Περπατάμε στα Εξάρχεια με τη Σοφία Εξάρχου. Απόγευμα Δευτέρας, οι καφετέριες παίζουν δυνατή μουσική (ένας θεός ξέρει γιατί) – κι εμείς ψάχνουμε μια ήσυχη γωνίτσα, να μιλήσουμε για τη νέα της ταινία, το Animal. Κάποιοι λένε ότι είναι η «ελληνική ταινία της χρονιάς». Τον Νοέμβριο, στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, απέσπασε το βραβείο Χρυσός Αλέξανδρος (είχε να απονεμηθεί σε ελληνική ταινία 30 χρόνια). «Δεν ξέρω, εμένα με μπέρδεψε», μου είπε μια φίλη. Το σίγουρο είναι ότι το Animal βλέπει και συναισθάνεται το σκοτάδι πίσω από τα λαμπερά νέον φώτα, τις βουβές συμβάσεις μέσα σε ένα περιβάλλον εργασίας όπου όλοι μοιάζουν χαρούμενοι, την άλλη πλευρά της διασκέδασης. Όλα αυτά, μέσα από έναν δουλεμένο, πολύ αληθινό κεντρικό χαρακτήρα, που ερμηνεύει υπέροχα η Δήμητρα Βλαγκοπούλου. Για να μπείτε περισσότερο στο νόημα, διαβάστε την υπόθεση ή ακούστε ένα παλιό τραγούδι του Σαββόπουλου με τίτλο Οι Μάγοι – αναφέρεται στο ίδιο θέμα.
H Σοφία Εξάρχου, που υπογράφει το σενάριο και τη σκηνοθεσία επτά χρόνια μετά το Park, δεν μιλάει με τον στόμφο του καλλιτέχνη. Καμία ποίηση στα λόγια της. Καμία εκζήτηση. «Είχα μια φανταστική ομάδα», μου λέει σε κάποια φάση. «Και μόνο που σκέφτομαι πόσο με βοήθησε, συγκινούμαι». Προηγουμένως έχει φωτογραφηθεί σε κάτι πλυντήρια ρούχων, σε ένα κρεοπωλείο, σε εισόδους πολυκατοικιών και κρύους δρόμους της Αθήνας, όχι τόσο επειδή το ήθελε, αλλά επειδή της το ζητήσαμε. Καθώς μου δίνει συνέντευξη, αισθάνομαι ότι δεν το απολαμβάνει, ούτε όμως ότι το κάνει με το ζόρι. Απλώς δουλεύει.
Σοφία, είδα χθες το πρωί την ταινία σου… Μου άρεσε πολύ.
Χαίρομαι. Εντάξει, δεν τη λες και πρωινή ταινία (γέλια).
Σε τι φάση σε πετυχαίνω;
Ήμουν στη Γενεύη και μετά στο Γκέτεμποργκ, για την ταινία. Στα σημαντικά φεστιβάλ, προσπαθώ να πηγαίνω. Ε, παίρνει χρόνο η προώθηση μιας ταινίας… Αυτές τις μέρες προσπαθώ να ξεκινήσω κάτι καινούργιο, αλλά συνεχώς προκύπτουν πράγματα για το Αnimal.
Οι συνεντεύξεις σού αρέσουν;
Ναι, αλλά όταν είναι λίγο απρόβλεπτες. Γιατί έτσι ενεργοποιούμαι κι εγώ. Πριν από λίγες μέρες, στη Γαλλία, μου έκαναν μια πολύ παράξενη συνέντευξη. Η δημοσιογράφος αυτή κάνει μόνο τέτοιες συνεντεύξεις: Πηγαίνει σε πέντε σημεία της ταινίας όπου ο χρόνος είναι πολλαπλάσιο του επτά. Δηλαδή στο 7ο λεπτό, στο 28ο, στο 49ο, στο 70ό και στο 91ο. Σου περιγράφει το εκάστοτε πλάνο (όχι τη σκηνή) και ξεκινάει μια κουβέντα πάνω στο πλάνο. Στην αρχή, μου φάνηκε λίγο χαζό. Δεν καταλάβαινα κιόλας, μου τα έλεγε στα γαλλικά… Τελικά όλο αυτό με ενεργοποίησε, με έκανε να θυμηθώ στιγμές από τα γυρίσματα και προέκυψε μία από τις πιο ουσιαστικές συνεντεύξεις που έχω δώσει.
Γιατί να δούμε το Animal;
Πω πω, δύσκολη ερώτηση! Και νιώθω σαν να πουλάω προϊόν (γέλια). Νομίζω ο θεατής πρέπει να μπει στην ταινία, να αφεθεί στο ταξίδι με τους χαρακτήρες, γιατί και η κάμερα τους ακολουθεί συνέχεια, από πολύ κοντά.
Περισσότερο μου λες το πώς όμως. Εγώ σε ρώτησα γιατί…
Είναι μια ταινία βαθιά πολιτική και ταυτόχρονα βαθιά ανθρώπινη, συναισθηματική, συγκινητική. Συγκεκριμένα, το ελληνικό κοινό νομίζω το αφορά και λίγο παραπάνω, γιατί μιλάει για τον τουρισμό. Όχι μόνο για τη βιομηχανία του τουρισμού, αλλά και για το πόσο ο τουρισμός πλέον είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας.
Πότε σου ήρθε η ιδέα του σεναρίου;
Το 2017. Μόλις είχε βγει το Park.
«Το ελληνικό κοινό νομίζω το αφορά και λίγο παραπάνω, γιατί μιλάει για τον τουρισμό. Όχι μόνο για τη βιομηχανία του τουρισμού, αλλά και για το ότι είναι πλέον κομμάτι της ταυτότητάς μας».
Άρα, για τις ανάγκες τις προώθησης τώρα, καλείσαι να μοιραστείς σκέψεις και ιδέες που γεννήθηκαν στο μυαλό πριν από επτά χρόνια. Πώς είναι αυτό; Πώς το βιώνεις;
Δραματικά (γέλια). Εντάξει, ένας σκηνοθέτης πρέπει να έχει υπομονή. Ήξερα ότι αυτό που πάω να κάνω είναι ακριβό. Οριακά δεν ήθελα να το γράψω, σκεπτόμενη τι θα επακολουθήσει. Κάποια στιγμή είπα «αυτό θέλω να κάνω, τέλος». H αλήθεια είναι ότι ξεκινάς να γράφεις κάτι – και δεν ξέρεις αν τη στιγμή που θα φτάσεις στο production θα σε αφορά ακόμα. Γι’ αυτό εγώ φροντίζω το έργο να μεγαλώνει μαζί μου. Το ξαναγράφω, το εμπλουτίζω. Αλλιώς δεν μου βγάζει νόημα όλο αυτό.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ vs ANTΡΕΣ
Μέσα από τη ζωή μιας ομάδας ανιματέρ που κάθε βράδυ δίνει παράσταση στο ξενοδοχείο ενός ελληνικού νησιού, το Animal κάνει ένα σχόλιο για την εργασία στον δυτικό κόσμο. Παράλληλα, στρέφει την κάμερα στον κόσμο της διασκέδασης, στην κακόγουστη εκμετάλλευση της αρχαιοελληνικής ιστορίας, αλλά και στις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα… Σε μια σκηνή, η Κάλλια, η κεντρική ηρωίδα, οδηγεί έναν άντρα από την άμμο μιας παραλίας προς το νερό. Όντας μεθυσμένος, εκείνος σκοντάφτει και πέφτει. Δυσκολεύεται να σηκωθεί. Η Κάλλια τον αποκαλεί τεμπέλη και στη συνέχεια του φέρεται σαν να είναι σκυλάκι. Είναι η μόνη σκηνή στην οποία εκνευρίστηκα.
Δεν θεωρείς ότι έχει παραγίνει η παρουσίαση των αντρών ως ζώων; Το ρωτάω γιατί είδαμε και στην ταινία του Λάνθιμου μια αντίστοιχη σκηνή…
Σε αυτή τη σκηνή, η πρόθεσή μου ήταν να δείξω το αντίστροφο, κάπως. Νομίζω, στις περισσότερες ταινίες σήμερα, η γυναίκα παρουσιάζεται ως θύμα της πατριαρχικής κοινωνίας και οι αφηγήσεις γυρνούν γύρω από αυτό. Στη συγκεκριμένη σκηνή, η γυναίκα γίνεται θύτης. Εκδηλώνει βία. Τραυματίζει έναν άνθρωπο, τον σέρνει, εκφράζει οργή. Τα ερωτήματά μας λοιπόν και η αγωνία μας γυρνούν γύρω από αυτήν. Γιατί το κάνει αυτό; Μέχρι πού θα φτάσει; Η πρόθεση δεν ήταν να εξευτελίσω τον άντρα. Μάλιστα νομίζω ότι τους άντρες της ταινίας τούς αντιμετωπίζω με μια τρυφερότητα.
Είναι αλήθεια αυτό. Μιας και το αναφέραμε, πώς σου φάνηκε το Poor Things;
Μου άρεσε! Πολύ χορταστική ταινία. Έχει γίνει τόση δουλειά στα κοστούμια, στη φωτογραφία, στα χρώματα… Είναι σαν ένα παιχνίδι που θες να μπεις μέσα του.
Στα γυρίσματα, πόσοι άνθρωποι βρίσκονταν μαζί σου;
Γύρω στα εβδομήντα, χωρίς τους ηθοποιούς.
Σοβαρά;
Ναι. Η ταινία είχε μεγάλες απαιτήσεις σε κοστούμια, μακιγιάζ, μαλλιά… Κάναμε έναν μήνα γυρίσματα στην Κρήτη (Μάλια και Χερσόνησο) και άλλον έναν στην Αθήνα. Όλα τα εσωτερικά πλάνα είναι «κλεμμένα», γυρίστηκαν στην Αθήνα, για λόγους μπάτζετ. Aς πούμε το κλαμπ που είδες είναι το Lohan.
Η Δήμητρα Βλαγκοπούλου παίζει φοβερά. Σε σημεία ένιωσα ότι βλέπω δικό μου άνθρωπο…
Ναι. Είχα δουλέψει πολύ πάνω στον χαρακτήρα της Κάλλιας. Αυτό λοιπόν η Δήμητρα, που είναι μια πολύ έξυπνη ηθοποιός, το κατάλαβε. Κάναμε έξι μήνες πρόβες, κάναμε σκηνές που δεν υπάρχουν στο σενάριο, η Δήμητρα άλλαξε τη φωνή της, το γέλιο της, το περπάτημά της…
Γενικά, η δημιουργία μιας ταινίας έχει πολύ άγχος, αναμονή, σκληρή δουλειά, ξανά αναμονή, συζητήσεις επί συζητήσεων, ματαιώσεις… Έρχονται στιγμές που αναρωτιέσαι αν αξίζει όλη αυτή
η ταλαιπωρία;
Όχι – και πολύ συνειδητά. Κοίτα, έχω βρεθεί σε στιγμές πολύ χαμηλές. Πολύ δύσκολες. Απελπισίας. Αλλά λέω όχι, γιατί, αν κλειστώ σε αυτές τις σκέψεις και δω την εικόνα ως έχει, ρεαλιστικά, αύριο το πρωί θα πρέπει να αλλάξω δουλειά.
Γύρω από το Animal υπήρξε αυτό που λέμε hype. Nτόρος. Ιδίως μετά το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Σε αγχώνει αυτό; Ότι μπορεί δηλαδή ένας θεατής να βγει από την αίθουσα και να πει «εντάξει, καλό ήταν, αλλά δεν άξιζε τόσο ντόρο…».
Προς το παρόν, η αγωνία μου είναι αν θα πάει το κοινό να δει την ταινία. Είμαι σίγουρη ότι το ελληνικό κοινό είναι λίγο καχύποπτο, ιδίως μετά το hype, που λες κι εσύ. Αλλά θεωρώ ότι η ταινία μου έχει μια αλήθεια και μια ειλικρίνεια που αφοπλίζει. Είμαι οκέι όμως και στο να μην αρέσει. Δεν υπάρχει καμία ταινία που να αρέσει σε όλους. Θυμάμαι, στην πρώτη μικρού μήκους που έκανα, είχα πάει στο Φεστιβάλ Δράμας. Τρομερή αγωνία! Σκέψου ήταν η πρώτη φορά που παρουσίαζα ταινία μου σε κοινό. Με το που βγαίνω λοιπόν από την αίθουσα (δεν πρόλαβα να κατέβω τα σκαλιά), έρχονται δύο άτομα. Ο ένας μου λέει «φανταστική» και ο άλλος «δεν κατάλαβα τίποτα!». Μπλόκαρα τελείως και μετά από δύο μέρες σκέφτηκα «έτσι θα είναι η ζωή μου από δω και πέρα» (γέλια). Η αλήθεια είναι ότι με αυτή την ταινία τώρα έχω πάρει πολύ καλό feedback.
«Έχω βρεθεί σε στιγμές πολύ χαμηλές. Πολύ δύσκολες. Απελπισίας. Αλλά, αν κλειστώ σε αυτές τις σκέψεις και δω την εικόνα ως έχει, ρεαλιστικά, αύριο το πρωί θα πρέπει να αλλάξω δουλειά».
Τα αστεράκια που θα βάλουν οι κριτικοί σε αγχώνουν;
Παίζουν έναν ρόλο στο αν θα έρθει ο κόσμος. Αλλά μέχρι εκεί. Στο Park, οι Έλληνες κριτικοί ήταν πιο αυστηροί σε σχέση με το εξωτερικό. Είναι αυτό που ανέφερες πριν. Υπήρχε το hype, οπότε μετά κάποιοι είπαν «σιγά, ρε παιδιά». Τότε ένιωσα λίγο περίεργα. Τώρα ξέρω ότι θα υπάρξει και η θετική κριτική και η αρνητική – και είμαι οκέι.
Μια απορία: Το σημείο που κάνει διάλειμμα η ταινία στο σινεμά αποφασίζεται από τον αιθουσάρχη
ή τον διανομέα;
Από τον αιθουσάρχη. Τελευταία, όταν δεν έχουν πολύ κόσμο, κάποιοι δεν κάνουν διάλειμμα. Άλλες φορές, πάλι, κάνουν στη χειρότερη στιγμή (γέλια).
«ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΩ ΚΙ ΕΓΩ – ΚΙ ΑΣ ΑΠΟΤΥΧΩ»
Η Σοφία Εξάρχου γεννήθηκε στην Αθήνα. Από παιδί η κλίση της ήταν στα Μαθηματικά, στις θετικές επιστήμες γενικώς. Κάπως έτσι βρέθηκε να σπουδάζει Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο Μετσόβιο. «Ήξερα ότι είναι κάτι που δεν με ενδιέφερε καθόλου, αλλά δεν ήθελα να το απορρίψω από την αρχή». Στο μεταξύ, είχε αγαπήσει το σινεμά. «Το φοβόμουν όμως. Το θαύμαζα πάρα πολύ, οπότε έλεγα “ποια είμαι εγώ;”». Η απόφαση να ασχοληθεί ενεργά ελήφθη κατά τη διάρκεια μιας ρετροσπεκτίβας του Μπουνιουέλ στον κινηματογράφο Απόλλωνα. «Πήγαινα επί μία εβδομάδα κάθε βράδυ. Είδα όλες τις ταινίες του Μπουνιουέλ. Ένιωσα μια τέτοια ελευθερία, ένα τέτοιο θράσος από αυτόν τον σκηνοθέτη (σαν να ήταν όλα ένα παιχνίδι), που είπα “θα το κάνω κι εγώ – κι ας αποτύχω”». Παράλληλα με το Πολυτεχνείο άρχισε να σπουδάζει σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου, συνέχισε με σπουδές στο εξωτερικό, άρχισε να εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη και λίγο μετά έφτιαξε τις πρώτες μικρού μήκους της.
Χρήματα βγάζεις από αυτή τη δουλειά;
Ναι, αλλά δεν είναι πάντα επαρκή για να μπορώ να ζω. Οπότε κάποιες περιόδους το συμπληρώνω κάνοντας και άλλα πράγματα.
Όλες σου οι ταινίες, από τις μικρού μήκους μέχρι το Park και το Animal τώρα, παρουσιάζουν ανθρώπους έγκλειστους. Σε μια περιοχή, σε μια συνθήκη… Από πού πηγάζει, θεωρείς, αυτή η κοινή θεματική;
Δεν ξέρω. Γενικώς, με συγκινούν οι άνθρωποι που είναι στο σκοτάδι, στο περιθώριο. Με συγκινεί η ιδέα ότι θα τους φωτίσω.
Τώρα που βγαίνει η ταινία, είσαι ευτυχισμένη;
Δεν το έχω καταλάβει ακόμη. Έχει πάρει μια φόρα τρελή η ταινία και εγώ νιώθω ότι την ακολουθώ από πίσω σαν το σκυλάκι, δεν την προλαβαίνω. Αλλά εννοείται ότι χαίρομαι και ανυπομονώ να τη μοιραστώ με τους συνεργάτες μου.
Τι σημαίνει ευτυχία για σένα;
Προχθές ήμουν σε μια θεατρική παράσταση, όπου ο ηθοποιός ρωτούσε το κοινό τι είναι ευτυχία. Λέω: «Ωχ, Παναγία μου, μη με ρωτήσει». Τώρα με ρωτάς εσύ! Δεν ξέρω… Νομίζω είναι στιγμές. Κάποιες στιγμές που κουμπώνουν όλες οι ανάγκες και οι επιθυμίες. Καλό είναι όσοι ζήσουν τέτοιες στιγμές να τις θυμούνται, γιατί εγώ έχω θέμα με τη μνήμη μου (γέλια).
Αυτό σημαίνει ότι ξεχνάς και τα άσχημα…
Τα άσχημα τα ξεχνάω σίγουρα. Αλλά φοβάμαι ότι στο τέλος δεν θα θυμάμαι τίποτα.
Το Animal έρχεται στις ελληνικές αίθουσες στις 08/02 από τη Weirdwave.
