Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως την Κυριακή που μας πέρασε, η νέα σειρά του MEGA καθήλωσε τους τηλεθεατές στη μικρή οθόνη. Το ελληνικό ίντερνετ «συζητάει» ακόμα για την «Famagusta». Η νέα δραματική σειρά των Αντρέα Γεωργίου, Βάνας Δημητρίου και Κούλλη Νικολάου θίγει – για πρώτη φορά στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης – το κεφάλαιο της τούρκικης εισβολής του 1974 στην Κύπρο, με τους δημιουργούς να εμπνέονται από πραγματικά γεγονότα της κυπριακής τραγωδίας και του ξεριζωμού των Ελληνοκυπρίων από τα σπίτια τους, ενώνοντας μυθοπλασία και ιστορία.
Παρά το γεγονός πως οι απόψεις διίστανται για την σειρά, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει πως οι δραματικές αναπαραστάσεις εκείνων των ημερών στην περιοχή της Αμμοχώστου και η ερμηνεία της Δέσποινας Μπεμπεδέλη στον ρόλο της Χαρίτας Μάντολες, της γυναίκας-σύμβολο για την Κύπρο, η οποία έγινε μάρτυρας της δολοφονίας έξι μελών της οικογένειάς της στην Αμμόχωστο, άγγιξαν και συγκίνησαν το τηλεοπτικό κοινό.
Πολύ πριν από τη «Famagusta», η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος έχουν αγγίξει το κεφάλαιο «Επιχείρηση Αττίλας» με αφηγήσεις που προβληματίζουν, ανησυχούν, επίσης συγκινούν, ενημερώνουν και αναδεικνύουν τα πολύπλευρα ζητήματα που προκαλεί ακόμα και σήμερα η διχοτόμηση του νησιού. Παρουσιάζουμε ενδεικτικά μερικές από αυτές.
«Αττίλας ’74» του Μιχάλη Κακογιάννη
Το ντοκιμαντέρ του Ελληνοκύπριου σκηνοθέτη γυρίστηκε το 1975. Μαζί με τον διευθυντή φωτογραφίας Σάκη Μανιάτη και τον ηχολήπτη Αντρέα Αχλάδη, ταξίδεψαν στο διχοτομημένο νησί χωρίς προσχέδιο και σενάριο. Η εξιστόρηση των γεγονότων, η καταγραφή των ιστοριών των ξεριζωμένων Ελληνοκυπρίων, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των γυναικών που ζουν σε αντίσκηνα και η αβεβαιότητα των νέων για τους αγνοούμενους συγγενείς τους καθιστούν το ντοκιμαντέρ ένα ιστορικό τεκμήριο, ιδωμένο μέσα από την προσωπική μαρτυρία του ίδιου του σκηνοθέτη.
«Σαμψών» του Κυριάκου Μαργαρίτη (εκδ. Ίκαρος)
Ο Κυριάκος Μαργαρίτης έχει θέσει στέρεες βάσεις για ένα κυπριακό saga με τον τίτλο «Νέα Κρόνακα», το οποίο θίγει γεγονότα και προσωπικότητες της σύγχρονης ιστορίας του νησιού μέσα από μια πολυσχιδή αφήγηση. Μετά τους «Εννέα» που θίγει τη ζωή του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, του 19χρονου αγωνιστή της ΕΟΚΑ που εκτελέστηκε δια απαγχονισμού στις φυλακές της Λευκωσίας το 1957, ο Μαργαρίτης αναμετριέται με την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Νίκου Σαμψών. Αγωνιστής της ΕΟΚΑ, δημοσιογράφος και πολιτικός, ο Σαμψών είχε το προσωνύμιο του «Οχταήμερου Πρόεδρου», καθώς διορίστηκε πρόεδρος από τους Ελλαδίτες πραξικοπηματίες, από τις 15 μέχρι τις 23 Ιουλίου του 1974, ημερομηνία του «Αττίλα Ι». Αν υπάρχει νικητής σε αυτή την αναμέτρηση, αυτός ονομάζεται «λογοτεχνία». Φέτος, αναμένεται να κυκλοφορήσει το τρίτο μέρος του saga με τίτλο «Συμβάν ’74».
«Αναζητώντας τον Χέντριξ» του Μάριου Πιπερίδη
Αν είσαι Ελληνοκύπριος και έχεις κατοικίδιο, μπορείς να περάσεις τη Νεκρή Ζώνη μαζί του και να βρεθείς στην Τουρκία. Να επιστρέψεις όμως δεν μπορείς, καθώς η μεταφορά ζώων από τα κατεχόμενα απαγορεύεται. Αυτός ο παραλογισμός απαρτίζει το κεντρικό θέμα της ταινίας του Μάριου Πιπερίδη. Στην feelgood κομεντί, ο σκηνοθέτης απεικονίζει μια ιδιαίτερη περιπέτεια, στην οποία Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι συνεργάζονται για τον επαναπατρισμό του Χέντριξ, ενός χαριτωμένου κατοικιδίου, και αναδεικνύει τον παραλογισμό της διχοτόμησης με κωμικό τρόπο. Συνήθως η κωμωδία είναι πιο αποτελεσματική από το δράμα.
«Η Αϊσέ πάει διακοπές», «Φωνές από χώμα» και «Πικρία Χώρα» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (εκδ. Πατάκη)
Η τριλογία της Κωνσταντίας Σωτηρίου απαρτίζεται από αφηγήσεις γυναικών που έχουν βιώσει στο πετσί τους τις πολεμικές συρράξεις της Κύπρου, από το 1963 και τη χάραξη της Πράσινης Γραμμής μέχρι την «Επιχείρηση Αττίλας» του 1974. Το χαρακτηριστικό στοιχείο που διέπει την μυθιστορηματογραφία της Σωτηρίου είναι η κριτική ματιά απέναντι στα γεγονότα της Μεγαλονήσου και η φωνή που δίνει στις γυναίκες και των δύο κοινοτήτων, αποτυπώνοντας μια εικόνα της Κύπρου που φαίνεται να απομακρύνεται χρόνο με τον χρόνο.
«Βuffer Zone» του Σάββα Λάμπρου
Δεκαέξι λεπτά. Τόσο διαρκεί το φιλμ του Σάββα Λάμπρου που προβλήθηκε στο 46ο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους στη Δράμα και διακρίθηκε με το βραβείο Drama Queer. Ο έρωτας και η μουσική αποτελούν την διέξοδο δύο νεαρών στρατιωτών που υπηρετούν στις σκοπιές της Πράσινης Γραμμής. Η υπηκοότητα τους και οι στρατιωτικοί τους όρκοι δεν αποτελούν εμπόδιο για να ερωτευτούν και να αποδείξουν πως για να γεννηθεί ελπίδα, χρειάζεται αγάπη. Όχι σφαίρες, σύρματα και οχυρά.
«Η ανάσα των δίπλα» του Αντώνη Γεωργίου (εκδ. Το ροδακιό)
Ξεχωρίζουμε δύο διηγήματα από το βιβλίο του δικηγόρου και διακριθέντα με Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγγραφέα, Αντώνη Γεωργίου, «Η ανάσα των δίπλα». Το πρώτο τιτλοφορείται ως «Ο σταυρός». Γραμμένο στην κυπριακή διάλεκτο και στα νέα ελληνικά, το διήγημα θίγει τις πληγές της εισβολής μέσα από τη δολοφονία ενός ηλικιωμένου πρόσφυγα. Το δεύτερο έχει τον τίτλο «Ανέμελη στιγμή» και αφηγείται τον εφιάλτη ενός πρώην στρατιώτη που βίωσε την αιχμαλωσία. Συγκλονιστικά αναγνώσματα.
