Στο μυαλό μου, ο Πίτερ Γκάμπριελ είναι δύο. Από τη μία, ο παλιός τραγουδιστής των Genesis, που κάποτε συνέχισε σόλο και έδωσε μια «αξέχαστη» συναυλία στο θέατρο Λυκαβηττού (μόλις είχα γεννηθεί – δε θυμάμαι τίποτα). Από την άλλη, ο σχεδόν συνταξιούχος καλλιτέχνης με το παρουσιαστικό οφθαλμίατρου και τη μηδαμινή απήχηση στις νεαρές ηλικίες, που κάθε τόσο επαναπροσεγγίζει το παλιό υλικό.
Αυτή την άχαρη, μεταγενέστερη εκδοχή έρχεται να ανατρέψει το καινούργιο άλμπουμ με τίτλο «i/o». Το πρώτο του με φρέσκο υλικό εδώ και 21 χρόνια – και το καλύτερο από το εμβληματικό «So» του 1986. Ουδείς περίμενε από τον Γκάμπριελ να βγάλει τέτοιο δίσκο στα 73 του – κι ας ξέραμε όλοι μας ότι μπορούσε.
Από τα πρώτα δευτερόλεπτα του «Panopticom», καταλαβαίνεις ότι ακούς έναν σοβαρό δίσκο. Προσεγμένο μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας. Έτοιμο να κριθεί αυστηρά, σαν πιάτο εκπομπής μαγειρικής. Το εν λόγω κομμάτι ξεκινάει με έθνικ πινελιές, περνάει εμπνευσμένα στα ντραμς και τα συνθεσάιζερ, σε οδηγεί σε ένα εθιστικό πρώτο ρεφρέν με ακουστική κιθάρα και ύστερα σου δίνει και ένα δεύτερο, έτσι, για να μη βαριέσαι. Σε δύο λεπτά μέσα (και μάλιστα στο ξεκίνημα του δίσκου), ο Γκάμπριελ παραθέτει μια περίληψη της καλλιτεχνικής του ταυτότητας, του μεγαλείου αλλά και της τελειομανίας που ανέκαθεν τον χαρακτήριζε.
Το «Panopticom» σε κερδίζει με την πρώτη. Όμως δεν είναι το καλύτερο κομμάτι του δίσκου. Μετά από απανωτές ακροάσεις, συμπεραίνω ότι αυτό που φτάνει πιο βαθιά είναι το «Playing for time». Μια μπαλάντα επηρεασμένη από το ύφος του Ράντι Νιούμαν, η οποία μιλάει για το πέρασμα του χρόνου. «Υπάρχουν και μερικά θετικά στο να γερνάς», λέει ο Γκάμπριελ στους New York Times. «Μαθαίνεις τον εαυτό σου καλύτερα και μαθαίνεις να λες όχι». Επαινώντας το «i/o», ο συντάκτης του εν λόγω κειμένου σχολιάζει ότι στον κόσμο της μοντέρνας ποπ, ο Γκάμπριελ είναι μια «χαρούμενη ανωμαλία».
Μα μήπως δεν ίσχυε το ίδιο και στα 70’s; Πίσω στο 1972, κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας των Genesis στο Δουβλίνο, ο Γκάμπριελ εξαφανίστηκε από τη σκηνή και ξαναβγήκε λίγα λεπτά μετά, ντυμένος με το κόκκινο φόρεμα της συζύγου του και ένα κεφάλι αλεπούς (μιμούμενος το εξώφυλλο του «Foxtrot»). Είχε κρατήσει την ιδέα για τον εαυτό του, βέβαιος ότι τα άλλα μέλη της μπάντας θα την απέρριπταν. Το στιγμιότυπο έφτασε μέχρι το εξώφυλλο του «Melody Maker», διευρύνοντας σημαντικά το κοινό του γκρουπ.
Ο Γκάμπριελ ετοίμαζε το «i/o» επί 27 χρόνια και οκτώ μήνες – με κάποιες διακοπές προφανώς. Εν τέλει έκανε δύο μίξεις: Τη φωτεινή και τη σκοτεινή. Ξεκινώντας από ο Γενάρη του 2023, κυκλοφορούσε ένα καινούργιο κομμάτι όποτε είχε πανσέληνο, για να ακολουθήσει η δεύτερη μείξη τη μέρα της νέας σελήνης. Το άλμπουμ βγήκε τελικά την 1η Δεκεμβρίου, με τη φωτεινή και τη σκοτεινή βερσιόν να διαρκούν από 68 λεπτά η κάθε μία. Στα δικά μου αυτιά, οι διαφορές προκύπτουν αμελητέες. Στα αυτιά του Γκάμπριελ, υποθέτω πως οι δύο δίσκοι είναι η μέρα με τη νύχτα…
Μήπως οι πρακτικές του κουβαλάνε μια υπερβολή; Μια αυταρέσκεια και έναν ελιτισμό, κόντρα σε όλα αυτά που υποτίθεται ότι χαρακτηρίζουν μια λαϊκή τέχνη όπως η ποπ; Τον φαντάζομαι να μου γνέφει αρνητικά, πίνοντας ένα τζιν τόνικ σε πολύ προσεγμένη αναλογία.
Η αλήθεια είναι ότι πέραν της μεγάλης του διάρκειας, το «i/o» δεν είναι ένα «δύσκολο» άλμπουμ. Το ομώνυμο κομμάτι γνέφει στους Coldplay. Το And Still θυμίζει Ντέιμον Άλμπαρν. To «Road to joy» σε κάνει να χορεύεις και το ρεφρέν του «Olive Tree» έχει μια εξωστρέφεια καρναβαλιού. Όλα τα τραγούδια διαθέτουν καθαρές μελωδίες, απλούς στίχους, μεστές ερμηνείες. Τι είναι λοιπόν αυτό που κάνει το «i/o» τόσο εγκεφαλικό;
Νομίζω η σοβαρότητά του. Απουσιάζει το χιούμορ, η αίσθηση παιχνιδιού και ανεμελιάς. Το «i/o» είναι πολλά πράγματα, αλλά σίγουρα δεν είναι σέξι. Παρ’ ότι θίγει μεγάλα ερωτήματα («τι σημαίνει αγάπη», «πώς θα αποφύγουμε τους κίνδυνους τεχνολογίας», «τι μας κάνει ανθρώπους»), μοιάζει να απαντάει μόνο σε ένα: «Πόσο σοβαρή μπορεί να γίνει η ποπ».
