«Αστερισμό ονομάζουμε το κάθε αυθαίρετο τμήμα της ουράνιας σφαίρας ή θόλου που περιέχει μια κάπως ξεχωριστή ομάδα άστρων». Αυτός είναι ο ορισμός που βρίσκω στη Βικιπαίδεια και μπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά για να περιγράψει την καινούργια σειρά Αστερισμοί των εκδόσεων Στερέωμα: μικρά (σε αριθμό σελίδων και ύψος) βιβλία, ένα διήγημα το καθένα. Η σειρά εγκαινιάστηκε με το Περιστατικό στη γέφυρα του Άουλ Κρικ (1890) του Άμπροουζ Μπιρς και την Κούκλα (1928) της Δάφνης ντυ Μωριέ. Το ελάχιστο δείγμα είναι αρκετό: δύο διηγήματα-άστρα με εντελώς διαφορετικού είδους λάμψη δημιουργούν ένα «αυθαίρετο τμήμα» του λογοτεχνικού ουρανού.
Το Περιστατικό του Μπιρς είναι μια ιστορία του Αμερικανικού Εμφυλίου (ο συγγραφέας πολέμησε με τον στρατό των Βορείων) και, πιο συγκεκριμένα, η ιστορία του απαγχονισμού ενός γαιοκτήμονα της Συνομοσπονδίας σε μια γέφυρα στην Αλαμπάμα και, ακόμα πιο συγκεκριμένα, μια ιστορία για όσα συμβαίνουν στο μυαλό ενός ανθρώπου λίγο πριν από τον θάνατό του. (Οι αναγνώστες του Μπόρχες θα θυμηθούν εδώ το πολύ όμοιο Μυστικό θαύμα, γραμμένο περίπου μισό αιώνα αργότερα.) Κάπως σπαρακτικό το διήγημα, με την αγωνία του ήρωα να μεταφέρεται σταδιακά στον αναγνώστη, ο οποίος δεν αντιμετωπίζει τη μοίρα του θανάτου, αλλά μια πρόκληση ζωής, η οποία ξαφνικά φαίνεται υπέροχη. Είναι ένα πολύ κλασικό διήγημα για τα αμερικανικά γράμματα, σε αντίθεση με την Κούκλα της ντυ Μωριέ, που αποτελεί ένα χαμένο νεανικό της κείμενο και αντιμετωπίζεται ως προσχέδιο-προάγγελος της Ρεβέκκας. Πολύ νεανικό. Η συγγραφέας ήταν μόλις 20 ετών και προφανώς πειραματιζόταν με τις επιρροές της από τα γοτθικά μυθιστορήματα και την παράδοση των «προκλητικών» ερωτικών κειμένων του παρελθόντος – πολύ κατατοπιστική η εισαγωγή της Ευαγγελίας Κουλιζάκη. Ο αφηγητής της ιστορίας (υποτίθεται ότι διαβάζουμε ένα σημειωματάριο που βρέθηκε τυχαία) περιγράφει τη γνωριμία του με μια αινιγματική γυναίκα (Ρεβέκκα), το πάθος του για αυτήν αλλά και την έκπληξη που τον περιμένει στο διαμέρισμά της. Ο σημερινός αναγνώστης δεν θα πέσει απ’ τα σύννεφα, ωστόσο είναι τόσο ζωντανή η περιγραφή, που αξίζει τον κόπο. Το πιο εντυπωσιακό όμως στο διήγημα είναι ο έλεγχος ενός απαιτητικού αφηγηματικού ρυθμού, μια δεξιότητα που δεν συνάδει με το γράψιμο ενός ανθρώπου της τότε ηλικίας της ντυ Μωριέ.
Μια πολύ ευχάριστη έκπληξη και τα δύο διηγήματα, μια «ξεχωριστή ομάδα άστρων» που βρήκε μια θέση στη βιβλιοθήκη μας. Αναμένουμε τα επόμενα.
Το Περιστατικό στη γέφυρα του Άουλ Κρικ (μτφρ. Χρήστος-Αρμάντο Γκέζος) και η Κούκλα (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη) κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Στερέωμα.
