Ήταν 14 Φεβρουαρίου, η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου όταν έξι ενάγοντες κατέθεσαν αγωγή απέναντι στην εταιρία Match Group, τη θυγατρική εταιρία των dating apps, Tinder και Hinge. Σε αυτή, ισχυρίστηκαν ότι οι «αρπακτικές» εφαρμογές γνωριμιών, ενθαρρύνουν τη χρήση στα όρια του παθολογικού εθισμού.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Dazed, η αγωγή αναφέρει ότι η εταιρία «σχεδιάζει σκόπιμα τις πλατφόρμες με εθιστικά στοιχεία τα οποία μοιάζουν με παιχνίδι και που κλειδώνουν τους χρήστες σε μια συνεχή λούπα του τύπου “πλήρωσε για να παίξεις”». Έτσι, δίνεται προτεραιότητα στα εταιρικά κέρδη αντί στους στόχους των χρηστών και τους σκοπούς που διαφημίζει η εταιρία. Η συζήτηση άνοιξε λοιπόν ξανά. Πόσο εθιστικές είναι άραγε οι εφαρμογές που έχουν κατακλύσει τις ζωές μας στον σημερινό online κόσμο;
Δεν είναι η πρώτη φορά που παραδεχόμαστε ότι περνάμε ατέλειωτες ώρες σκρολάροντας σε κάποια δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης. Τα διαδοχικά βιντεάκια του TikTok μοιάζουν να ποτίζουν με ντοπαμίνη τον οργανισμό μας κάθε φορά που κάνουμε με το δάχτυλο μας τη γνωστή κίνηση προς τα πάνω. Τι αλλάζει όμως στο κυνήγι των match; Στην ατέρμονη αναζήτηση νέων συντρόφων στα μάτια των οποίων, συνειδητοποιούμε με ενθουσιασμό πως τελικά δεν περάσαμε απαρατήρητοι; Πόσο εμμονικά μπορεί να κυνηγάμε τη συντροφιά που δεν έχουμε, μέσα από μια οθόνη;
Ο τζόγος των γνωριμιών
Η αγωγή που κατατέθηκε στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Βόρειας Καλιφόρνια αναφέρει πως οι χρήστες μετατρέπονται σε «τζογαδόρους, παγιδευμένους σε μια αναζήτηση ψυχολογικών επιβραβεύσεων». Μπορεί η εταιρία να απάντησε χαρακτηρίζοντας την αγωγή «γελοία», όμως δεν είναι λίγοι οι ειδικοί και οι έρευνες που έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Αρχικά, η συγγραφέας του βιβλίου «The future of seduction», Μία Λεβίτιν δήλωσε στον Guardian πως δεν εκπλήσσεται καθόλου για την εξέλιξη αυτή. «Νομίζω πως οι μεγάλες εταιρίες τεχνολογίας είναι ο νέος καπνός αφού τα smartphone είναι το ίδιο εθιστικά με τα τσιγάρα», είπε. Όμως πόσα μπορεί να κρύβονται πίσω από το swipe, τη δημοφιλή κίνηση του αντίχειρά μας δηλαδή;
Ο Τζόναθαν Μπαντίν, συνιδρυτής του Tinder και ο άνθρωπος που μηχανεύτηκε τον μηχανισμό του swipe, έχει δηλώσει σε συνέντευξη του πως εμπνεύστηκε από πειράματα που μετέτρεπαν περιστέρια σε τζογαδόρους. Μιλώντας σε μια συνέντευξη podcast με το μπλογκ Recode, με αφορμή το ντοκιμαντέρ του HBO, «Swiped: Hooking Up in the Digital Age», αναφέρθηκε στην αλληλουχία εξάρτησης. Όταν το περιστέρι τσιμπάει και παίρνει φαγητό, θα το κάνει συνεχώς, θα το κάνει όταν βαριέται, ακόμη κι αν δεν ξέρει πότε θα πάρει την επιβράβευση. «Ίσως πάρει φαγητό, ίσως όχι. Αυτός είναι όλος ο μηχανισμός του swipe. Κάνεις swipe, και ίσως πάρεις ένα match, ίσως όχι. Έπειτα είσαι απλά ενθουσιασμένος για να παίξεις το παιχνίδι».
Αιχμάλωτοι της ντοπαμίνης
Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε πως οι Millennials περνούν 10 ώρες την εβδομάδα σε dating apps. «Κατακτώντας το σύστημα ανταμοιβών του εγκεφάλου, που δίνει προτεραιότητα στις βραχυπρόθεσμες δόσεις ντοπαμίνης αντί των μακροπρόθεσμων επιβραβεύσεων, ο σχεδιασμός των εφαρμογών γνωριμιών μας ενθαρρυνθεί να συνεχίσουμε να παίζουμε. Είναι σαν την πρόσκαιρη ικανοποίηση του junk food σε σχέση με την απόλαυση ενός αληθινού γεύματος», ανέφερε η Μία Λεβίτιν.
Και τι γίνεται όταν ο αλγόριθμος μας οδηγήσει στο πολυπόθητο match; Όταν περάσουμε στο επόμενο βήμα που είναι να βρεθούμε από κοντά με τους ανθρώπους που μας τράβηξαν το ενδιαφέρον; Μια έρευνα ανέφερε πως τα ζευγάρια που γνωρίστηκαν online είναι ελαφρώς πιο πιθανό να έχουν λιγότερο σταθερούς γάμους σε σχέση με τα ζευγάρια που συναντιούνται σε ένα μη ψηφιακό περιβάλλον.
Είναι όμως γεγονός πως υπάρχουν άπειρες ιστορίες ευτυχίας που προέκυψαν μέσα από ένα swipe προς τα δεξιά. Σχέσεις που κράτησαν χρόνια, στιγμές αμοιβαίας ικανοποίησης που προέκυψαν από το πουθενά, άνθρωποι που ήρθαν κοντά τη στιγμή που σε έναν υποτιθέμενο μη ψηφιακό κόσμο, οι δρόμοι τους απλούστατα δε θα είχαν διασταυρωθεί ποτέ. Κάθε swipe λοιπόν και λίγη ακόμη ντοπαμίνη, κάθε swipe και μια νέα πτυχή στον άλυτο και αχανές ψηφιακό γρίφο της εποχής μας.
