Η κίνησή της ήταν πάντοτε κοφτή, τα λόγια της μαχαίρι. «Το παρελθόν μου είναι τραγικό, το παρόν αφόρητο, ευτυχώς που δεν έχω αύριο», έλεγε κάποιες φορές. Κι εγώ, παιδί τότε, γελούσα, δίχως να αντιλαμβάνομαι τι εννοεί. Δύο Μεγάλοι Πόλεμοι πέρασαν πάνω από τη γιαγιά μου, υπέστη καταστροφές και βίωσε την προσφυγιά. Κουβαλάω βαριά κληρονομιά. Πέρασα όμως μερικά όμορφα καλοκαίρια κοντά της, με δίδαξε υπομονετικά την αλφαβήτα της κηπουρικής, μιας δραστηριότητας που τη γαλήνευε. Της είμαι ευγνώμων, γιατί σε αυτήν καταφεύγω κι εγώ όταν ζορίζομαι. Εσχάτως συμβαίνει συχνά, η γλωσσοφαγιά θα φταίει. Δεν βοηθάει μάλλον και η διάχυτη υστερία. Της σωστής τουλάχιστον πλευράς, ευτυχώς.
Έχω ένα χούι: όπου κι αν βρεθώ ανοίγω εύκολα κουβέντα. Δεν δύναμαι ασφαλώς να επαληθεύσω τα όσα δυσάρεστα ακούω, συμπερασματικά πάντως καταλήγω πως μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ιδιαίτερα μετά τον εγκλεισμό της πανδημίας, δεν έχει μεγάλα κέφια. Πολλές έγνοιες, λίγα χρήματα, ανησυχία για τα τεκταινόμενα, βαρυθυμία και κακές σκέψεις την ταλανίζουν. Όλα αυτά γειτονεύουν επικίνδυνα με την απελπισία, εκεί κάπου είχα στήσει για χρόνια το κονάκι μου και ξέρω. «Ξεράδια ξέρεις!» απαντούν κάποιοι. Όχι, αγαπητοί, χλωρά είναι όσα κομίζω, για μαντατοφόρους της ελπίδας ομιλώ. Αρκετοί, συνήθως προερχόμενοι από την ελληνική ύπαιθρο, νιώθουν αμέσως τι εννοώ, διότι διαθέτουν ευχάριστες αναμνήσεις από καρπερά χωράφια και περιβόλια. Άλλοι πάλι συμφωνούν στο ότι η επαφή με τη φύση βελτιώνει τη διάθεσή τους, αλλά δικαίως αντιτείνουν «φίλε, ούτε μπαλκόνι δεν έχουμε…». Υπάρχουν και τα −ακόμη λιγοστά− σκληρά καρύδια που δεν τους αγγίζουν όλα αυτά, ενώ δηλώνουν έτοιμοι να αγκαλιάσουν τον μετα-άνθρωπο. Το χάσμα ανάμεσά μας δεν γεφυρώνεται με τη διαλεκτική, ξεμπερδεύω λοιπόν πετώντας ένα δυο ανέκδοτα, λειτουργούν άριστα ως περισπασμός. Σε όλους τους άλλους φροντίζω να εξηγώ πόσο ευεργετικά επιδρά η κηπουρική στις διαθέσεις και στα συναισθήματα.
Δεν αντλώ επιχειρήματα μόνο από τα προσωπικά μου βιώματα, αλλά από αρκετές σχετικές έρευνες που διεξήχθησαν τα τελευταία χρόνια. Όλες συνηγορούν στο ότι με την τακτική εργασία στον κήπο μειώνονται αισθητά τα επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες. Η φροντίδα ενός κήπου, ή έστω λίγων φυτών που μεγαλώνουν σε γλάστρες, ενισχύει την αυτοεκτίμηση, αποτοξινώνει από την ένταση που συσσωρεύεται μέσα στη μέρα, ξορκίζει τις ανησυχίες και μας συνδέει με την πηγαία χαρά της δημιουργικότητας. Άνθρωποι με κατάθλιψη απαγκιστρώθηκαν μέσα στον κήπο από το χρόνιο πρόβλημά τους, ένιωσαν την ενέργειά τους να δυναμώνει, σταδιακά άρχισαν πάλι να χαμογελάνε. Υπάρχουν πολλά τέτοια ελπιδοφόρα παραδείγματα, ενώ θεραπευτικοί για την ψυχική υγεία κήποι λειτουργούν ήδη σε αρκετές χώρες.
Για μένα που γεννήθηκα με τον εσωτερικό μετρονόμο ρυθμισμένο στο allegro molto, το ότι έμαθα να σβήνω την αίσθηση του χρόνου σκάβοντας και κλαδεύοντας στο αγρόκτημα αποτελεί μεγάλη πρόοδο. Σύμμαχό μου είχα, στα πρώτα βήματα μιας, ατελεύτητης φοβάμαι, διαδρομής αυτοβελτίωσης, ορισμένα βότανα. Τα καλλιεργούσα για χρόνια με σκοπό να πίνω το απολαυστικό έγχυμα των νωπών φύλλων τους τη ζεστή εποχή, αποξήραινα βεβαίως και αρκετή ποσότητα για το υπόλοιπο της χρονιάς. Αν σας πνίγει το άγχος, υποφέρετε από διαταραχές ύπνου ή δεν μπορείτε να ελέγξετε το θυμικό σας, σας προτείνω να καλλιεργήσετε, σε γλάστρα ή στον κήπο, τρία από τα πιο αποτελεσματικά: το μελισσόχορτο, τη λεβάντα και την πασιφλόρα. Υπάρχουν και άλλα τελεσφόρα, όπως η βαλεριάνα και ο λυκίσκος, είναι όμως φυτά πολύ πιο απαιτητικά στη φροντίδα τους. Όλα τους φυσικά μπορείτε να τα προμηθευτείτε πολύ εύκολα, έτοιμα για χρήση. Δεν επιδρούν όμως με τον ίδιο τρόπο όταν συνδεόμαστε μαζί τους, φροντίζοντας και αγαπώντας τα εμπράκτως: επιδρούν πιο ευεργετικά, σε βαθύτερο, τολμώ να πω, επίπεδο. Και να με συγχωρέσουν, παρακαλώ, οι πιο «τετράγωνοι» ανάμεσά σας, επειδή δεν διαθέτω τα κατάλληλα εργαλεία για να τους το αποδείξω.
