Υπάρχουν μυθιστορήματα που εκτυλίσσονται κατά τη διάρκεια μίας μέρας (και, μιας και το έφερε η κουβέντα, ας θυμηθούμε ότι σήμερα, 16 Ιουνίου, γιορτάζεται η Bloomsday, η μέρα του Οδυσσέα) και άλλα στα οποία η πλοκή ξανοίγεται σε πέντε αιώνες. Όπως συμβαίνει στους Εξόριστους του Βυζαντίου (εκδ. Στερέωμα) της Γαλλίδας Κατρίν Ερμαρί-Βιέιγ (γεν. 1943), ένα ιστορικό μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε προ μηνών και ξεκινά από τη μέρα της Άλωσης. Είναι μια αγχωτική εκκίνηση, με τα ουρλιαχτά των κατακτητών να εναλλάσσονται στα στενά της Κωνσταντινούπολης με τη θλιβερή κραυγή των υπερασπιστών της: «Εάλω η Πόλις!».
Κάποιοι μένουν να θυσιαστούν, κάποιοι κρύβονται, κάποιοι προσπαθούν να σωθούν, τρέχουν στις βάρκες στον Κεράτιο: ο Νικόλαος Διονής είναι εκεί, όπως και ο αδερφός του, Κωνσταντίνος. Ο αποχαιρετισμός τους είναι μια υπόσχεση: «Θα ξαναϊδωθούμε. Ίσως όχι εσύ κι εγώ, ούτε καν τα παιδιά μας. Μια μέρα όμως οι Διονήδες θα επανενωθούν». Ο πρώτος πηγαίνει βόρεια, φτάνει στο Κίεβο κι έπειτα στη Μόσχα. Ο δεύτερος βρίσκει καταφύγιο ανατολικά, πρώτα στην Αντιόχεια, μετά στο Χαλέπι. Στο σημείο αυτό ο μέσος γνώστης της ιστορίας της εποχής έχει ήδη κρατήσει ενδιαφέρουσες σημειώσεις στο μυαλό του. Η συγγραφέας είναι προφανώς άριστα διαβασμένη.
Έπειτα ακολουθεί ένα άλμα («Τα χρόνια πέρασαν»), ενδεικτικό της λογικής της αφήγησης, και οι απόγονοι γίνονται πρωταγωνιστές, με την ιστορία να εναλλάσσεται ανάμεσα στους Διονήδες της Ανατολής και τους Διονήδες της Ρωσίας (υπάρχουν σχετικά γενεαλογικά δέντρα στο τέλος) με τις σελίδες να καταπίνουν αιώνες μέχρι τα μέσα του εικοστού. Το πνεύμα των ηρώων αποτυπώνεται σε αυτή τη φράση: «…η Γη ανήκε σε όσους είχαν εμπρός τους την αιωνιότητα».
Αν θέλετε πολλές λεπτομέρειες, δεν θα τις βρείτε εδώ, ούτε ανάλυση ούτε εμβάθυνση. Θα διαβάσετε όμως ένα πολύ πυκνό μυθιστόρημα, γεμάτο γεγονότα και εντυπωσιακά καλοστημένο, λαμβάνοντας προφανώς υπόψη και τον τεράστιο βαθμό δυσκολίας του. Οι Εξόριστοι αποτελούν, επίσης, μια σφαιρική αποτύπωση της ελληνικής κουλτούρας στην Ευρώπη και στα πέριξ αυτής τα χρόνια της τουρκοκρατίας και μετά. Και όσο κι αν όλα είναι γνωστά, δεν σημαίνει ότι δεν είναι και κάπως απίστευτα. Η Κατρίν Ερμαρί-Βιέιγ δεν είναι πρωτοεμφανιζόμενη στη γλώσσα μας: προ τριάντα ετών είχαν κυκλοφορήσει τα Ο μεγάλος βεζύρης της νύχτας και Ένας τρελός έρωτας από τις εκδόσεις Χατζηνικολή, και αργότερα ο Μαύρος άγγελος από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Το ιστορικό της μυθιστόρημα Οι εξόριστοι του Βυζαντίου κυκλοφορεί σε μετάφραση Μανώλη Πιμπλή από τις εκδόσεις Στερέωμα.
