Τον Οκτώβριο του 1964, οι δεκαοκτώ αθλητές της ελληνικής αποστολής επέστρεφαν στην Αθήνα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο χωρίς κανένα μετάλλιο στις αποσκευές τους. Ήταν εποχές που η Ελλάδα είχε πενιχρή ή και μερικές φορές μηδενική συγκομιδή στην πιο μεγάλη αθλητική διοργάνωση του πλανήτη. Δεν ήταν κάτι παροδικό, αλλά μια κατάσταση που συνεχίστηκε για δεκαετίες. Γιατί λοιπόν αναρωτιόμαστε σήμερα μήπως είναι λίγα τα οκτώ ολυμπιακά μετάλλια που συγκεντρώσαμε στο Παρίσι; Η ερώτηση μπορεί να απαντηθεί παραθέτοντας μονάχα μία ημερομηνία: 1992. Τότε, δηλαδή, που η Βούλα Πατουλίδου συγκλόνισε τον πλανήτη κερδίζοντας τα 100 μέτρα μετ’ εμποδίων και ο Πύρρος Δήμας ξεκινούσε τη «χρυσή» ολυμπιακή πορεία του. Αυτό ήταν το κομβικό σημείο για τον ελληνικό αθλητισμό· από εκεί και ύστερα όλα άλλαξαν, τα μετάλλια έπεφταν βροχή και οι φίλαθλοι αποκτήσαμε μεγάλες απαιτήσεις σε συνδυασμό με ισχυρές δόσεις από ψευδαισθήσεις μεγαλείου.
Αν η Μεταπολίτευση υπήρξε για την Ελλάδα μια περίοδος αλματώδους οικονομικής ανάπτυξης, άσχετα με τα πολλά «κακώς κείμενα» που τη συνόδευσαν, η δεκαετία του 1990 συνδέθηκε με μια πρωτοφανή έκρηξη στα ατομικά και ομαδικά σπορ όσον αφορά το οικονομικό, και όχι μόνο, κομμάτι. Προφανώς, τα τελευταία απολάμβαναν τη μερίδα του λέοντος, η δίψα όμως για αθλητικές επιτυχίες παρέσυρε τα πάντα στο πέρασμά της. Από το 1996 έως το 2004, η Ελλάδα εμφανιζόταν όλο και πιο ισχυρή στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Ο θρίαμβος των τεσσάρων χρυσών και των τεσσάρων αργυρών μεταλλίων στην Ατλάντα επαναλήφθηκε και με το παραπάνω στο Σίδνεϊ (13 μετάλλια, 4 χρυσά), για να εκτοξευθεί στην Αθήνα (16 μετάλλια, 6 χρυσά). Ναι, ο «γηπεδούχος» των Ολυμπιακών Αγώνων έχει πάντα περισσότερες ευκαιρίες, λόγω πολλαπλασιασμού των αθλητών του που συμμετέχουν, αλλά η Ελλάδα είναι μια χώρα μόλις 10 εκατομμυρίων κατοίκων. Υπό κανονικές συνθήκες, λοιπόν, κάποιος θα περίμενε ότι αυτό που ξεκίνησε το 1992 και εκτοξεύτηκε το 2004 θα συνεχιζόταν. Ύστερα, όμως, ήρθε η απόλυτη κατάρρευση.
Πέτρινα χρόνια και αναγέννηση
Το τι ακριβώς συνέβη στο Πεκίνο το 2008 και στο Λονδίνο το 2012, όπου βρεθήκαμε με πενιχρή συγκομιδή και χωρίς κανένα χρυσό, θυμίζοντας τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, είναι άξιο διδακτορικής διατριβής. Σε κάθε περίπτωση, δεν φαινόταν να είναι άσχετο με τις οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις της χώρας, αφού η λέξη «κρίση» χαρακτήρισε (και) τον ελληνικό αθλητισμό. Ίσως αυτές οι επιδόσεις να ήταν, τελικά, πιο κοντά στις πραγματικές μας δυνατότητες. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η άρση βαρών, ένα άθλημα που μας έφερε πάρα πολλά μετάλλια, είναι ηχηρά απούσα εδώ και είκοσι χρόνια. Αντίστοιχα, βέβαια, χρειάζεται έρευνα σε βάθος για το τι ακριβώς πήγε τόσο λάθος μετά τους θριάμβους στην περίπτωση του εν λόγω αθλήματος.
Ο ελληνικός αθλητισμός, όμως, αν υποθέσουμε ότι την ύβρι των μεγάλων επιτυχιών ακολούθησε η νέμεσις της ολυμπιακής ανομβρίας, φαίνεται πως από το 2016 και μετά μπήκε πια σε μια τρίτη φάση: αυτήν της αναγέννησης. Στο Ρίο και στο Τόκιο οι συμμετοχές σε τελικούς ήταν πολλές, τα μετάλλια αρκετά και μάλιστα πέντε από αυτά χρυσά. Μια πραγματικότητα που μας ακολούθησε, τρόπον τινά, και φέτος στο Παρίσι.
Τρίτη σερί διοργάνωση
Αλήθεια, γιατί δεν πανηγυρίσαμε έξαλλα το χρυσό του Μίλτου Τεντόγλου στο άλμα εις μήκος, με το οποίο έγινε ο μοναδικός αθλητής, πέραν του Καρλ Λιούις, που το έχει κατακτήσει σε δύο διαδοχικούς Ολυμπιακούς; Προφανώς, έχει να κάνει με το γεγονός ότι το θεωρούσαμε –όχι άδικα, όπως αποδείχτηκε– δεδομένο. Με τον ίδιο περίπου τρόπο, μάλιστα, υποδεχτήκαμε και το χάλκινο του Λευτέρη Πετρούνια στους κρίκους, έχοντας πια συνηθίσει να τον βλέπουμε σε κάποια θέση του βάθρου. Δεν ισχύει, πάντως, το ίδιο για το χάλκινο του Εμμανουήλ Καραλή, που ήρθε σε συνθήκες ισχυρού ανταγωνισμού, ή για την ένατη θέση στον κόσμο στο άλμα εις ύψος με την οποία μας συστήθηκε η Τατιάνα Γκούσιν. Αντίστοιχα, μπορεί ο Απόστολος Χρήστου να είναι ένας καταξιωμένος αθλητής για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ του υγρού στίβου, ωστόσο ελάχιστοι από εμάς τον γνωρίζαμε πριν στεφθεί αργυρός ολυμπιονίκης στα 200 μέτρα ύπτιο, χάνοντας μάλιστα το χρυσό για πολύ λίγο – όπως, αντίστοιχα, έχασε για ελάχιστο το χάλκινο μετάλλιο στα 100 μέτρα ύπτιο.
Στο Ρίο και στο Τόκιο οι συμμετοχές σε τελικούς ήταν πολλές, τα μετάλλια αρκετά και μάλιστα πέντε από αυτά χρυσά.
Τα χάλκινα μετάλλια σε κωπηλασία (Γκαϊδατζής – Παπακωνσταντίνου, Φίτσιου – Κοντού) και στο τζούντο (Θεόδωρος Τσελίδης) έδειξαν ότι κάποια αθλήματα εδώ παράγουν μεγάλα αποτελέσματα με σταθερό και καθόλου θορυβώδη τρόπο. Επίσης, αν ήμασταν λίγο πιο τυχεροί και συγκεντρωμένοι στα ομαδικά σπορ, λογικά θα είχαμε ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες. Και αν η Εθνική μπάσκετ του Γιάννη Αντετοκούνμπο φάνηκε να «πιάνει το ταβάνι της» φτάνοντας μέχρι τα προημιτελικά, δεν ισχύει το ίδιο για τις εθνικές πόλο ανδρών και γυναικών. Εκεί περιμέναμε κάτι καλύτερο· κάτι που, αν κρίνουμε και από τις αντιδράσεις των αθλητών μας, οι οποίοι έμοιαζαν τσακισμένοι ψυχολογικά μετά το σφύριγμα της λήξης, κι εκείνοι το περίμεναν.
Για τρίτη συνεχόμενη διοργάνωση ο ελληνικός αθλητισμός βγάζει μια υγεία, συγκεντρώνοντας ικανοποιητικό αριθμό μεταλλίων. Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι ότι αυτό γίνεται σε «ανθρώπινο πλαίσιο».
Για τρίτη συνεχόμενη διοργάνωση ο ελληνικός αθλητισμός βγάζει μια υγεία, συγκεντρώνοντας ικανοποιητικό αριθμό μεταλλίων. Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι ότι αυτό γίνεται σε «ανθρώπινο πλαίσιο». Οι αθλητές μας μοιάζουν γειωμένοι, μακριά από τις υπερβολές αλλά και τα σκάνδαλα ντόπινγκ των αρχών του 21ου αιώνα. Ενίοτε μάλιστα ασκούν έντονη κριτική στα κακώς κείμενα της χώρας και συχνά γκρινιάζουν διότι νιώθουν ξεχασμένοι από το κράτος. Δεν συνηθίζουν να φωτογραφίζονται δίπλα σε πολιτικούς, δεν συμμετέχουν –ηθελημένα ή μη– σε υπερβολικά αφηγήματα γεμάτα «ελληνική ψυχή-ελληνική ανωτερότητα» που όσο εύκολα και αβίαστα χτίζονται, άλλο τόσο εύκολα γκρεμίζονται. Αντιθέτως, φέρνουν με ήσυχο τρόπο μεγάλα αποτελέσματα για μια μικρή πληθυσμιακά χώρα, δουλεύοντας σκληρά και μακριά από τυμπανοκρουσίες. Δεν είναι, λοιπόν, αυτό ένα πολύ καλύτερο αφήγημα για όλα εκείνα τα νέα παιδιά που τους παρακολουθούν;
