Ήρθε και πάλι εκείνη η εποχή του χρόνου, όπου χιλιάδες μαθητές διαγωνίζονται για μία θέση στον ήλιο των ελληνικών πανεπιστημίων. Για άλλη μία φουρνιά νέων ανθρώπων, ο «Γολγοθάς» των Πανελλαδικών Εξετάσεων είναι εδώ για να τους προκαλέσει άγχος, φόβο και σε κάποιες λίγες περιπτώσεις, οι οποίες προφανώς αποτελούν εξαιρέσεις, άφθονα γέλια.
Με την ελπίδα, λοιπόν, να βρεθεί επιτέλους ένας λιγότερο επίπονος τρόπος εισαγωγής στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, έξι συντάκτες του «Κ» επιστρέφουν στα θρανία για να μοιραστούν αναμνήσεις από τις μέρες των δικών τους Πανελληνίων: από σπαρακτικά κλάματα μέχρι την πλήρη αδιαφορία.
«Προσπάθησα να κάνω σκονάκι στις Πανελλήνιες»
Η πρώτη και τελευταία φορά στη ζωή μου που προσπάθησα να κάνω σκονάκι ήταν στις Πανελλήνιες. Μια χαζή επιλογή που εξελίσσεται σε ακόμη μεγαλύτερη ηλιθιότητα, αν είσαι ένα άτομο που η ανάγκη του να είναι νομοταγής ξεπερνά κάθε κοινό πλαίσιο ανθρώπινης αντίδρασης – όπως, δηλαδή, συμβαίνει στην περίπτωσή μου. Όσο κρατούσε η εξέταση, αντί για το κρητικό ζήτημα και τον δικομματισμό, εγώ ανέλυα στο μυαλό μου τις πιθανότητες το μισητό σκονάκι, ένα κομμάτι χαρτί υγείας τυλιγμένο σε ρολό μέσα στο σουτιέν, να γλιστρήσει από την μπλούζα και με ένα απαλό «παφ», να προσγειωθεί στο πάτωμα γκρεμίζοντας με τη μία το μέλλον μου. Σε κάποια φάση δεν άντεξα, πήγα στην τουαλέτα και το ξεφορτώθηκα ανακουφισμένη. Στον γυρισμό όμως με περίμενε άλλο μαρτύριο: είχα τραβήξει το καζανάκι; Ή το χαρτί, ποτισμένο μπλε μελάνι, επέπλεε στη λεκάνη, πειστήριο ενοχής; Ιδρώτας έτρεξε πάνω στην κόλλα καθώς έψαχνα ένα σημάδι ότι προδόθηκα και πράγματι, σε λίγο η πόρτα της τάξης άνοιξε. Ήταν ο διευθυντής. Γιατί ψιθυρίζει με την επιτηρήτρια και με δείχνουν; Το βρήκαν; Μου έριξε μια τελευταία ματιά – μήπως το φαντάστηκα; – και έφυγε, μάλλον πάει να πάρει τους γονείς μου. Ή την αστυνομία. Έτσι θα τελειώσει η ζωή μου. Με χειροπέδες, ατιμασμένη, δακτυλοδεικτούμενη. Λίγο αργότερα επέστρεψε, κράτησα την ανάσα μου, με πλησίασε και… μου έδωσε ένα πλαστικό ποτήρι τσάι. Τέτοια πρέπει να ήταν τα χάλια μου απ΄την αρχή της εξέτασης, που τον φώναξαν να μου φέρει κάτι να συνέλθω. Αν συνήλθα; Δεν ξέρω, και τώρα που το γράφω με έπιασε το στομάχι μου. Πάντως, στην Ιστορία πήρα τον χειρότερο βαθμό από όλα τα μαθήματα των Πανελληνίων. – Ε.Σ.
«Το 18αρι που περίμενα, είχε γίνει 11»
Η φουρνιά που έδωσε Πανελλήνιες του 2015 ήταν από τις τελευταίες φουρνιές που εξεταζόταν με το «παλιό» σύστημα, το οποίο περιελάμβανε εξέταση σε επτά μαθήματα: Έκθεση, Αρχαία Ελληνικά, Βιολογία, Λογοτεχνία, Λατινικά, Ιστορία και Αγγλικά – προαιρετικά. Είχα αποφασίσει ότι το ταβάνι μου θα ήταν το 16· δεν θα προσπαθούσα για το «κάτι παραπάνω». Όταν οι γονείς μου συζητούσαν με γονείς φίλων που αντιμετώπιζαν παρόμοια προβλήματα με τα παιδιά τους, σχεδόν πάντα ακουγόταν μία στερεοτυπική φράση: «Έχει ικανότητες, αλλά δε θέλει να φτάσει το εικοσάρι. Τι να τον κάνουμε;». Φράσεις σε α΄ πληθυντικό, όπως «έχουμε διάβασμα τώρα», «δώσαμε Πανελλήνιες», «γράψαμε καλά», είχαν κοπεί μαχαίρι από τον Σεπτέμβριο. Η μάχη θα ήταν αποκλειστικά δική μου, οι γονείς απλώς θα βοηθούσαν με ό,τι μέσα είχαν, διότι την ημέρα της εξέτασης υπήρχε μόνο η κόλλα αναφοράς με τον στυλό και η προσπάθεια του μυαλού να μνημονεύσει την παπαγαλία εκατοντάδων σελίδων και πολλών κανόνων. Μετά το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών, υπήρχαν και τα δάκρυα, διότι το 18αρι που περίμενα, είχε γίνει 11. Ας είναι. Στο τέλος, έγραψα σύνολο 16.000 μόρια και κάτι – όπως, δηλαδή, είχα «αποφασίσει» εξαρχής. – Π.ΤΣ.
«Έβαλα τα κλάματα μπροστά στον δικαστικό υπάλληλο»
Υγιεινή διατροφή, ένας περίπατος πριν την ημέρα των εξετάσεων, ύπνος νωρίς. Αυτή ήταν μια ρουτίνα την οποία δεν ακολούθησα ποτέ· και ακόμα και σήμερα, όταν ακούω τέτοιες παραινέσεις προς τα παιδιά που δίνουν Πανελλήνιες, γελάω. Μου φαίνονται αδιανόητα όλα αυτά. Προσωπικά, έφτανα στις εξετάσεις λες και είχα γλιτώσει από ναυάγιο· άυπνη, κατάκοπη, μουδιασμένη, εμφανώς αδυνατισμένη, ένα πραγματικό ράκος. Σε αυτήν την κατάσταση έδωσα έκθεση, ιστορία, λατινικά, αρχαία ελληνικά – και πήγαινε περίφημα, μόνο που στο τελευταίο μάθημα το «πλήρωσα». Δεν το συνειδητοποίησα, όμως, αμέσως.
Εκείνο το καλοκαίρι, μετά το πέρας των εξετάσεων, έφυγα με τις φίλες μου για Μύκονο. Δυο ημέρες αφότου φτάσαμε στο νησί, έμαθα τα αποτελέσματα: Στα Αρχαία είχα γράψει 16,5, και αυτή η βαθμολογία με απέκλειε για πολύ λίγο από τη Νομική σχολή της Θράκης. Πρέπει να πω ότι είχα τόση σιγουριά, ώστε στο μηχανογραφικό είχα δηλώσει μόνο τις τρεις νομικές. Κουρδισμένη από την έκτη δημοτικού να «σώσω» τον κόσμο, δεν ήθελα κάτι άλλο – ή, τουλάχιστον, νόμιζα πως δεν ήθελα. Έφυγα το ίδιο απόγευμα για Αθήνα για να κάνω αίτηση στη Διεύθυνση Εκπαίδευσης με σκοπό να δω το γραπτό μου.
Ανέβηκα, λοιπόν, ένα πρωί τα σκαλιά του Συμβουλίου Επικρατείας στην Πανεπιστημίου και παρουσία ενός δικαστικού υπαλλήλου αλλά και του δικηγόρου μου, άνοιξα το τετράδιο των Αρχαίων Ελληνικών: Η σελίδα ήταν λευκή – από τη νύστα, δεν είχα δει μια ερώτηση! Έβαλα τα κλάματα μπροστά στον δικαστικό υπάλληλο ο οποίος με κοίταζε αμήχανος. Άλλαξα; Καθόλου. Έκανα τα ίδια και στο εξωτερικό όπου έφυγα για σπουδές και έπαθα ακριβώς το ίδιο στην εξέταση του ποινικού δικαίου. – Ξ.Γ.
«Χώνεψα ό,τι είχα φάει μόνο αφού τελείωσε η εξέταση»
Εάν υπάρχει μια μαγική συνταγή για την προετοιμασία ενόψει των πανελληνίων, αυτή είναι μια λίστα με διατροφικά tips και πολυβιταμινούχα. Για να έχω την απαραίτητη δύναμη που χρειάζεται στο κρίσιμο τρίωρο, έπρεπε να είμαι προετοιμασμένος. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όσα είχα φάει το πρωί πριν δώσω το πρώτο μου μάθημα, την έκθεση: Κατανάλωσα δύο αυγά, ένα τοστ, καφέ, μια μπανάνα, σοκολάτα, χυμό πορτοκάλι και δύο φιαλίδια με βιταμίνες. Στον δρόμο για το σχολείο όπου θα έγραφα το πρώτο μου μάθημα, θυμάμαι να έχω αποφασίσει ξεκάθαρα μέσα μου, πως η πορεία της ενήλικης ζωής μου θα ήταν ένα παιχνίδι πολύ πιο ελεύθερο από τους κανόνες του μαραθωνίου αυτού. Εγώ θα αποφάσιζα τι θα σήμαινε -ουσιαστικά και για το μέλλον μου- το όνομα της σχολής στη γραμμή του τερματισμού. Δεν υπήρχε, λοιπόν, λόγος για να αγχώνομαι αφού εγώ θα όριζα (;) την τύχη μου. Το σφάλμα της υπερβολής είχε όμως ήδη γίνει: Κάθισα στο θρανίο και περίμενα υπομονετικά, οι κόλλες μοιράστηκαν, το ρολόι ξεκίνησε, πήρα με δυσκολία βαθιά ανάσα, και σε όλη τη διάρκεια της εξέτασης δυσκολευόμουν να ανασάνω. Νομίζω πως κατάφερα να χωνέψω ό,τι είχα φάει μόνο όταν η εξέταση είχε πια τελειώσει. – Γ.Ψ.
«Δεν πήγαινα φροντιστήριο, ήμουν κατά της ιδιωτικής εκπαίδευσης»
Τον τελευταίο μήνα πριν από τις Πανελλήνιες, σχεδόν δεν πάταγα καν το πόδι μου στο σχολείο. Ήμουν ήδη ενήλικας –είχα μείνει στην ίδια τάξη στην Α’ Λυκείου– και απλώς πήγαινα για να δικαιολογήσω, μόνος μου, τις απουσίες που έκανα. Επίσης, δεν διάβαζα. Την είχα δει τελείως χαλαρός και λάιτ. Δεν ξέρω αν αυτό συνέβαινε επειδή τα είχα δώσει όλα τους προηγούμενους μήνες ή επειδή, πολύ απλά, δεν ήξερα τι ακριβώς ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Δεν πήγαινα φροντιστήριο καθώς ήμουν κατά της ιδιωτικής εκπαίδευσης, κανείς δεν με πίεζε να διαβάσω. Κλεινόμουν, λοιπόν, στο δωμάτιό μου, διάβαζα εφημερίδες, μουσικά περιοδικά και λογοτεχνία, άκουγα Κριστίνα Αγκιλέρα, έκανα πους απς, βαράκια, κοιλιακούς, διαλογισμό και γιόγκα. Ονειρευόμουν να γίνω γυμναστής, ποιητής, συγγραφέας, ποπ σταρ, ζωγράφος, δερματολόγος, βιολόγος ή ψυχίατρος. Η μαμά της Αθηνάς, της διπλανής μου στο θρανίο, όταν μας έβλεπε να χαζολογάμε αντί να διαβάζουμε, έκανε άλλες προβλέψεις: «σας βλέπω και τους δύο του χρόνου ταμείο στο σούπερ μάρκετ». Όταν οι πανελλήνιες ξεκίνησαν, απλώς πήγαινα να γράψω και γύριζα σπίτι μου. Τελικά, τα πήγα καλά σε λίγα μαθήματα – έγραψα το απόλυτο 20 στις Αρχές Οικονομίας, 19,7 στη Λογοτεχνία, 17,6 στην Έκθεση και στα υπόλοιπα, ας πούμε, από μέτρια έως άσχημα. Κατέληξα να περάσω στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη Μυτιλήνη. Πήρα κατευθείαν μεταγραφή στο Πάντειο, ως τέκνο πολύτεκνης οικογένειας. Τελείωσα αριστούχος και πρωτεύσας. Συνέχισα να σπουδάζω, διάφορα πράγματα. Από όταν ορκίστηκα στο πτυχίο μου, πάντως, έχουν περάσει είκοσι χρόνια και μέχρι σήμερα δεν έχω δουλέψει ούτε μία μέρα στη ζωή μου ως κοινωνιολόγος. Παρ’ όλα αυτά, χαίρομαι που πέρασα σε αυτό το τμήμα, καθώς οι συγκεκριμένες σπουδές και οι καθηγητές που γνώρισα εκεί με διαμόρφωσαν ως άνθρωπο. – Π.Κ.
«Πήγα σε όλα τα μαθήματα τελείως άυπνος»
Ήταν το καλοκαίρι του 2002 και οι τηλεοράσεις έδειχναν κάθε πρωί Μουντιάλ από τα γήπεδα της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας. Ναι, οι αγώνες μονοπωλούσαν το ενδιαφέρον μου σε περίοδο Πανελλήνιων – ίσως όχι πολύ λογικό, αλλά συνέβη. Συνεπές αποτέλεσμα; Να πάω σε όλα τα μαθήματα τελείως άυπνος. Το σύστημα μου ήταν απλό: έβλεπα τρεις αγώνες ποδοσφαίρου τη μέρα, παρακολουθούσα αθλητικές εκπομπές το βράδυ, διάβαζα αθλητικές εφημερίδες και στο ενδιάμεσο έκανα επανάληψη της ύλης. Έτσι, δεν έμενε παρά ελάχιστος χρόνος μέσα στη μέρα για ύπνο. Παρ’ όλα αυτά, οι χιλιάδες ώρες μελέτης την προηγούμενη διετία φαίνεται ότι απέδωσαν. Μπήκα, λοιπόν, εύκολα στη σχολή της επιλογής μου και δίχως να αγχωθώ για κανένα από τα εννιά εξεταζόμενα μαθήματα. Ένιωθα, δηλαδή, ότι είχα βγει νικητής και μάλιστα χωρίς να επιβαρύνω τον ψυχικό μου κόσμο. Προφανώς, έκανα λάθος και ζούσα μία πλάνη: αφού πέρασα ένα «παγωμένο» συναισθηματικά καλοκαίρι προσπαθώντας να βρω τον εαυτό μου -παρά την επιτυχία φαίνεται ότι πέρασα μία σύντομη περίοδο κατάθλιψης, εξαιτίας της τρομερής πίεση που βίωσα- και συνέχισα να βλέπω εφιάλτες με τις Πανελλήνιες για περίπου δεκαπέντε χρόνια. Τελικά, όλα έχουν το τίμημά τους, έτσι δεν είναι; (Για την ιστορία, εκείνο το Μουντιάλ το κέρδισε η Βραζιλία). – Γ.Ρ.
