Καιρός ήταν. Ο Τζον Απντάικ έγραψε το Ο Λαγός έχει λεφτά το 1981, αλλά στη γλώσσα μας κυκλοφορεί εδώ και λίγες μέρες, οπότε κρατάω το μυθιστόρημα λες και έπεσε στα χέρια μου κάποιος θησαυρός. Είναι θησαυρός, πάντως. Ένα απ’ τα έξι βιβλία που κέρδισαν τόσο το Εθνικό Βραβείο όσο και το Πούλιτζερ – ο Λαγός κέρδισε και το National Book Critics Circle Award, δεν του ξέφυγε τίποτα. Πρόκειται για το τρίτο μέρος της κλασικής τετραλογίας του Απντάικ με ήρωα τον «Λαγό» Χάρι Άνγκστρομ (σε μια ψιλοδιάσημη λίστα του περιοδικού Book, ο Λαγός βρίσκεται στην πέμπτη θέση των «100 καλύτερων λογοτεχνικών χαρακτήρων από το 1900», χάνοντας μόνο απ’ τους «άχαστους» Γκάτσμπι, Χόλντεν, Χάμπερτ Χάμπερτ και Λέοπολντ Μπλουμ), η οποία τετραλογία είχε ξεκινήσει 21 χρόνια νωρίτερα με το Λαγέ τρέξε και είχε συνεχιστεί με το Ο Λαγός επιστρέφει – ολοκληρώθηκε με το Rabbit at rest το 1990. (Αν θέλετε, μετράτε και τη νουβέλα Rabbit remembered του 2001, ωστόσο η κριτική συνήθως αντιμετωπίζει το έργο ως τετραλογία.)
Ο Χάρι, λοιπόν, άλλοτε τοπικός ήρωας της σχολικής ομάδας μπάσκετ στο επινοημένο Μπρούερ στην Πενσιλβάνια και ταυτόχρονα μάρτυρας του υπαρξιακού κενού στη μεταπολεμική Αμερική, είναι πια 46 ετών, ένας «γαλήνιος μεσήλικας», έχει πάρει «καμιά δεκαπενταριά κιλά» και δεν φοράει τα γυαλιά μυωπίας του «από ματαιοδοξία». Επίσης, όπως μαρτυρά ο τίτλος, «έχει λεφτά», αφού ο πεθερός του, πατέρας της Τζάνις, με την οποία ο Λαγός στο μεταξύ επανασυνδέθηκε, τους κληροδότησε μια αντιπροσωπεία αυτοκινήτων. Οπότε πουλάει αυτοκίνητα και μιλάει για την τιμή της βενζίνης, όμως, παρά την άνεση/κούραση της μέσης ηλικίας και παρά και τα «μαθήματα» από τα χρόνια της νεότητας, ο Λαγός παραμένει ο Λαγός, ανήσυχος, ανικανοποίητος και με ένα τεράστιο ταλέντο στο να είναι απρόβλεπτος. Ίσως επειδή είναι ειλικρινής. Αυτό το βιβλίο είναι ένας θησαυρός, λοιπόν, ένα πορτρέτο της εποχής του και του τρόπου ζωής και των αξιών της αυγής της δεκαετίας του ’80, μια τρομακτική ανθρώπινη κωμωδία, ένα κείμενο 750 σελίδων που μοιάζει σαν να γράφτηκε με μια κοφτή ανάσα. (Ο Απντάικ είχε παραδεχτεί ότι το διασκέδασε.) «Ο κόσμος οδεύει προς το τέλος του, αλλά δεν σταματούν να σκάνε μύτη νέοι άνθρωποι που δεν το έχουν πάρει πρέφα επειδή είναι ηλίθιοι, λες και το πανηγύρι άρχισε μόλις τώρα». Το ίδιο θα σκεφτόσουν και σήμερα, Χάρι.
Το Ο Λαγός έχει λεφτά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ, σε μετάφραση Πάνου Τομαρά. Επίμετρο: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης. Από τις εκδόσεις Οξύ κυκλοφορούν και τα δύο πρώτα μέρη της τετραλογίας.
