σκληρό, ελαστικό ιστό που περιβάλλει και συνδέει μυς, οστά και όργανα του σώματος σαν πλαστική μεμβράνη, έχει εισχωρήσει στην κουλτούρα της γυμναστικής και της ευεξίας. Δάσκαλοι πιλάτες και θεραπευτές μασάζ προτείνουν να βελτιώσετε την ελαστικότητά της, ενώ εξαρτήματα όπως κύλινδροι ισορροπίας, εργαλεία μασάζ και όργανα εκγύμνασης μυών υποτίθεται ότι θα σας βοηθήσουν να επαναφέρετε την υγεία της φάσιας χωρίς να βγείτε από το σπίτι.
Κάτι πολύ παραπάνω από περιτύλιγμα
«Όλοι μιλούν για τη φάσια», λέει ο Κρίστοφερ Ντα Πράτο, ένας φυσιοθεραπευτής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, που μελετά τη σύνδεση μεταξύ φάσιας και αθλητικών επιδόσεων. Στην αρχή της χιλιετίας, οι γιατροί πίστευαν ότι η φάσια ήταν απλώς το περιτύλιγμα για τα πιο σημαντικά όργανα του σώματος. Μετέπειτα έρευνες όμως απέδειξαν ότι αυτός ο συνδετικός ιστός έχει ζωτικό ρόλο στη λειτουργία του σώματος και αποτελεί κλειδί για την ευελιξία και το εύρος κίνησής του. Ακόμη πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η φροντίδα της φάσιας μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση χρόνιου πόνου και να βελτιώσει τις επιδόσεις στην άσκηση και τη συνολική σας ευεξία. «Είμαστε σε πολύ πολύ αρχικό στάδιο της κατανόησης της φάσιας», λέει η Έλεν Λανζέβιν, διευθύντρια του αμερικανικού Εθνικού Κέντρου Συμπληρωματικής και Ολοκληρωμένης Υγείας. «Πρόκειται για ένα μέρος του σώματος το οποίο έχουμε παραμελήσει για πολύ καιρό».
Τι είναι η φάσια; Το σώμα σας έχει δύο μορφές φάσιας: την πυκνή και τη χαλαρή. Αμφότερες είναι κομβικές για την κίνηση του σώματος. Η πυκνή φάσια, φτιαγμένη από ανθεκτικές ίνες κολλαγόνου, βοηθάει στο να πάρει το σώμα το σχήμα του. Συγκρατεί μυς στη θέση τους, τα όργανα, τα αιμοφόρα αγγεία και τις νευρικές ίνες. Βοηθάει τους μυς να σφίγγουν και να τεντώνονται και σταθεροποιεί τις αρθρώσεις. Η πιο χαλαρή φάσια επιτρέπει σε μυς, αρθρώσεις και όργανα να γλιστρούν και να ολισθαίνουν το ένα πάνω στο άλλο σαν μια καλολαδωμένη μηχανή.
Μπορεί να νιώσει πόνο και να τραυματιστεί
Το 2007, η καθηγήτρια Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, Κάρλα Στέκο, διαπίστωσε ότι η φάσια έχει νευρικές απολήξεις. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι πηγή πόνου. Όσο περισσότερο καταστρέφεται ή δημιουργούνται φλεγμονές, τόσο ευαίσθητη γίνεται. Όταν κάνουμε καθιστική ζωή για μεγάλο χρονικό διάστημα, η φάσια μπορεί να κοντύνει, να γίνει υπερβολικά άκαμπτη ή να πήξει, σχηματίζοντας συμφύσεις που δυσκολεύουν την κίνηση, λέει ο Ντέιβιντ Κράους, φυσιοθεραπευτής στη Mayo Clinic. Με τον χρόνο, η αδράνεια μπορεί να οδηγήσει τη φάσια ακόμη και να αλλάξει μορφή. Αν περνάτε μέρες σκυμμένοι πάνω από έναν υπολογιστή, η φάσια που περιβάλλει τους μυς του αυχένα και των ώμων μπορεί να αλλάξει, επομένως να κυρτώσει η πλάτη σας.
Ζημιά στη φάσια μπορεί να προκληθεί από επαναλαμβανόμενες κινήσεις, χρόνιο στρες, τραυματισμό ή μια χειρουργική επέμβαση – θα δημιουργηθούν φλεγμονές, θα γίνει άκαμπτη ή θα κολλήσουν οι ιστοί της, ενώ σκληραίνει κιόλας με την ηλικία. Τέλος, επειδή αποτελείται από ένα πλέγμα ιστών, μια φάσια που είναι πολύ κοντή, άκαμπτη ή κολλάει σ’ ένα μέλος του σώματος μπορεί να προκαλέσει πόνο ή δυσλειτουργία, αν τσιμπηθεί ή τραβηχτεί προς τη λάθος κατεύθυνση, λέει η Στέκο. Το σώμα μπορεί ως εκ τούτου να εξισορροπηθεί αλλάζοντας τον τρόπο που κινείται, προκαλώντας άλλα θέματα. Θα δυσκολευτείτε να προσδιορίσετε αν ο πόνος προέρχεται από τη φάσια ή από τους μυς και τις αρθρώσεις σας. Γενικότερα, πάντως, τα προβλήματα των μυών και των αρθρώσεων έχουν την τάση να χειροτερεύουν όσο κινείται κανείς, ενώ ο πόνος στη φάσια μειώνεται με την κίνηση.
Άσκηση και πάλι άσκηση
Ο αποτελεσματικότερος τρόπος να έχετε μια υγιή και ελαστική φάσια είναι να παραμείνετε δραστήριοι. Οι ειδικοί επίσης συνιστούν μερικά πιο συγκεκριμένα πράγματα. Η προπόνηση με αντιστάσεις διατηρεί τη φάσια δυνατή, λέει η Λανζέβιν. «Ένας αδύναμος μυς δεν πρόκειται να κάνει σπουδαία δουλειά στην κίνηση και την κινητοποίηση της φάσιας», σημειώνει, και, από την άλλη, μια άκαμπτη και πυκνή φάσια δεν θα βοηθήσει τον μυ να κάνει τη δουλειά του. «Χρειάζεται το ένα το άλλο», λέει. «Από τη στιγμή που αρχίζει το ένα να βελτιώνεται, το άλλο θα βοηθηθεί και αντίστροφα».
Αν περνάτε μέρες σκυμμένοι πάνω από έναν υπολογιστή, μπορεί η φάσια που περιβάλλει τους μυς του αυχένα και των ώμων σας να αλλάξει και να κυρτώσει η πλάτη σας.
Ασκήσεις που περιλαμβάνουν μια σειρά από κινήσεις –χορός, άλματα, τένις ή κολύμβηση– διατηρούν τη φάσια λιπαρή, λέει ο Ντα Πράτο. Κινήσεις που περιλαμβάνουν αναπήδηση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη διατήρηση μιας υγιούς φάσιας. «Το σχοινάκι, για παράδειγμα, είναι μια θαυμάσια κίνηση», λέει ο Ρόμπερτ Σλιπ, διευθυντής της ερευνητικής ομάδας Fascia Research Group στο Πανεπιστήμιο Ulm της Γερμανίας.
Για όσους δεν έχουν ασκηθεί τελευταία, είναι σημαντικό να είναι «ήπιοι με τη φάσια τους και να προχωρούν αργά, ώστε να αποκαταστήσουν την ελαστικότητα που έχει χαθεί», λέει η Λανζέβιν. Δυναμικές διατάσεις, που συσπούν τον μυ ενώ τον επιμηκύνουν, θα ωφελήσουν τόσο την υγιή όσο και την τραυματισμένη φάσια. Δοκιμάστε στροφές κορμού, βαθιά καθίσματα ή βυθίσματα τρικεφάλων. Εξετάστε το ενδεχόμενο να δείτε έναν φυσιοθεραπευτή που μπορεί να κάνει πρακτική θεραπεία και να σας καθοδηγήσει στο πρόγραμμα που σας ταιριάζει. Μαζί με την κίνηση, οι ειδικοί συμβουλεύουν να πίνετε νερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, το οποίο επιτρέπει στη φάσια να γλιστρά με ευκολία.
Αχαρτογράφητη περιοχή
Παρά τη δημοφιλία των εργαλείων και των θεραπειών που περιλαμβάνουν την άσκηση πίεσης στη φάσια, δεν έχει αποδειχθεί ακόμη η μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητά τους. Κύλινδροι ισορροπίας και πιστόλια μασάζ μπορούν να ανακουφίσουν μόνο προσωρινά από τον πόνο της φάσιας και να βελτιώσουν την ευελιξία σας, αλλάζοντας τη «δυναμική της ροής σ’ αυτή τη συγκεκριμένη περιοχή», λέει ο Ντα Πράτο. Αν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε μια συσκευή μασάζ, μην το παρακάνετε. Από την άλλη, ούτε η τελευταία μόδα της άσκησης απότομης πίεσης στη θεραπεία της φάσιας ούτε ο βίαιος χειρισμός της φάσιας μέσω του δέρματος, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε μώλωπες, έχει αποδειχθεί ότι λειτουργούν. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για θεραπείες όπως το μασάζ μυών και φάσιας και οι βεντούζες. Αν τέτοιες θεραπείες σάς κάνουν να αισθάνεστε και να κινείστε καλύτερα, αυτό είναι υπέροχο, λένε οι ειδικοί, αλλά το καλύτερο φάρμακο είναι να παραμένετε δραστήριοι.
