Μια λάμπα πετρελαίου ανάβει στο πυκνό σκοτάδι. Η αντίστιξη διαθέτει τη δύναμη να γεννά ενδιαφέρον, γρήγορα γύρω της συσπειρώνεται ζωή. Ισχύει και αντιστρόφως, η σκιά που χαρίζει ένα δέντρο, σαν αντιστάθμισμα μέσα στο λιοπύρι, φέρνει χαμόγελα σε όσους βρίσκουν εκεί καταφύγιο. Έχω αντιληφθεί ότι θραύσματα αναμνήσεων από παλαιότερες, πιο χαρούμενες, εποχές αποτελούν την κινητήριο δύναμη για κάποια από όσα δοκιμάζω στον κήπο μου.
Θυμάμαι ολοζώντανα –έχω πάντως ξεχάσει σε ποιο νησί ήταν– τις τρεις θεόρατες, φυτεμένες σε τρίγωνο, μουριές που δέσποζαν στην αυλή μιας ταβέρνας κοντά στη θάλασσα. Τα κλαδιά τους πλέκονταν και, χάρη στα μεγάλα φύλλα τους, σχημάτιζαν ένα πυκνό σκιάδι, εντελώς αδιαπέραστο από τον αυγουστιάτικο ήλιο. Ενθουσιάστηκα από την ομορφιά και την αποτελεσματικότητα της κατασκευής – συνετέλεσαν ασφαλώς και τα γλέντια που στήνονταν ολημερίς από κάτω. Ρώτησα λοιπόν σχετικά τον ταβερνιάρη-κηπουρό που είχε στήσει τον μικρό αυτόν παράδεισο. Έμαθα πώς πρέπει να κλαδεύονται, τις λιπάνσεις που απαιτούνται, μου αποκάλυψε επίσης ότι μόλις έπεφταν τα φύλλα κρεμούσε από τα κλαδιά μπουκάλια γεμάτα νερό, ώστε αυτά να αναπτύσσονται προσφυώς οριζόντια. Μερικές ζωές αργότερα επιχείρησα το ίδιο και σκοπεύω να τοποθετήσω μελλοντικώς στο κέντρο του τριγώνου ένα κυκλικό τραπέζι. Φύτεψα τρία δενδρύλλια από την πλατανόφυλλη ποικιλία της λευκής μουριάς, η οποία, εκτός από το ότι δεν παράγει καρπούς, αναπτύσσεται πλαγιόκλαδα και άρα δεν απαιτεί πολλές επεμβάσεις συμμόρφωσης. Παρά τα τακτικά ποτίσματα, οι μουριές μου μεγαλώνουν δυστυχώς πιο αργά απ’ ό,τι πρόσμενα, θα χρειαστούν λοιπόν ακόμα αρκετά χρόνια υπομονής μέχρι να κλείσει η απόσταση των οκτώ μέτρων ανάμεσά τους.
Γενικότερα μιλώντας, είναι πολλές οι παράμετροι που οφείλετε να υπολογίσετε αν θέλετε να φυτέψετε δέντρα σκίασης. Καλύτερα να αφήσετε τον αυθορμητισμό στην άκρη, ένα δέντρο που είδατε κάπου και σας γοήτευσε δεν είναι κατάλληλο για παντού. Το μέγεθος του κήπου σας καθώς και οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή σας είναι απολύτως δεσμευτικές συνθήκες, το ίδιο και οι κατασκευές που υπάρχουν σε αυτόν, επειδή οι επιφανειακές ρίζες κάποιων ειδών, όπως ο πλάτανος και η λεύκα, μπορεί να τους προκαλέσουν ζημιά. Σας προτείνω μέσα στο καλοκαίρι να εντοπίσετε ποιες είναι οι θέσεις όπου χρειάζεστε σκιά, ώστε να οργανώσετε τις φυτεύσεις σας για τις αρχές του χειμώνα. Δεν είναι, σημειωτέον, όλοι οι μήνες ζεστοί και ηλιόλουστοι, μην υπερβάλετε λοιπόν στους υπολογισμούς σας, αλλιώς, αν επιλέξετε αειθαλή δέντρα, θα συσκοτίσετε υπερβολικά τον κήπο σας. Αν βιάζεστε να απολαύσετε το αποτέλεσμα του σχεδιασμού σας, θα προτιμήσετε δέντρα ταχυαυξή, να θυμάστε όμως πως όσα μεγαλώνουν με αργό ρυθμό είναι, κατά κανόνα, πιο ανθεκτικά στον δυνατό άνεμο. Σκιά, δροσιά και ταυτόχρονα αρκετή προστασία από τη σκόνη προσφέρουν κυρίως τα δέντρα που παράγουν πυκνό φύλλωμα, όπως η πλατανομουριά, το πλατάνι, η φλαμουριά, η κλαίουσα ιτιά και η κατάλπη από τα φυλλοβόλα, ο ευκάλυπτος, η ελιά και η χαρουπιά από τα αειθαλή. Αν δεν ασπάζεστε τη λαϊκή δοξασία περί «βαριάς σκιάς» που κάνει η συκιά και δεν κατοικείτε σε περιοχή όπου σημειώνονται βαρείς και παρατεταμένοι παγετοί, φυτέψτε την άφοβα. Εκτός από το ότι μεγαλώνει γρήγορα και όχι παραπάνω από όσο χρειάζεται για έναν ακόμα και μικρού μεγέθους κήπο, μας προσφέρει απλόχερα και τους μελιστάλαχτους καρπούς της. Προτιμήστε μια αυτογόνιμη ποικιλία, κι έτσι δεν θα χρειαστεί να της κρεμάτε κλαδιά αγριοσυκιάς στις αρχές κάθε καλοκαιριού, με στόχο να επιτευχθεί η απαραίτητη επικονίαση.
Εντοπίστε ποιες είναι οι θέσεις όπου χρειάζεστε σκιά, ώστε να οργανώσετε τις φυτεύσεις σας για τις αρχές του χειμώνα.
Αν ζείτε ή παραθερίζετε σε παραθαλάσσια περιοχή και χρειάζεστε σκιά, έχετε μία μόνο αλλά απολύτως σίγουρη επιλογή: το αλμυρίκι. Διαθέτει εξειδικευμένους αδένες που αποβάλλουν το περίσσευμα των αλάτων, μεγαλώνει έτσι χωρίς πρόβλημα εκεί όπου πρακτικά κανένα άλλο δέντρο δεν επιβιώνει.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
