Πήγαινα γυρεύοντας. Έτυχε, βλέπεις, μια από τις πιο γλυκές καλοκαιρινές βραδιές στην Costa Navarino να συμπέσει με την πιο εφιαλτική εκλογική βραδιά για τη μία από τις δύο πατρίδες της Γαλλοαμερικανίδας ηθοποιού-σεναριογράφου-σκηνοθέτριας-παραγωγού, την οποία επιθυμούσα διακαώς να συναντήσω τα τελευταία δώδεκα χρόνια, από τότε δηλαδή που γύρισε σε αυτά τα μέρη το Before Midnight, τρίτο μέρος της ρομαντικής κινηματογραφικής τριλογίας που σημάδεψε τη γενιά μου. Κι αντί να ξεκινήσω την κουβέντα από την αγάπη της για την Ελλάδα ή από τη μοναδική δημιουργική χημεία της με τον σκηνοθέτη Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ και τον συμπρωταγωνιστή της Ίθαν Χοκ, που γέννησε ένα από τα πιο αληθινά σενάρια που έχουμε δει στο σινεμά στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, της έδωσα μια πάσα από τη συνέντευξη του Πασκάλ Μπρυκνέρ στην «Κ» της περασμένης Κυριακής. Έλεγε ότι η Γαλλία βρίσκεται σε παρακμή τα τελευταία τριάντα χρόνια…
Άστραψε και βρόντηξε. «Η ακροδεξιά ρίχνει όλα τα προβλήματα της Γαλλίας στη μετανάστευση, αλλά στ’ αλήθεια δεν είναι οι μετανάστες το πρόβλημα. Η Γερμανία έχει πολλούς περισσότερους, αλλά έχουν ενσωματωθεί, με πολλαπλές θετικές επιδράσεις. Στη Γαλλία η μετανάστευση έκανε καλό στην οκονομία, αλλά ποτέ δεν θα ακούσεις την ακροδεξιά να το παραδέχεται. Όσο περισσότερες διακρίσεις κάνει ο νόμος, τόσο χειρότερα θα γίνονται τα πράγματα, και νομίζω ότι με την ακροδεξιά θα χειροτερέψουν πάρα πολύ. Μπορεί στην αρχή να προσπαθήσουν να φανούν πιο ανεκτικοί. Μετά θα κάνουν τα δικά τους. Θα το πηγαίνουν βήμα βήμα ώστε ο κόσμος να συνηθίζει, ώστε κανείς να μην διαμαρτύρεται».
Ας αλλάξουμε κλίμα!
Η Ζυλί Ντελπί έχει πια βαθείς δεσμούς με την Ελλάδα και με την Costa Navarino. Εδώ έμελλε να γνωρίσει τον σύζυγό της, Δημήτρη Μπιρμπίλη, που ήταν ο location manager στην ταινία. Από τότε επιστρέφει για διακοπές κάθε καλοκαίρι ανελλιπώς με εξαίρεση το 2020, λόγω πανδημίας. «Είναι υπέροχη αυτή η περιοχή της Ελλάδας, και αυτό που μου αρέσει είναι ότι δεν “πνίγεται” από κόσμο όπως άλλες περιοχές, όπου γίνεται δύσκολο να περάσεις καλά. Εδώ υπάρχει μια ποιότητα, κι αυτό το εκτιμώ», λέει. «Επισκεπτόμαστε τους καταρράκτες στο Πολυλίμνιο, πηγαίνουμε για κολύμπι στη Βοϊδοκοιλιά. Κάθε χρόνο περνάμε τόσο όμορφα, είναι ένα υπέροχο μέρος να επιστρέφεις. Υπήρξαν φορές που συζητούσαμε “μήπως φέτος να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό;”, αλλά τελικά εδώ βρισκόμαστε, τουλάχιστον για μία εβδομάδα».
Αφορμή για τη συνάντησή μας ήταν η ειδική προβολή του Before Midnight στο ολοκαίνουργιο θερινό σινεμά Δαναός στη Navarino Agora, την οποία η Ντελπί, κατόπιν πρόσκλησης της εταιρείας παραγωγής Faliro House, προλόγισε επευφημούμενη θερμά. Όλοι οι θεατές στον κατάμεστο κήπο σηκώσαμε το χέρι όταν μας ρώτησε αν την έχουμε ξαναδεί (προσωπικά τρεις φορές) και όλοι χειροκροτήσαμε στο τέλος, σαν να ήταν η πρεμιέρα. Η ταινία (όπως και όλη η τριλογία, που ξεκίνησε με το Before Sunrise το 1995 και συνεχίστηκε με το Before Sunset το 2004) όχι απλώς αντέχει στον χρόνο, αλλά και εξακολουθεί να προκαλεί έντονη συγκίνηση. Ειδικά στη σκηνή της συνύπαρξης τριών διαφορετικών γενεών γύρω από το φιλικό τραπέζι στην οικία του Πάτρικ Λι Φέρμορ στην Καρδαμύλη, με τον μονόλογο-ρεσιτάλ της Ξένιας Καλογεροπούλου και τον αείμνηστο Γουόλτερ Λάσαλι (διευθυντή φωτογραφίας του Ζορμπά) στον ρόλο του οικοδεσπότη, λίγα μάτια πρέπει να έμειναν στεγνά.
Είναι καλό νέο κάθε φορά που ανοίγει ένα σινεμά και το συγκεκριμένο είναι το πιο ταιριαστό για τη συγκεκριμένη ταινία, δεν είναι;
Ναι, είναι φανταστικό! Είναι η ιδανική ταινία για θερινό σινεμά, πόσω μάλλον που τα γυρίσματα έγιναν σε αυτή την περιοχή.
Τίποτα δεν συγκρίνεται με το να βλέπεις μια ταινία με κοινό στον φυσικό της χώρο, συμφωνείτε;
Λατρεύω να πηγαίνω σινεμά. Το πρόβλημά μου είναι ότι μερικές φορές δεν βρίσκεις τόσο καλές επιλογές, γιατί κυρίως προβάλλονται αυτές οι «μεγάλες» ταινίες, που δεν απευθύνονται απαραίτητα σε ενήλικες. Εμένα μου αρέσει να βλέπω καλές ταινίες για ενήλικες στον κινηματογράφο, και το κάνω όσο πιο συχνά μπορώ. Το σύστημα διανομής περιπλέκει λίγο τα πράγματα, αλλά είναι ακόμη εφικτό. Ειδικά τις κωμωδίες, τίποτα δεν συγκρίνεται με το να τις βλέπεις στην αίθουσα, γελώντας με όλους τους άλλους θεατές. Ειλικρινά απολαμβάνω να βλέπω κωμωδίες στο σινεμά!
Το Before Midnight είναι από τους σημαντικότερους σταθμούς στην καριέρα σας και επίσης εγκαινίασε τη σχέση σας με την Ελλάδα, που είναι πολύ στενή. Ήταν γραφτό να επιλεγεί η Ελλάδα και η Νότια Πελοπόννησος για τις διακοπές της Σελίν και του Τζέσι αντί κάποιου άλλου προορισμού;
Το ενδιαφέρον είναι ότι μου προκαλούσε μια νευρικότητα να έρθω στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, το 2012, εν μέσω κρίσης. Ρωτούσα ξανά και ξανά: θα είμαστε οκ με τα γυρίσματα; Ερχόμενη στην Ελλάδα, συνειδητοποίησα ότι η κρίση ήταν βεβαίως αληθινή και ότι πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονταν, αλλά τα δελτία ειδήσεων έδιναν την εντύπωση στον υπόλοιπο κόσμο ότι παντού και καθημερινά γίνονταν οδομαχίες, κάτι που δεν ίσχυε. Και ήρθαμε εδώ στη Μεσσηνία, όπου όλα ήταν τόσο υπέροχα… Επισκεπτόμασταν τις τοποθεσίες των γυρισμάτων, επιστρέφαμε στο ξενοδοχείο για να συνεχίσουμε το γράψιμο του σεναρίου και μετά, κάποιες φορές, στο τέλος της ημέρας, ρίχναμε και μια βουτιά στη θάλασσα. Είναι πολλή δουλειά να γράφεις όλη μέρα και να είσαι υπό προθεσμία, αλλά ο τόπος και οι άνθρωποι το μετέτρεψαν σε μια υπέροχη εμπειρία και το τέλειο μέρος για να γυρίσουμε το Before Midnight.
Για δέκα ολόκληρες εβδομάδες κεντούσατε την κάθε λέξη και το κάθε κόμμα. Δεν ήταν επίπονο;
Όχι, κάθε άλλο. Είχαμε κάνει ήδη ένα σκαρίφημα λίγο καιρό πριν και ήρθαμε εδώ για δέκα εβδομάδες εντατικού γραψίματος. Όντως το γράψιμο είναι απαιτητική δουλειά, αλλά όταν το απολαμβάνεις… είναι και διασκέδαση. Για μένα είναι πιο δύσκολη δουλειά π.χ. το να πρέπει να κάνω μια φωτογράφιση ή μια δημόσια εμφάνιση. Εννοείται πως ήταν μια πρόκληση να λειτουργήσει το σενάριο, μέσα σε λίγες σκηνές, με αυτό το ζευγάρι που έχει τα θέματά του, αλλά δεν ήταν καθόλου δυσάρεστο.
Ξαναέβλεπα πρόσφατα ένα αφιέρωμα του Condé Nast Traveler στις τοποθεσίες της ταινίας, με σχόλια της συμπαραγωγού Σάρα Γούντχατς. Ήταν σημαντικές για το καλλιτεχνικό και δραματικό αποτέλεσμα της ταινίας, δεν ήταν;
Ναι. Και ήταν τέλειο που μπορούσαμε να τις επισκεπτόμαστε ενόσω γράφουμε, να περπατάμε στα βήματα των χαρακτήρων και να προσθέτουμε συνέχεια νέες ιδέες. Το είχαμε κάνει και στις δύο πρώτες ταινίες.
Η τριλογία «Βefore…» σημάδεψε τη γενιά μου με τρόπο βαθύ και πολύ πιο ουσιαστικό από τα εισιτήρια που έκοψε. Πώς εξηγείτε την απήχηση αυτής της ιστορίας, κι αυτών των δύο χαρακτήρων, τόσα χρόνια μετά;
Δουλέψαμε πολύ για να είμαστε όσο πιο αληθινοί γινόταν διαμορφώνοντας τους χαρακτήρες. Να σας πω την αλήθεια… Διάβαζα ένα ημερολόγιο που κρατούσα όταν ήμουν 18 χρονών, και πολλά απ’ όσα έγραφα τότε για την αγάπη κατέληξαν στο Πριν το Ξημέρωμα, την πρώτη ταινία. Είναι κάπως αστείο το πόσο αθεράπευτα ρομαντική ήμουν! Το συζήτησα με τον Ρίτσαρντ αφού διάβασα το αρχικό σενάριο και είπε «οκέι, θα το αλλάξουμε όλο», κι αυτό το βρήκα εξαιρετικό, γιατί η ταινία έπρεπε να μιλά για συναισθήματα, να μην είναι μόνο για δύο νέους που περπατάνε και λένε ιστορίες περί ανέμων και υδάτων. Και εγώ και ο Ίθαν και ο Ρίτσαρντ, ήμασταν έτοιμοι να εξερευνήσουμε αυτά τα συναισθήματα, δύο νέων που συνδέονται… Να κάνουμε μια βουτιά στο νόημα της αγάπης. Έτσι επεξεργαστήκαμε το πρώτο σενάριο, που ήταν πολύ σημαντικό για να συστήσει τους χαρακτήρες και να προσδιορίσει πόσο βαθιά ρομαντική ήταν η σύνδεσή τους.
Αναρωτιέμαι, έχουν έρθει πολλοί να σας πουν ότι είχαν… ερωτευτεί τη Σελίν από την πρώτη ταινία;
Όχι, αλλά έχουν έρθει να μου πουν ότι ερωτεύτηκαν γενικώς χάρη σε αυτές τις ταινίες. Ή αποφάσισαν, όταν είδαν τη δεύτερη, να επανασυνδεθούν με μια παλιά χαμένη τους αγάπη. Η πρώτη ταινία δεν ήταν και τόσο επιτυχημένη εμπορικά, αλλά το γεγονός ότι γυρίσαμε τη δεύτερη και οι δύο χαρακτήρες ξανάσμιξαν σαν να πυροδότησε κάτι… Και πολλοί άρχισαν να ταυτίζονται. Συνάντησα πολλούς που μου είπαν λίγο-πολύ ότι είναι παντρεμένοι με παιδιά γιατί η δεύτερη ταινία τούς έβαλε σε σκέψεις, να αναζητήσουν τον άνθρωπο που είχαν στ’ αλήθεια αγαπήσει χρόνια πριν.
Από την πρώτη ταινία έχει περάσει μια ζωή τουλάχιστον ως προς το πώς επικοινωνούμε… Ο Τζέσι και η Σελίν γνωρίστηκαν πριν από τα social media, πριν από τις εφαρμογές για ραντεβού, πριν πάθουμε συλλογική διάσπαση προσοχής και ξεχάσουμε την τέχνη της συζήτησης. Σήμερα, άραγε, πώς θα γνωρίζονταν και θα ερωτεύονταν δύο άγνωστοι στο τρένο;
Η ιδέα της απέλπιδας ρομαντικής αγάπης κόντρα στις αντιξοότητες, που χάνεις τον άλλο για μήνες και σου λείπει, δεν υφίσταται, γιατί τώρα αλλάζεις μέιλ και λογαριασμούς και ξαναβρίσκεσαι εύκολα, συναντιέσαι, κάνεις σεξ, μπορεί να προχωρήσει, μπορεί και όχι… Αλλά δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει την ικανότητα να ερωτεύονται, ότι έχουν χάσει τον ρομαντισμό τους. Πιστεύω ότι είναι κάτι που ποθούν, κι αυτός είναι ο λόγος που οι ταινίες αυτές αγγίζουν και τις νεότερες γενιές. Οι άνθρωποι στ’ αλήθεια ποθούν να ζήσουν μια ρομαντική ιστορία.
Η διάσημη σκηνή του καβγά στο ξενοδοχείο ανακινεί συναισθήματα όταν την ξαναβλέπετε;
Δεν πολυβλέπω ταινίες που έχω κάνει αφού ολοκληρώνονται, και τη συγκεκριμένη πάει πολύς καιρός που την ξαναείδα, ολόκληρη ή τμηματικά. Είμαι ο τύπος που κοιτάζει μπροστά. Θυμάμαι ότι ήταν διασκεδαστικό να δημιουργείς μια τριαντάλεπτη σκηνή καβγά, και ως σεναριογράφος και ως ηθοποιός.
Σας έχουν ρωτήσει άπειρες φορές για το ενδεχόμενο μιας τέταρτης ταινίας που θα κλείσει την ιστορία, και μάλιστα είχατε απορρίψει μια ιδέα που ήθελε τη Σελίν να πεθαίνει από καρκίνο…
Ναι, κάπως έτσι. Θα άξιζε να κάνουμε μια τέταρτη ταινία, αλλά μόνο αν σκεφτόμασταν ένα καλό στόρι. Η ιδέα της Σελίν να πεθαίνει ήταν για εμένα εκτός του πνεύματος αυτών των ταινιών, και ο Ρίτσαρντ και ο Ίθαν συμφώνησαν μαζί μου. Το να έχεις μια γυναίκα στα 50 της και το μόνο που βρίσκεις να πεις σε ένα σενάριο είναι ότι πεθαίνει πρώτα απ’ όλα δεν είναι για εμένα ρεαλιστικό, δεν είναι αληθινό. Και στέλνει το λάθος μήνυμα. Και επειδή δεν σκεφτήκαμε κάτι καλύτερο, αφήσαμε το πρότζεκτ στην άκρη – τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας.
Τι σας κρατά δημιουργική; Τι σας εμπνέει;
Δεν ξέρω. Συνέχεια κατεβάζω ιδέες. Πολλές ιδέες. Διαρκώς σημειώνω. Νομίζω ότι από τότε που ήμουν επτά χρονών συνέχεια γράφω. Σελίδες επί σελίδων. Πρέπει να έχω χιλιάδες ιστορίες και ιδέες για ιστορίες. Άλλες είναι μια γραμμή, άλλες είναι πέντε σελίδες, άλλες είναι 100 σελίδες. Οι περισσότερες δεν θα εκδοθούν ποτέ, ούτε σκοπεύω να τις εκδώσω. Αλλά δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό. Είναι σαν πνευματική διάρροια! Δεν μπορώ να το αλλάξω.
Έχετε προτίμηση ανάμεσα στην αφηγηματική φόρμα της κινηματογραφικής ταινίας και της τηλεοπτικής σειράς;
Λατρεύω τις ταινίες. Ασφαλώς απόλαυσα τη δημιουργία της σειράς μου (σ.σ. On the Verge, διαθέσιμη στο Netflix), αλλά οι ταινίες είναι η αδυναμία μου. Αρχή, μέση και τέλος.
Έχετε κάνει τόσα πράγματα στην καριέρα σας, αλλά λέτε ότι είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου όσων θα θέλατε να κάνετε… Ποιο είναι λοιπόν το ονειρεμένο επόμενο πρότζεκτ;
Υπάρχουν τόσες ταινίες που θα ήθελα να κάνω. Πολλές είναι γραμμένες, άλλες τις εγκατέλειψα. Άλλες θα ήθελα πολύ να τις κάνω, με άλλες σκέφτομαι «δε βαριέσαι, δεν έχει σημασία αν θα γίνουν ποτέ ή όχι». Αλλά είναι κάτι για το οποίο δεν νιώθω άνετα να μιλάω. Προτιμώ να το κρατήσω για τον εαυτό μου.
Κι επειδή ξεκινήσαμε κάπως… δυσάρεστα, με τα πολιτικά, ας κλείσουμε με την ερώτηση: Είστε αισιόδοξη; Υπάρχει ελπίδα για τη Γαλλία, για την Αμερική;
Είμαι πολίτης της Γαλλίας, και πολίτης της Αμερικής. Και για εμένα είναι διπλά δυσάρεστο αυτό που συμβαίνει τώρα. Νιώθω ότι ο κόσμος διολισθαίνει προς μια κατάσταση που δεν μας είναι άγνωστη, που δεν είναι και τόσο παλιά – την ξανάζησε η ανθρωπότητα πριν από ογδόντα χρόνια, και ήταν άσχημη απ’ όλες τις απόψεις, για όλους. Είναι στην ανθρώπινη φύση να πρέπει να ξαναζήσουμε κάτι τρομακτικό προτού ανασυνταχθούμε και ανακάμψουμε; Δεν ξέρω. Ελπίζω πως όχι. Ήλπιζα ότι μπορούσαμε να διδαχτούμε από το παρελθόν. Έχουμε τόσα οπτικά ντοκουμέντα, τόσες ταινίες να μας θυμίζουν τι είχε συμβεί, αλλά και πάλι προς τα εκεί βαδίζουμε. Και την ίδια στιγμή έχουμε όπλα που μπορούν να αφανίσουν τον κόσμο, έχουμε κλιματική κρίση, τόσα προβλήματα… Αλλά ξεχνάμε. Ξέρετε ποιο είναι το τρελό στη Γαλλία; Οι Γάλλοι δεν εκτιμούν το τι έχουν. Ζω τον μισό χρόνο στην Αμερική, όπου πολλοί δεν έχουν ασφάλιση, δεν έχουν περίθαλψη, ζουν σε μόνιμη ανασφάλεια και τόσα άλλα… Και κάποιοι Γάλλοι έχουν οδηγηθεί να πιστεύουν ότι η χώρα τους είναι υπό διάλυση. Ίσως μια εβδομάδα στους δρόμους του Λος Άντζελες θα τους βοηθούσε να συνειδητοποιήσουν πόσο ασφαλής είναι η χώρα τους και πόσο σπουδαίο το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Κατανοώ πως πολλοί οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν δυσκολίες και ότι πολλά πράγματα θα μπρούσαν να είναι καλύτερα, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπορούν να γίνουν πολύ χειρότερα.
