Φοράει ένα χοντρό ασπρόμαυρο πουλόβερ. Έχει καθαρό πρόσωπο, σωστή στάση σώματος, απλή φυσική ομορφιά. Μου μιλάει για φαντάσματα, Πολωνούς συνθέτες και ελληνικά τυριά, χαρούμενη που θα βρεθεί ξανά στη χώρα μας. Ακόμα και όταν σκάει στα γέλια, είναι σοβαρή. Συγκρατημένη.
Άκουσα πρώτη φορά Χάνια Ράνι το 2022, μέσα από ένα ασπρόμαυρο βίντεο που σήμερα πλησιάζει τις 7 εκατ. προβολές. Υπέροχο πιάνο, αυτοσχεδιασμοί, μελωδίες ανακατεμένες με ήχους που κάνουν τα δάχτυλα όταν χτυπάνε τα πλήκτρα. Μου είχε κάνει εντύπωση. Μετά, την ξέχασα. Ώσπου πριν από λίγες μέρες, μαθαίνοντας ότι έρχεται στην Αθήνα για το φεστιβάλ WOW, άκουσα το τελευταίο της άλμπουμ. Σίγουρα η πιο φιλόδοξη δουλειά της έως τώρα, το Ghosts εντάσσει τα synths και τα drum machines στη σύγχρονη κλασική μουσική, με καλό γούστο και φαντασία. Περιέχει κανονικά τραγούδια, όπως το Hello, αλλά και ελεύθερες 11λεπτες καταθέσεις, όπως το Komeda. Από αυτό το τελευταίο άρχισε και η κουβέντα που κάναμε μέσω Zoom.
Γεια σου, Χάνια! Πού σε πετυχαίνω;
Στο Λονδίνο. Ήρθα χθες το βράδυ. Βρέχει πολύ εδώ…
Λοιπόν, άκουγα χθες ένα πρόσφατο κομμάτι σου, το Komeda – κάπως χάθηκα μέσα σε αυτό. Είναι τόσο πλούσιο και μακροσκελές και όμορφο… Πώς γράφει κανείς ένα τέτοιο κομμάτι;
Κατ’ αρχάς να πω ότι είναι ένα tribute στον Κριστόφ Κομέντα, τον γνωστό Πολωνό πιανίστα και συνθέτη. Όλες σχεδόν οι ταινίες του Πολάνσκι στα ’60s είχαν δική του μουσική. Δυστυχώς, πέθανε πολύ νέος. Ουσιαστικά παίζω τέσσερις ή πέντε νότες που επαναλαμβάνονται σε λούπα και από πάνω υπάρχει μια μικρή μελωδία. Το έπαιξα εκατοντάδες φορές, στο σπίτι μου, σε συναυλίες, άρχισε να μεγαλώνει, να αναπτύσσεται, έβαλα κι άλλες ιδέες μέσα, και στο τέλος, όταν ξεκίνησα να το ηχογραφώ, αυτοσχεδίασα. Γενικά στις ηχογραφήσεις προσπαθώ να μη μένω κολλημένη σε μια φόρμα. Αφήνομαι ελεύθερη. Ύστερα κάθομαι και ακούω όλες τις ηχογραφήσεις και κατά κάποιον τρόπο η φόρμα στήνεται πάνω στην καλύτερη εκτέλεση που θα προκύψει. Γιατί νιώθω ότι ο αυθορμητισμός μιας εκτέλεσης έχει κάτι πολύτιμο, κάτι εύθραυστο και διφορούμενο, της στιγμής. Εγώ λοιπόν αγκαλιάζω τέτοιες στιγμές και χτίζω τα κομμάτια μου γύρω από αυτές.
Γεννήθηκες στο Γκντανσκ, το κύριο λιμάνι της Πολωνίας, και άρχισες να παίζεις πιάνο σε ηλικία 7 ετών. Μνήμες από τότε;
Κυρίως μουσικές μνήμες έχω. Ήταν πάντα μέρος της καθημερινότητάς μας – ειδικά ο πατέρας μου άκουγε μουσική στη διαπασών (γέλια). Επίσης είναι αρχιτέκτονας, οπότε θυμάμαι ότι μετά το σχολείο με έπαιρνε στα εργοτάξια. Σκέψου όμως ότι από πολύ μικρή ηλικία πήγα σε μουσικό σχολείο, το οποίο ήταν αρκετά «επαγγελματικό». Οπότε μελετούσα συνεχώς. Περνούσα όλη τη μέρα στο σχολείο, από τις οκτώ το πρωί μέχρι τις οκτώ το βράδυ.
Νομίζω θα είχα φρικάρει…
Εντάξει, εκεί ήταν όλοι οι συμμαθητές μου έτσι κι αλλιώς… Αλλά ναι, ήταν μια περίεργη, ασυνήθιστη παιδική ηλικία. Και συναρπαστική βέβαια για μένα, γιατί αγάπησα τη μουσική. Λίγο μετά άρχισα να παίζω τζαζ, βρέθηκα σε ποπ συναυλίες στη Βαρσοβία, άκουσα τέκνο στο Βερολίνο… Αλλά ποτέ δεν ονειρεύτηκα ότι θα δίνω κονσέρτα σαν κλασική πιανίστρια. Μου κάνει ακόμη εντύπωση όταν σκέφτομαι ότι το κατάφερα και δεν το έχω βαρεθεί καθόλου.
H δουλειά σου ακούστηκε πολύ στα λοκντάουν του 2020, όταν πολλοί άνθρωποι αναζητούσαν μια ήρεμη, χαλαρωτική μουσική για να ισορροπήσουν.
Ναι. Ήμουν τυχερή, γιατί για τους περισσότερους καλλιτέχνες ήταν μια δύσκολη περίοδος. Αλλά, όπως είπες, η μουσική μου ευνοήθηκε από τη συγκυρία, γιατί κάλυψε μια ανάγκη.
Διαβάζεις τα σχόλια που σου αφήνουν στο YouTube;
Σπάνια. Συνήθως ανησυχώ για το αν θα αρέσει μια καινούργια δουλειά μου, οπότε τα κοιτάω αφού περάσουν κάποια χρόνια.
Αρνητικά σχόλια υπάρχουν; Ρωτάω γιατί η μουσική σου είναι τόσο ήσυχη, ευγενική και κοινής αποδοχής, που δεν φαίνεται να έχει εχθρούς…
(Γέλια) Σίγουρα υπάρχει κόσμος που δεν του αρέσει η μουσική μου – και έτσι πρέπει. Αλλά έχεις δίκιο, στους περισσότερους αρέσει και συνδέονται. Μάλιστα με εκπλήσσει το πώς ένας άνθρωπος από διαφορετικό background, ο οποίος ζει σε ένα τελείως διαφορετικό μέρος του κόσμου, συνδέεται τόσο πολύ με τα κομμάτια μου.
Έλεγες κάπου ότι σου αρέσει πολύ ο τρόπος που ηχογραφεί τα φωνητικά του ο Τομ Γιορκ… Ξεχωρίζεις κάποιο κομμάτι;
Σε όλα σχεδόν τα τραγούδια του υπάρχουν στιγμές που τραγουδάει με ευθύτητα και στιγμές όπου η φωνή του βασικά μετατρέπεται σε όργανο. Δεν καταλαβαίνεις τους στίχους και δεν χρειάζεται κιόλας, υπάρχει μια συνεχής αλλαγή των ισορροπιών. Μιλώντας με κάποιους μηχανικούς ήχου που είχαν δουλέψει μαζί του, έμαθα ότι τον ρωτούσαν: «Σε πειράζει που δεν ακούμε τι λες;». Κι εκείνος τους έλεγε «όχι». Δεν διακρίνεις τι λέει, αλλά σου μεταδίδει ένα συναίσθημα, μια δόνηση… Έτσι προσεγγίζω κι εγώ τις ερμηνείες μου. Ξέρεις, δεν νιώθω τραγουδίστρια. Άρχισα να τραγουδάω κάποια στιγμή επειδή δεν είχα αρκετά όργανα γύρω μου. Οπότε η φωνή μου δίνει την ευκαιρία να φέρω μια νέα μελωδία, ένα στοιχείο που μπορώ μετά να μοντάρω και να επεξεργαστώ, ακριβώς όπως με ένα τσέλο. Με το πιάνο συμβαίνουν πάρα πολλά, είναι ένας πολύ παχύς ήχος, δύσκολος στην επεξεργασία.
Το τελευταίο σου άλμπουμ, το Ghosts, έχει στοιχεία house μουσικής. Λες να χορεύουμε με τα κομμάτια σου σε λίγα χρόνια;
Άρχισα να παίζω συνθεσάιζερ! Μου αρέσουν πολύ και έχω στο μυαλό μου ένα άλμπουμ βασισμένο σε αυτά. Δεν ξέρω πόσο χορευτικό θα είναι, αλλά θα είναι σίγουρα ηλεκτρονικό… Το ωραίο με τα synths είναι ότι αυτό που παίζεις μπορεί να ακούγεται για πάντα. Το πιάνο με απογοητεύει λίγο, γιατί πατάω ένα πλήκτρο και ο ήχος χάνεται. Στο synth κρατάει για πάντα και μπορώ και να τον επεξεργαστώ. Κάθε μέρα βρίσκω νέους ήχους!
Ο τίτλος Ghosts πώς σου ήρθε; Πιστεύεις στα φαντάσματα;
Ναι, πιστεύω. Τα φαντάσματα συνδέονται με την πνευματική ζωή, τη μνήμη, την κληρονομιά, τις οικογενειακές μας ιστορίες, τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον θάνατο…
Έχεις δει ποτέ φάντασμα;
Κοίτα… Έχω νιώσει πράγματα. Στις ηχογραφήσεις του άλμπουμ, δούλευα σε μια εγκαταλελειμμένη περιοχή, ένα μεγάλο, παλιό καταφύγιο στα βουνά της Ελβετίας. Νιώθω ότι ήταν λιγάκι στοιχειωμένο. Υπήρχε κάτι στην ατμόσφαιρα. Όχι απαραίτητα τρομακτικό, αλλά βασικά η ιστορία του μέρους ήταν τόσο παλιά, που σχεδόν μπορούσες να την πιάσεις. Αρχίσαμε να συζητάμε γι’ αυτό με άλλους ανθρώπους στο πρωινό και ένιωθαν το ίδιο. Ακόμα και οι πιο δύσπιστοι, οι πιο ρεαλιστές, κάτι ένιωθαν. Ίσως είχε να κάνει και με τον καιρό, τη βροχή, τον αέρα… Αλλά γενικά μου αρέσει να σκέφτομαι ότι κάτι υπάρχει γύρω μας, από το παρελθόν. Μου αρέσει να ξεφεύγω από την πραγματικότητα, γιατί η πραγματικότητα συχνά είναι απογοητευτική και βαρετή.
Στο λάιβ της Αθήνας θα είσαι μόνη στο πιάνο ή θα έχεις και άλλους μουσικούς;
Θα είμαι με τον φίλο μου τον Ζιμόβιτ, που παίζει μπάσο και συνθεσάιζερ. Φέρνουμε το μεγάλο σόου στην Αθήνα! Με φώτα, με visuals, με όλα! Είμαι πολύ ενθουσιασμένη, γιατί είχα έρθει ξανά το 2020, λίγο πριν από την πανδημία, και έχω όμορφες αναμνήσεις. Ήταν ωραίο σόου και είχα γυρίσει και το βίντεο του Leaving, λίγο έξω από την πόλη.
Τι άλλο θυμάσαι από εκείνη την επίσκεψη;
Θυμάμαι ότι ήταν Ιανουάριος αλλά είχε ήλιο. Έψαχνα ένα πιάνο για το βίντεο και με βοηθούσε ένας φίλος μου Έλληνας, που ζει στο Βερολίνο. Ο κύριος που το είχε με κοιτούσε με μισό μάτι. Αποφάσισα να τον προσκαλέσω στο σόου μου, απλώς για να του αποδείξω ότι είμαι όντως μουσικός (γέλια). Ήρθε λοιπόν με την οικογένειά του, μαγεύτηκε, γίναμε αμέσως φίλοι και μετά ήταν σαν μπαμπάς μου. Με υποδέχτηκε στο σπίτι του με δικό του κρασί, μου έδωσε το πιάνο και αργότερα μου είπε ότι ήταν πολύ περήφανος για το βίντεο, παρόλο που, βασικά, το πιάνο πνίγεται στη θάλασσα! Τι άλλο να σου πω για την Ελλάδα; Μου αρέσουν πολύ τα τυριά σας.
Πριν από λίγους μήνες, στην Πολωνία, τιμήθηκες με το φημισμένο βραβείο «The Man with a golden ear». Πώς αισθάνθηκες που σου έδωσαν βραβείο με τέτοιο όνομα;
(Γέλια) Εντάξει, η λέξη «man» μεταφράζεται και ως «άνθρωπος»… Είναι ένα ιδιαίτερο βραβείο, που δίνεται σε παραγωγούς, μηχανικούς ήχου και συνθέτες, οι οποίοι συνήθως είναι άντρες. Προσωπικά νιώθω ωραία όταν μπορώ να αποτελέσω ένα καλό παράδειγμα για κορίτσια τα οποία παλεύουν, και ίσως νιώθουν και λίγο φόβο, σε έναν ανδροκρατούμενο κλάδο. Προφανώς έχουμε πολλές κοπέλες που τραγουδούν, αλλά όχι τόσες που κάνουν παραγωγή και ήχο.
Στην Ελλάδα υπάρχει μια πόλη με όνομα παρόμοιο με το δικό σου, τα Χανιά.
Τη γνωρίζω. Το πραγματικό μου όνομα είναι Χάνα. Αρκετά συνηθισμένο. Αλλά στην Πολωνία πειράζουμε λίγο τα ονόματα, όταν θέλουμε να τα κάνουμε πιο φιλικά ή πιο γλυκά, π.χ. όταν απευθυνόμαστε σε ένα παιδάκι. Πιο ιδιαίτερο δεν είναι το Χάνια; Άσε που με κάνει να νιώθω ακόμη παιδί…
Η Χάνια Ράνι θα εμφανιστεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος του ΚΠΙΣΝ τη Δευτέρα 8/4 στις 21.00, στο πλαίσιο του φεστιβάλ WOW-Women of the World. Πληροφορίες και εισιτήρια: snfcc.org/WOW2024.
