Είναι μια τυχαία στιγμή που έπιασε η κάμερα του αμερικανικού δικτύου NBC, λίγο αφότου η Team USA κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο σύνθετο ομαδικό της ενόργανης γυμναστικής. Ο τηλεοπτικός φακός «συλλαμβάνει» μια συνομιλία της Σιμόν Μπάιλς με τη συναθλήτριά της, Σουνίσα Λι, όπου συζητούν για το τι είδους βιντεάκι θα τραβήξουν, για να ανεβάσουν στο TikTok. «Θέλω να κάνουμε αυτό που δαγκώνουμε το μετάλλιο», προτείνει η Μπάιλς. «Οκέι, εγώ θέλω να κάνουμε αυτό που λέει “Φαντάσου να μην κερδίζαμε”», απάντάει η Λι.
Το στιγμιότυπο γίνεται viral και οι φαν περίμενουν με ανυπομονησία για το ποιο βίντεο τελικά θα ανεβάσουν. Λίγες ώρες αργότερα, το μυστικό αποκαλύπτεται. Το βίντεο ξεκινάει με την Μπάιλς και τη Λι να κάνουν lipsync τη φράση: «Όλοι θέλουν να μάθουν τι θα έκανα αν δεν νικούσα». Το βίντεο κόβεται και εμφανίζονται τα πέντε μέλη της ομάδας. Κρατούν τα χρυσά τους μετάλλια και λένε με ψευτομπλαζέ ύφος: «Mάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ». Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το ποστ στο TikTok έχει 6,8 εκατομμύρια αντιδράσεις και 41,6 εκατομμύρια προβολές. Μέχρι το τέλος των Oλυμπιακών Αγώνων, αυτοί οι αριθμοί πρόκειται να αυξηθούν πολύ παραπάνω, μια και το κοινό του TikTok διψάει για τέτοιες στιγμές που παραπέμπουν σε μιμίδια και βασίζονται σε trends.
Το νέο αθλητικό οικοσύστημα
Το TikTok αυτή τη στιγμή «μεταδίδει» συναρπαστικά παραλειπόμενα και highlights από τους φετινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, σύντομα κλιπάκια με highlights των αγώνων και αντιδράσεις αθλητών και αθλητριών από τη στιγμή της νίκης ή της ήττας τους, εκκεντρικές εμφανίσεις στις κερκίδες των σταδίων αλλά και backstage από τη ζωή στο Ολυμπιακό Χωριό, όπου κανένα δημοσιογραφικό επιτελείο δεν έχει πρόσβαση. Αυτά είναι μερικά μόνο κομμάτια ενός αθλητικού περιεχομένου που θα ζήλευε οποιοδήποτε τηλεοπτικό συνεργείο.
Μεγάλοι τηλεοπτικοί οργανισμοί (με κορυφαίο το Eurosport) παίρνουν τη σκυτάλη από τα backstage και απομονώνουν στιγμιότυπα από τα αγωνίσματά τους, τα οποία έχουν όλες τις προϋποθέσεις να γίνουν δημοφιλή στην πλατφόρμα. Δεν έχει σημασία που η πλειονότητα των τηλεθεατών παλεύει να μάθει κάθε τέσσερα χρόνια τι σημαίνει το ιπόν στο τζούντο, το επέ στην ξιφασκία και πότε μετράει πόντος στο πινγκ πόνγκ. Η αποσπασματικότητα των συναισθηματικών στιγμών των αθλητών έπειτα από αγώνα, των εντυπωσιακών αναμετρήσεων που κρίνονται στον πόντο, των παράξενων στιγμών και των απροσδόκητων πρωταγωνιστών λειτουργεί ως επανασύσταση των Ολυμπιακών Αγώνων, τόσο σε ένα παραδοσιακό κοινό, που χρησιμοποιεί όμως το TikTok, όσο και σε ένα νεότερο κοινό, το οποίο προσελκύεται από διάφορα «δολώματα», όπως τα trends και η προσαρμογή του ολυμπιακού οικοσυστήματος στην αργκό της Γενιάς Ζ.
Από το Τόκιο στο Παρίσι
Πριν από τρία χρόνια, πήραμε μια γεύση της εξίσωσης «Ολυμπιακοί και TikTok». Η πρώτη αθλήτρια που φάνηκε να αντιλαμβάνεται τη δυναμική και τη γλώσσα της πλατφόρμας ήταν η παίκτρια ράγκμπι σέβενς από τις ΗΠΑ Ιλόνα Μάερ, με τα βίντεό της να συγκεντρώνουν πάνω από 95 εκατομμύρια likes. Στους Ολυμπιακούς του Τόκιο, η Μάερ μοιραζόταν κάθε πλευρά της διαβίωσής της στο Ολυμπιακό Χωριό, από τα χάρτινα κρεβάτια μέχρι τον μπουφέ του εστιατορίου. Στους φετινούς Αγώνες βρήκε πάρα πολλούς μιμητές.
Στο Παρίσι, τα νούμερα του TikTok δείχνουν ότι έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της αθλητικής βιομηχανίας και των Ολυμπιακών Αγώνων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μοιράστηκε στο The Verge ο Ρόλο Γκόλντσταουμπ, επικεφαλής αθλητικών συνεργασιών του TikTok, 29.000 δημοσιεύσεις συνοδεύονταν από το χάσταγκ #olympics τις πρώτες ημέρες των Ολυμπιακών του Τόκιο. Αντίστοιχα στο Παρίσι, το νούμερο ανήλθε στις 521.000. Μέχρι στιγμής, πάνω από ένα εκατομμύριο βίντεο έχουν το ολυμπιακό χάσταγκ, με τον Γκόλντσταουμπ να θεωρεί πως οι Ολυμπιακοί του Παρισιού «έχουν όλα τα συστατικά για να δημιουργήσουν το μεγαλύτερο περιεχόμενο στην ιστορία του TikTok».
29.000 δημοσιεύσεις συνοδεύονταν από το χάσταγκ #olympics τις πρώτες ημέρες των Ολυμπιακών του Τόκιο. Αντίστοιχα στο Παρίσι, το νούμερο ανήλθε στις 521.000.
Παράλληλα, το δίκτυο NBC έστειλε στο Παρίσι έναν στρατό από ινφλουένσερ και social media editors. Λειτουργώντας υβριδικά ως δημοσιογράφοι, καταγράφουν τα επιφωνήματα και τις αντιδράσεις τους στις προσπάθειες των αθλητών, συνομιλούν μαζί τους και απολαμβάνουν τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, ο στόχος των ινφλουένσερ είναι απλός: να ενεργούν ως υποκατάστατα για τους τηλεθεατές που δεν μπορούν να βιώσουν τον ενθουσιασμό διά ζώσης. «Ζούμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες μέσω TikTok», δήλωσε ο προπονητής μπάσκετ Κρις Μάθιους, ο οποίος μετράει τρία εκατομμύρια ακολούθους στον προσωπικό του λογαριασμό στο Instagram. Και όταν εννοεί «ζούμε», δεν αναφέρεται μόνο στα αθλήματα.
Τα vlogs του Μανόλο
Το έναυσμα είχε δοθεί πριν από τους Ολυμπιακούς, με τους επίσημους λογαριασμούς της ΔΟΕ και του «Παρίσι 2024» να ανεβάζουν βίντεο από ιστορικές στιγμές προηγούμενων διοργανώσεων και δείγματα από την προετοιμασία και μετατροπή του Παρισιού σε ολυμπιακή πόλη. Πριν από την τελετή έναρξης, οι αθλητές υιοθέτησαν το trend Get Ready With Me (GRWM – Ετοιμάσου μαζί μου) και μοιράστηκαν με την πλατφόρμα την προετοιμασία τους για την τελετή έναρξης της 26ης Ιουλίου. Αν πάλι κάποιος δεν την παρακολούθησε ζωντανά, μπορούσε να ανατρέξει στο TikTok και να πετύχει σκηνές από τη μετάδοση. Τις επόμενες ημέρες, θα έβλεπε και βαθμολογίες με το ποια αποστολή έχει την καλύτερη και ποια τη χειρότερη ενδυμασία (η Μογγολία ανακηρύχθηκε η πιο στιλιζαρισμένη χώρα, με τις στολές του σχεδιαστικού οίκου Michel & Amazonka να προκαλούν παγκόσμιο παραλήρημα).
Θα ακολουθούσαν τα haul videos, δηλαδή βίντεο στα οποία οι χρήστες επιδεικνύουν τις πρόσφατες αγορές τους από καταστήματα. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι αθλητές μοιράζονται με τους ακολούθους τους τις αθλητικές στολές τους, τα μπουφάν και κάθε λογής εξοπλισμό. Επίσης, μην ξεχνάμε και τα unboxing. Σε ένα από τα βίντεό του, ο χάλκινος Ολυμπιονίκης στο άλμα επί κοντώ Εμμανουήλ Καραλής ανοίγει το περιεχόμενο της τσάντας με τα δώρα των αθλητών. Εντύπωση προκαλεί ένα ολοκαίνουργο κινητό τεχνολογίας flip, το οποίο κατασκευάστηκε ειδικά για τους αθλητές και τις αθλήτριες των Αγώνων.
Όσον αφορά το TikTok, ο Μανόλο είναι αδιαμφισβήτητα ο πιο δραστήριος Έλληνας αθλητής. Σε ένα από τα vlogs του, αναλαμβάνει χρέη ξεναγού στις γωνιές του Ολυμπιακού Χωριού, δεχόμενος φυσικά τις ειρωνείες του φίλου του Μίλτου Τεντόγλου. Μαθαίνουμε για τον 24ωρο μπουφέ, τις δωρεάν καρικατούρες που σχεδιάζουν οι σκιτσογράφοι και τον χώρο παιχνιδιών, στον οποίο αποφορτίζονται οι αθλητές.
Μάφιν, πριμ και αυτοκινητάκια
Και αν παράλληλα ακούγονται παράπονα για τις συνθήκες διαμονής στο Ολυμπιακό Χωριό, ωθώντας αθλητές και αθλήτριες να αναζητήσουν ξενοδοχείο για το υπόλοιπο της διοργάνωσης, ο Νορβηγός κολυμβητής Χένρικ Κρίστιανσεν επικεντρώνεται μόνο στη μανία του για τα σοκολατένια μάφιν. Μπορεί να μην έφτασε στους τελικούς των αγωνισμάτων του, αλλά χάρη στην αγάπη του για τα μάφιν, την οποία επικοινώνησε μέσω του TikTok, κέρδισε τον τίτλο του «Ολυμπιακού Muffin Man».
Άλλες περιπτώσεις viral αθλητών: Η Νοτιοκορεάτισσα σκοπεύτρια Κιμ Γέιζι, λόγω του εξοπλισμού της που παραπέμπει σε κατασκοπικές ταινίες, ο Βέλγος ποδηλάτης Ρέμκο Eβενπόελ, ο οποίος ούρλιαζε για αλλαγή ποδηλάτου λίγο πριν από τον τερματισμό του, και οι παίκτες της εθνικής ομάδας πόλο που γίνονται δέκτες άκρως θετικών σχολίων για τα σώματά τους. Ακόμα, η χρυσή Ολυμπιονίκης από τη Σουηδία Σάρα Σιέστρεμ συγκρίνει το πριμ χρυσού μεταλλίου του κράτους της Σιγκαπούρης (768.000 δολάρια) έναντι του μηδενικού της χώρας της και γίνεται viral, προκαλώντας ένα κύμα συγκρίσεων. Δεν μπορούμε να αφήσουμε απ’ έξω τον Αντουάν Αμιρατί. Ο Γάλλος άλτης στο επί κοντώ προκάλεσε κύμα γέλιου και… εντυπωσιασμού, καθώς ο καβάλος του έριξε τη ράβδο και εμπόδισε την πρόκρισή του στον τελικό. Μπορεί να έχασε ένα μετάλλιο, αλλά έγινε παγκόσμιος σταρ μέσα σε μία ημέρα.
Τέλος, στην κατηγορία των πιο δημοφιλών βίντεο στην πλατφόρμα ανήκουν μικρές λεπτομέρειες της διοργάνωσης, όπως τα τηλεκατευθυνόμενα αυτοκινητάκια που μεταφέρουν τα ακόντια από τον χώρο ρίψης μέχρι το ταρτάν του Σταντ ντε Φρανς, οι φροντιστές που μετακινούν ένα στρώμα πλάι στο τραμπολίνο, σε περίπτωση που ο αθλητής ή η αθλήτρια προσγειωθεί εκτός. Φυσικά, προσθέτουμε και την κατηγορία των ολυμπιακών trends, που συνοδεύονται από αποτυχημένες προσπάθειες αθλητών απ’ όλο τον κόσμο σε προπονήσεις και υποτίτλους «Κρίμα που δεν τα κατάφερα στους Ολυμπιακούς του Παρισιού» ή βαθμολογίες χρηστών πάνω στις προφορές των ονομάτων των αθλητών, οι οποίες υπάρχουν αναρτημένες στην ιστοσελίδα της ΔΟΕ.
Ζούμε ένα πρώτο δείγμα για το πώς θα μεταβληθεί η μετάδοση μεγάλων αθλητικών γεγονότων, ώστε να είναι προσβάσιμα σε ένα κοινό που έχει «ξεπεράσει» την τηλεόραση και έχει μάθει να ζει μέσα από τα σόσιαλ μίντια.
Σκρολάροντας στο TikTok, παρακολουθώ άγνωστους αθλητές από μη δημοφιλή αγωνίσματα να γίνονται γνωστοί εν μια νυκτί και να προσελκύουν χορηγούς που θα κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη την επόμενη τετραετία, μέχρι τους Ολυμπιακούς του 2028. Τους παρατηρώ να δημιουργούν περιεχόμενο που πατάει στη γη, απαλλαγμένο από υπερφίαλες συμπεριφορές και κόμπλεξ. Βλέπω όλα όσα δεν μπορούν να μεταδώσουν οι δημοσιογράφοι, καθώς το χιούμορ του TikTok δεν μπορεί να μεταφραστεί ή να προσαρμοστεί στους τηλεοπτικούς κανόνες. Χαμογελάω με τη θετική ενέργεια των backstage, αναγνωρίζοντας πως οι περισσότεροι αθλητές ξέρουν να μιλούν τη viral γλώσσα του μέσου. Δυσκολεύομαι να εξηγήσω πώς και γιατί τα παραδείγματα των άνω παραγράφων γίνονται δημοφιλή αλλά είμαι σίγουρος ότι η μετάδοση των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού αποτελούν ένα πρώτο δείγμα για το πώς θα μεταβληθεί από δω και πέρα η μετάδοση των μεγάλων αθλητικών γεγονότων, προκειμένου να είναι προσβάσιμα σε ένα νεότερο κοινό που έχει «ξεπεράσει» την τηλεόραση και έχει μάθει να ζει μέσα από τα σόσιαλ μίντια.
