Στα 61 της χρόνια, είναι ίσως η πρώτη φορά στη ζωή της που έχει πετύχει την ισορροπία ανάμεσα στο ποια είναι, στο πώς τη διαμόρφωσε η βιομηχανία του θεάματος και στο πώς θέλει να υπηρετεί τους ρόλους της στη ζωή, τόσο μπροστά όσο και πίσω από την κάμερα. Μοιράζει τη δημιουργικότητά της, χωρίς να νιώθει την ανάγκη να δώσει εξηγήσεις, ανάμεσα στην υποκριτική και τη σκηνοθεσία, ζει με τη σύζυγό της Αλεξάντρα Χέντισον, χωρίς να εμπλέκεται σε ακτιβιστικές δράσεις για την ορατότητα ή τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ –γεγονός για το οποίο έχει δεχτεί κατά καιρούς επικριτικά σχόλια– και αρνείται να υπηρετήσει οποιαδήποτε δημόσια εικόνα στην οποία δεν αισθάνεται ο εαυτός της.
Οι δουλειές της δεν φιλοδοξούσε ποτέ να είναι statements, σταθμοί· είναι ρόλοι και πρότζεκτ που συχνά αναλάμβανε χωρίς να είναι ξεκάθαρο ούτε καν στην ίδια το γιατί – για πολλά χρόνια απλώς αισθανόταν ότι έκανε την πιο σημαντική δουλειά στον κόσμο, και αυτό ήταν η ζωή της. Παρ’ όλα αυτά, το όνομά της βρίσκεται στα credits ταινιών που άφησαν το σημάδι τους στην ιστορία της φιλμογραφίας. Στον Ταξιτζή του Μάρτιν Σκορσέζε, στη Σιωπή των αμνών και στους Κατηγορούμενους –για τα δύο τελευταία έλαβε το Oσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου και δύο Χρυσές Σφαίρες–, στον Υποκινητή. Eχει επίσης βραβευθεί με Χρυσή Σφαίρα για την ταινία The Mauritanian, με τρία BAFTA, ένα Cecil B. DeMille και έναν τιμητικό Χρυσό Φοίνικα και έχει νίκες και δεκάδες υποψηφιότητες για κάθε άλλο βραβείο που έχει θεσμοθετηθεί ανά τον κόσμο. Και τώρα κρατάει έναν από τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους στην τέταρτη σεζόν της σειράς True Detective, με τίτλο Night Country (πρεμιέρα στη Nova στις 16/01), που επιστρέφει ακριβώς δέκα χρόνια μετά την πρεμιέρα του εκπληκτικού πρώτου –και καλύτερου έως τώρα– κύκλου.
Eνας χαρακτήρας γεμάτος αντιθέσεις
Η ντετέκτιβ Λιζ Ντάνβερς, επικεφαλής της αστυνομικής διεύθυνσης στην πόλη Eνις της Αλάσκα, αναλαμβάνει την εξιχνίαση του θανάτου μιας ομάδας επιστημόνων που την οδηγεί να ανασύρει από το αρχείο μια στυγερή γυναικοκτονία και την αναγκάζει να συνεργαστεί με την αστυνομικό Εβαντζελίν Ναβάρο, μια γυναίκα Ινουίτ (η πρώτη τηλεοπτική εμφάνιση της επαγγελματία μποξέρ Κέιλι Ρις), παρά τη συγκρουσιακή σχέση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους, προσπαθώντας ταυτόχρονα να φυλάξει τα δικά της μυστικά. Και όλα αυτά ενώ η μακρά νύχτα πέφτει στην περιοχή και τα φαντάσματα ξυπνούν. «Είναι ένας χαρακτήρας γεμάτος αντιθέσεις», εξηγεί η Τζόντι Φόστερ καθώς κάθεται αναπαυτικά στην πολυθρόνα της σε ένα δωμάτιο στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. «Δεν θα τη χαρακτήριζα μυστικοπαθή ακριβώς, αλλά προστατεύει το πένθος της, το οποίο ταυτόχρονα το αρνείται, και προσπαθεί να κρατήσει τον εαυτό της απασχολημένο για να μη διαχειριστεί τη θλίψη της. Βέβαια, στην πορεία δεν μπορεί να αντισταθεί πια και αρχίζει να πορεύεται σε αυτό το μονοπάτι. Αυτό είναι που απολαμβάνω σε χαρακτήρες όπως αυτή η γυναίκα, ότι είναι μπερδεμένοι και περίπλοκοι. Oσο για το κατά πόσο έχω κοινά στοιχεία με τη Λιζ Ντάνβερς, θα έλεγα ότι με χαρακτηρίζει η ευθύτητα, είμαι απότομη και αποφασισμένη να λέω την αλήθεια. Iσως δεν ήμουν παλιότερα, τώρα όμως είμαι, μάλλον είναι κάτι που συμβαίνει όταν γίνεσαι 60, είσαι πιο αποφασισμένος να είσαι ειλικρινής, γιατί δεν μπορείς να χαραμίζεις τον χρόνο σου σε ψέματα». Μοιάζει ευδιάθετη, γελά συχνά, κάποιες φορές πραγματικά εγκάρδια. Καθώς μιλάει, χειρονομεί πολύ, αλλά δεν συνοδεύει τις κινήσεις των χεριών της με συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα. Λέει αυτό που θέλει να πει ευθέως, με λίγα λόγια, χωρίς να αναζητά τις λέξεις και, όταν έχει ολοκληρώσει, απλώς σταματά να μιλά.
Ρήξη με τη μάτσο οπτική
Αυτή η σεζόν του True Detective έχει αρκετές πιθανότητες να γνωρίσει την επιτυχία και την αποδοχή της πρώτης – τη βρήκα λιγότερο καλή, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, σίγουρα καλύτερη από τη δεύτερη και την τρίτη. Σηματοδοτεί μια επιστροφή στη συνταγή της σειράς που δημιούργησε ο Νικ Πιζολάτο, με το μεταφυσικό στοιχείο να διατρέχει την πλοκή όπως η ανατριχίλα το σώμα, ενώ ταυτόχρονα σηματοδοτεί μια ρήξη με τη μάτσο οπτική, ιδίως της πρώτης σεζόν, καθώς επικεντρώνεται σε ένα σαρωτικό γυναικείο αφήγημα. Φέρει ευδιάκριτη τη δημιουργική υπογραφή της σεναριογράφου και σκηνοθέτριας Iσα Λόπεζ, που δεν δίστασε να αναμετρηθεί με την επιτυχία που γνώρισε η πρώτη σεζόν και να αλλάξει την έμφυλη οπτική.
Μαζί με την Iσα Λόπεζ αποφάσισαν να αποκτήσει κεντρική θέση στο σενάριο η Ναβάρο, η ιθαγενής γυναίκα που επιστρέφει στις ρίζες της. «Τα προβλήματα των ιθαγενών είναι παρόντα σε όλο τον κόσμο, στην Αλάσκα, στη Λατινική Αμερική, παντού. Και εντείνονται από την απομόνωση, τη φτώχεια, την έλλειψη ευκαιριών, τον ρατσισμό, την κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών, την ψυχική υγεία» λέει η Φόστερ. «Oλα αυτά επηρεάζουν τη ζωή των γυναικών με άσχημο τρόπο και είναι σημαντικό να προσεγγίσουμε αυτή τη σειρά τοποθετώντας στο επίκεντρο μια φωνή ιθαγενούς που λειτουργεί ως μια δυναμική φιγούρα δικαιοσύνης και την οποία υποδύεται η Κέιλι Ρις. Είναι η κεντρική φωνή και εκπροσωπεί δυναμικά τις γυναίκες ιθαγενείς». Eπειτα από 58 χρόνια στη βιομηχανία του θεάματος, η Φόστερ στις συνεργασίες της θέλει να έχει λόγο και το απαιτεί. «Υπάρχουν αυτοί που αποδέχονται ότι το σενάριό τους και οι χαρακτήρες τους θα αλλάξουν τη στιγμή που θα εμπλακεί ο ηθοποιός και αυτοί που δεν το δέχονται. Για μένα ήταν υπέροχο να μπω σε αυτή τη συζήτηση με την Iσα και να συνεργαστούμε για το πώς μπορούν να εξελιχθούν και να αλλάξουν οι χαρακτήρες. Είναι αστεία, έξυπνη, ταπεινή, είναι μάλλον η αγαπημένη μου από όσους σκηνοθέτες έχω δουλέψει ποτέ», λέει.
Εχοντας ξεκινήσει την καριέρα της από την ηλικία των τριών ετών, έχοντας περάσει την παιδική και εφηβική ηλικία της μπροστά στις κάμερες και στα φλας των φωτογράφων, έχοντας ενηλικιωθεί στα κινηματογραφικά πλατό, όπου και πέρασε όλη την ενήλικη ζωή της –τώρα και ως σκηνοθέτις–, η Τζόντι Φόστερ είναι πια στην ευχάριστη και εξαιρετικά απελευθερωτική θέση να έχει απομυθοποιήσει την αίγλη της διασημότητας, την εξαρτησιογόνο σχέση που αναπτύσσεται με την κάμερα και μπορεί να δει πέρα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη που την τοποθετούσε επί δεκαετίες στο κέντρο ενός πολύ μικρού σύμπαντος όπου όλα περιστρέφονταν γύρω από την ίδια και τη δουλειά της. Γι’ αυτό και δεν διστάζει να αναπτύσσει με νεότερους συναδέλφους της μια σχέση καθοδήγησης, με την ίδια στον ρόλο της μέντορα· περίπου όπως αυτή που η Λιζ Ντάνβερς αναπτύσσει με τον νεότερο συνεργάτη της Πίτερ Πράιορ (Φιν Μπένετ). «Μου αρέσει που βλέπει τον εαυτό της σε αυτόν, που προσπαθεί να τον ωριμάσει ως ντετέκτιβ, που είναι προστατευτική απέναντί του. Μπορώ να ταυτιστώ με αυτό και γι’ αυτό είναι η αγαπημένη μου σχέση στη σειρά» εξηγεί.
Μισογυνικοί καιροί, μεταφυσικά θρίλερ
Η Φόστερ δεν περιορίζεται να χαρακτηρίσει την ιστορία φεμινιστική. «Αν είναι μια ανθρώπινη ιστορία, τότε είναι μια φεμινιστική ιστορία και το ανάποδο. Αυτά τα δύο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Πρωταγωνιστούν δύο γυναίκες μπερδεμένες, πολύπλοκες, γεμάτες αντιθέσεις, δύο προσωπικότητες που αλληλεπιδρούν δημιουργώντας μια περίεργη αδελφότητα. Νομίζω ότι το να κάνουμε μια σειρά με περίπλοκους γυναικείους χαρακτήρες είναι ήδη επαναστατικό και σε βάζει στο πεδίο του φεμινισμού». Αναπόσπαστο μέρος της αφήγησης είναι για την ίδια και η σεξουαλικότητα των γυναικείων χαρακτήρων – έχει μερικές ερωτικές σκηνές με τον Κρίστοφερ Εκλεστον, τις οποίες διασκέδασε πολύ. «Η σεξουαλικότητα είναι μέρος του ταξιδιού ενός χαρακτήρα, μέρος της ζωής του, ως μέρος της ζωής των γυναικών και των ανδρών. Και ήταν ενδιαφέρον για μένα και την Ισα να δούμε αυτές τις νέες, περίπλοκες γυναίκες που έχουν τα δικά τους θέματα με τη σεξουαλικότητα και να προσεγγίσουμε το ζήτημα με ειλικρίνεια, ιδίως όταν το βάλεις απέναντι στην πρώτη σεζόν του True Detective, η οποία ήταν μια εξερεύνηση της αρρενωπότητας και, λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση των πρωταγωνιστών με τις γυναίκες, μπορεί να χαρακτηριστεί αρκετά μισογυνική».
Η ίδια έζησε σε μισογυνικούς καιρούς, σε ανδροκρατούμενους χώρους. Αλλά είδε τα πράγματα να αλλάζουν. «Υπάρχουν πολλές διαφορές ανάμεσα στο 1966, όταν ξεκίνησα εγώ, και το σήμερα. Τότε στο σετ έβλεπα μόνο την κυρία που έπαιζε τη μαμά μου, ίσως και μια μακιγιέζ, αλλά κυρίως ήμουν εγώ και ένα σωρό άντρες, που υποδύονταν αδελφούς και πατέρες μου και μου έμαθαν όσα ξέρω, και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Είναι όμως υπέροχο να βλέπω γυναίκες σιγά σιγά να γίνονται κομμάτι της κινηματογραφικής δημιουργίας και τώρα επιτέλους να είναι σκηνοθέτες. Υπήρχαν πολύ λίγες γυναίκες σκηνοθέτες όταν μεγάλωνα, ακόμα και μέχρι πρόσφατα, και αυτό αλλάζει προς το καλύτερο».
Καθώς μιλάει, τα γρανάζια του μυαλού της γυρίζουν εντοπίζοντας και άλλους τομείς όπου έχουν σημειωθεί καλοδεχούμενες αλλαγές. «Πολλοί άνθρωποι λυπούνται που έχουμε πια διαφορετικές συνήθειες θέασης, που παρακολουθούμε πολλά πράγματα σε streaming. Βλέπουμε και στους κινηματογράφους, αλλά κυρίως σε streaming, και εγώ νιώθω πολύ καλά με αυτό, νομίζω ότι οι καλύτερες ιστορίες, η καλύτερη δουλειά, οι πιο συναρπαστικές ερμηνείες είναι στις πλατφόρμες. Εγώ ως καλλιτέχνις θα κάνω αυτό που κάνω, αλλά με ενδιαφέρει να είμαι κομμάτι αυτού του νέου τοπίου, το οποίο είναι πολύ συναρπαστικό». Αλλωστε, παραμένει φανατική σινεφίλ. «Πηγαίνω στις ταινίες για να συγκινηθώ, να αισθανθώ, να συγκλονιστώ, να αλλάξω. Γι’ αυτό είμαι σε αυτή τη βιομηχανία, γιατί είμαι μέλος του κοινού και θέλω να είμαι μέρος της δημιουργίας ταινιών. Για εμένα η ύψιστη μορφή τέχνης είναι το δράμα. Θα σας πω ότι, αν ποτέ νοίκιαζα ένα DVD –το ξέρω ότι δεν νοικιάζουμε πια DVD, αλλά αν νοίκιαζα–, θα διάλεγα ένα δραματικό θρίλερ, μεταφυσικό. Νιώθω ότι θέλω να χαθώ σε αυτή την αίσθηση».
«Είναι η καλύτερη ηθοποιός στον κόσμο»
«Η Τζόντι είναι για μένα η καλύτερη εν ζωή ηθοποιός στον κόσμο. Ηξερα ότι ήταν η καλύτερη ηθοποιός της γενιάς της, αλλά δεν ήμουν έτοιμη γι’ αυτό που είδα να συμβαίνει στη σειρά. Ο χαρακτήρας ήταν περίπλοκος και είχε πολλές προκλήσεις και ήξερα ότι μπορεί να τον υποδυθεί. Αυτό όμως που τελικά έκανε με τον ρόλο, τη διαδρομή που διανύει υποδυόμενη την Ντάνβερς, το εύρος από τον θυμό στο χιούμορ, στη θλίψη, στον φόβο που θα δείτε, είναι αυτό που μπορεί να κάνει η Φόστερ. Γυρίζοντας μια σειρά μαζί της μπόρεσα να της δώσω έναν καμβά να δείξει το εύρος όσων μπορεί να κάνει, όχι μόνο σε 90 λεπτά που διαρκεί μια ταινία, αλλά σε περισσότερο από έξι ώρες που είναι η συνολική διάρκεια των επεισοδίων. Και το έκανε και ήταν απολαυστικό. Δεν ήταν έκπληξη για μένα, αλλά μια συνειδητοποίηση του ταλέντου της. Ηταν και η καλύτερη συνεργάτις, όλες οι σημειώσεις της ήταν καλές και έκαναν το σενάριο καλύτερο. Ηταν προνόμιο να δουλεύω μαζί της». — Ισα Λόπεζ, σεναριογράφος – σκηνοθέτις True Detective: Night Country.
Ο 4ος κύκλος της σειράς της HBO Τrue Detective: Night Country κάνει πρεμιέρα στην Ελλάδα αποκλειστικά στη Nova, την Τρίτη 16 Ιανουαρίου στις 22.00, και θα μεταδίδεται κάθε Τρίτη την ίδια ώρα στο Novacinema4, 48 ώρες μετά την προβολή των επεισοδίων στην Αμερική.
