Ίσως, κάποια στιγμή στο παρελθόν να μπήκατε και εσείς στον πειρασμό να κάνετε ένα τεστ προσωπικότητας. Ίσως, επιχειρήσατε να διαπιστώσετε αν είστε εσωστρεφής, εκφραστικός ή αν έχετε soft skills. Μπορεί να ήταν η αίτηση για μια θέση εργασίας ο λόγος πίσω από αυτή την κίνηση σας ή απλά η περιέργεια σας για το τι είδους χαρακτήρας είστε.
Σε κάθε περίπτωση, η ιστορία των τεστ προσωπικότητας έχει τις ρίζες της πίσω στο 1917, όταν ο Αμερικάνος Ψυχολόγος Ρόμπερτ Γούντγουορθ ανέπτυξε ένα τεστ για να εντοπίσει στρατιώτες που ήταν επιρρεπείς σε νευρικό κλονισμό κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού αντιπάλων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύντομα, όπως διαβάζουμε στη μελέτη του Γκίμπι Ζίγκαρ, που δημοσιεύθηκε το 2008 στο περιοδικό History of Psychology, πολλά από αυτά τα τεστ αναπτύχθηκαν με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στο εμπόριο και τη βιομηχανία.
Κλίμακες προσωπικότητας
Έπειτα, σύμφωνα με τον Τζιμ Μπούτσερ, επίτιμο ψυχολόγο στο πανεπιστήμιο της Μινεσσότα, κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα πολλοί ακαδημαϊκοί άρχισαν να δημιουργούν διαφορετικές κλίμακες προσωπικότητας. Στο δημοφιλές περιοδικό Scientific American αναφέρεται πως αυτό είχε πια να κάνει όχι μόνο με τις διαγνώσεις ψυχικής υγείας, αλλά με την ίδια την προσωπικότητα των εξεταζόμενων. Το πρόβλημα, όπως λέει ο Μπούτσερ, με όλες σχεδόν τις εκτιμήσεις εκείνη την εποχή, ήταν ότι βασίζονταν στα υποκειμενικά συναισθήματα που είχαν οι δημιουργοί των τεστ για την προσωπικότητα. «Τότε οι άνθρωποι άρχισαν να αναρωτιούνται σχετικά με το αν τα τεστ πραγματικά μετρούν αυτό που πιστεύουν».
Με ποιον τρόπο αξιολογεί την προσωπικότητα μας ένα τεστ προσωπικότητας σήμερα; Πρώτα απ’ όλα, όπως διαβάζουμε στο Psychology Today, ένα καλό τεστ ρωτάει για πολλές πτυχές τις προσωπικότητας μας. Έτσι, τα αποτελέσματα παρέχουν μια πιο κατανοητή εικόνα του χαρακτήρα μας, από ότι εάν απλά στοχαζόμασταν για τον ίδιο μας τον εαυτό. Δεύτερον, τα αποτελέσματα υπολογίζονται, αφού συγκριθεί το «σκορ» των απαντήσεων μας με εκείνα πολλών άλλων χρηστών.
Πώς λειτουργούν
Ας δούμε για παράδειγμα το Myers-Briggs Type Indicator (MBTI), που αναπτύχθηκε αρχικά από μια μητέρα και μια κόρη, την Κάθριν Κουκ Μπρινγκς και την Ισαμπέλ Μπρινγκς Μέγιερς στα μέσα του 20ου αιώνα και που σήμερα μπορεί να το βρει κανείς διαθέσιμο στο διαδίκτυο με ένα κόστος των 59 περίπου δολαρίων.
Όταν κάποιος κάνει το τεστ, καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε απαντήσεις και πρέπει να διαλέξει αυτή που του ταιριάζει περισσότερο. Στο τέλος, αυτές καταλήγουν σε τέσσερα γράμματα τα οποία ορίζουν την προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Τα χαρακτηριστικά του ατόμου συμπυκνώνονται σε 16 τύπους προσωπικότητας. Μπορεί ένα άτομο για παράδειγμα να είναι ESFJ (εξωστρεφές και πιστό), ή ENTP, (εξωστρεφές και δημιουργικό). Είναι όμως αυτή η κατηγοριοποίηση αρκετή;
Μηχανές μάρκετινγκ
«Υπάρχουν περισσότεροι τύποι προσωπικότητας από αυτό», σχολιάζει στο περιοδικό TIME, ο Τζέιμι Λέιν Ντέρινγκερ, επιστήμονας που εργάζεται πάνω στην ψυχολογία προσωπικότητας και στη μοριακή γενετική στο Πανεπιστήμιο του Ερμπάνα-Σαμπέιν του Ιλινόι στις Η.Π.Α. Παραδέχεται πως τα τεστ αποτελούν έναν χρήσιμο τρόπο για να καταλάβουν οι άνθρωποι καλύτερα τον ίδιο τους τον εαυτό, ειδικά εάν είναι νέοι. Το τεστ πλαισιώνει όμως, όπως υποστηρίζει, τις προσωπικότητες γύρω από έναν θετικό άξονα, παραλείποντας περισσότερα αρνητικά χαρακτηριστικά.
«Είναι μια εξαιρετική μηχανή μάρκετινγκ», εξηγεί τονίζοντας πως στους ανθρώπους αρέσει να ακούν για τα καλά κομμάτια του εαυτού τους. Σίγουρα όμως, όπως λέει, ο μηχανισμός αυτός δεν είναι ολοκληρωμένος. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα στο οποίο ξεδιπλώνεται η προσωπικότητα μας, και κανένα τεστ δεν μπορεί να συλλάβει όλες τις αποχρώσεις που καθορίζουν ένα άτομο. Τεστ όπως το συγκεκριμένο «δεν είναι σε θέση να περιγράψουν τον πλούτο της ανθρώπινης ποικιλομορφίας», σύμφωνα με τον Ντέρινγκερ.
