Τα μίνι βίντεο που ανεβάζει ο Σαμ Γιουκίλις στον λογαριασμό του στο Instagram, ο οποίος αριθμεί περισσότερους από 625 χιλιάδες (!) ακολούθους, είναι όλα τραβηγμένα από την κάμερα του κινητού του. Εκεί καταγράφει την καθημερινή ζωή όπως τη συναντά στα ταξίδια του ανά τον κόσμο.
Για παράδειγμα: Ένα αγόρι χτενίζει ένα άλλο στο καταπράσινο τοπίο του Βιετνάμ∙ ένας ανθοπώλης καπνίζει πούρο στους δρόμους της Αβάνας∙ παππούδες αλείφονται με λάδι για μωρά σε παραλία της Νάπολης∙ στο Μεξικό ανατέλλει ένας πορτοκαλί ήλιος∙ η νύχτα πέφτει στο Μαρόκο. Ειλικρίνεια, σουρεαλισμός και ποιητικότητα αιχμαλωτίζονται σε μερικά μόνο κλικ – ο Γιουκίλις δεν βλέπει τον κόσμο με τα μάτια που τον βλέπουμε οι περισσότεροι.
«Αυτό το ταξίδι μου στην Ελλάδα το σχεδίαζα καιρό», μου λέει όταν τον συναντάω στο κέντρο της Αθήνας. «Ήταν ένα ταξίδι που ήθελα να κάνω εντελώς μόνος, προκειμένου να καθαρίσω το μυαλό μου». Προσωπικά, η πρώτη μου επαφή με την ιδιαίτερη αισθητική του ήρθε μέσα από το Somewhere 2017-2023 (εκδ. Loose Joints), μια πολυτελή έκδοση σε μέγεθος καρτ ποστάλ, με στιγμιότυπα από τα ταξίδια του την τελευταία δεκαετία. Τώρα που τον συναντώ από κοντά, αντιλαμβάνομαι ότι μοιάζει πολύ με τα βίντεο που ανεβάζει: γήινος, απλός και με αίσθηση του χιούμορ. Μαθαίνω ότι μετά την Αθήνα έχει σκοπό να ταξιδέψει στη Μήλο και την Κίμωλο. «Συνήθως υπάρχει συγκεκριμένος λόγος για τα ταξίδια μου. Πέρυσι, λόγου χάρη, επισκέφτηκα κάτι φίλους στη Σικελία που καλλιεργούν ντομάτες, μόνο και μόνο για να βιντεοσκοπήσω τον τρόπο που τις απλώνουν στα πελώρια ξύλινα τραπέζια και τις αφήνουν να λιαστούν στον καυτό ιταλικό ήλιο του Αυγούστου. Στην Ελλάδα δεν έρχομαι για να τραβήξω κάτι συγκεκριμένο, αν και με τις ομορφιές της μου έχει δώσει ήδη πολύ υλικό. Βρίσκω κάτι πολύ ποιητικό, ας πούμε, στις γάτες που κόβουν βόλτες στα σοκάκια των νησιών σας».
Μια πανταχού παρούσα κάμερα
Μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη και σπούδασε φωτογραφία κοντά στον πρωτοποριακό Αμερικανό φωτογράφο Στίβεν Σορ στο Bard College, πριν εγκαταλείψει τις ΗΠΑ για να ζήσει μεταξύ Ιταλίας και Μεξικού. «Άρχισα να φωτογραφίζω στα 15 μου με μια παλιά φωτογραφική μηχανή που κληρονόμησα από τους γονείς μου. Συνήθισα να την κουβαλάω παντού μαζί μου και να τραβάω οτιδήποτε μου κινούσε το ενδιαφέρον, όπως ακριβώς κάνω τώρα», λέει. Το πέρασμα στα βίντεο ήρθε το 2016, όταν το Instagram εισήγαγε για πρώτη φορά τη λειτουργία των Stories. Εκεί ο Σαμ βρήκε την κατάλληλη πλατφόρμα για να αναπτύξει ελεύθερα το ταλέντο του. «Σε κάποιους φαίνεται παράξενο που όλη μου η δουλειά πηγάζει μέσα από ένα κινητό τηλέφωνο και όχι από μια φωτογραφική κάμερα», επισημαίνει. «Για μένα υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα: Η κάμερα του κινητού είναι πανταχού παρούσα, εύκολη στη μεταφορά της, διακριτική και ικανή να κάνει τους ανθρώπους να νιώσουν φυσικά και άνετα».
«Βρίσκω κάτι πολύ ποιητικό, ας πούμε, στις γάτες που κόβουν βόλτες στα σοκάκια των νησιών σας».
Αναρωτιέμαι με τι κριτήριο επιλέγει τα θέματα που απαθανατίζει αλλά και πώς καταφέρνει να πείσει τους πρωταγωνιστές των εικόνων του, όπως λόγου χάρη εκείνο τον ηλικιωμένο αγρότη που τράβηξε εν ώρα συγκομιδής κάπου σ’ ένα χωριό της Οαχάκα. «Αρκετά συχνά έρχομαι αντιμέτωπος με μια δυσπιστία. Τις φορές που το επιτρέπει η γλώσσα, ο διάλογος βοηθά να τους κάνω να χαλαρώσουν και να καταλάβουν τι ακριβώς κάνω. Η δουλειά μου είναι πολύ συχνά το αποτέλεσμα μιας διαπροσωπικής σχέσης ή μιας καλής συζήτησης, κάτι που νομίζω ότι αντανακλάται και στις εικόνες μου. Έχω πάντα μαζί το κινητό μου, παρατηρώ τι συμβαίνει γύρω μου και αναρωτιέμαι πώς θα το συλλάβω στην πιο ειλικρινή του εκδοχή».
«Έχω πάντα μαζί το κινητό μου, παρατηρώ τι συμβαίνει γύρω μου και αναρωτιέμαι πώς θα το συλλάβω στην πιο ειλικρινή του εκδοχή».
Για τον Σαμ Γιουκίλις, δεν υπάρχει ιεραρχία όσον αφορά το ποιον και τι θα απαθανατίσει κάθε φορά. Πρόκειται για μια διαδικασία άκρως δημοκρατική και ανθρώπινη, όπως λέει. «Υπάρχει μια ομοιότητα στις χειρονομίες, στα βλέμματα και στα τοπία που καταγράφω, παρότι προέρχονται από διαφορετικά μέρη και εκ διαμέτρου αντίθετους πολιτισμούς. Είναι η ομορφιά των απλών καθημερινών στιγμών που στο τέλος της ημέρας έχουν την ίδια έκφανση και αξία όπου κι αν βρεθώ».
Με οδηγό την απλότητα
Σκέφτομαι ότι η απλότητα της δουλειάς του απορρέει και από τον τρόπο ζωής του: τα τελευταία χρόνια ζει μόνιμα σ’ ένα απόμερο αγροτόσπιτο, κάπου στην καταπράσινη περιφέρεια της Ούμπρια στην Ιταλία. «Αυτό το μέρος μού επιφυλάσσει καθημερινά αμέτρητες γοητευτικές εκπλήξεις», μου λέει.
Κοιτώντας ξανά και ξανά τη δουλειά του, συνειδητοποιώ ότι αποκαλύπτει τις υποσυνείδητες οπτικές με τον ίδιο τρόπο που η ψυχανάλυση αποκαλύπτει υποσυνείδητες αιτίες. Ίσως, τελικά, γι’ αυτό μερικά από τα πιο διάσημα brands του πλανήτη να συνεργάζονται μαζί του∙ Jacquemus, Prada, Versace, Vivienne Westwood, Tod’s είναι μόνο μερικά από αυτά, ενώ δεν λείπουν και μεγάλα περιοδικά, όπως το The New Yorker και η Vogue Italia. «Το μεγαλύτερο μέρος των ταξιδιών μου τελευταία έχει να κάνει με εμπορικές δουλειές», μου λέει. «Ποτέ δεν σκόπευα να φωτογραφίζω ιστορίες μόδας, μέχρι που με προσέγγισε το Minititle, το πρακτορείο που με εκπροσωπεί σήμερα και οι άνθρωποι του οποίου με έπεισαν ότι η μόδα είναι ένα πρόσφορο έδαφος έκφρασης στο οποίο είχα να δώσω πολλά. Είχαν δίκιο».
Η συζήτησή μας φτάνει προς το τέλος της, ενώ ο Γιουκίλις ετοιμάζεται ήδη για το επόμενο ταξίδι του, εντός Ελλάδας αυτή τη φορά. Πριν τον αποχαιρετήσω, του ζητώ να μου πει αν ασπάζεται αυτό που έλεγε η Σούζαν Σόνταγκ, ότι δηλαδή η φωτογραφία έχει καταλήξει να είναι ένας τρόπος άρνησης της εμπειρίας. «Για μένα, το να ζω κάτι και να θέλω ταυτόχρονα να το καταγράψω με μια κάμερα είναι κάτι αλληλένδετο∙ σαν δύο όψεις ενός νομίσματος που μου προκαλούν την ίδια απόλαυση και ηδονή».
Instagram: @samyoukilis
