«Γιατί δεν ξεκινάτε με την πρώτη ανάμνηση που έχετε από τον καβάλο σας;», λέει η δρ Τζιν Μίλμπερν, θεραπεύτρια του σεξ και των σχέσεων, στον άντρα που κοιτάζει εμβρόντητος από την απέναντι πολυθρόνα. Είναι από τις ελάχιστες σκηνές όπου ο χαρακτήρας της Τζίλιαν Άντερσον στo Sex Education βιώνει την αίσθηση της ντροπής: λίγο μετά την ερώτηση, το κουδούνι του γραφείου χτυπά και εκείνη καταλαβαίνει ότι η ερώτηση δεν έγινε προς κάποιον νέο πελάτη της, αλλά προς τον μάστορα που θα της φτιάξει το μπάνιο. Πρόκειται για την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Η πρωταγωνίστρια της πολύ επιτυχημένης σειράς του Netflix βρίσκεται συνήθως στην ακριβώς αντίθετη θέση: είναι εκείνη που κάνει τους άλλους να νιώθουν άβολα με το πόσο άνετα νιώθει συζητώντας θέματα γύρω από το σεξ. Πρώτος και καλύτερος; Ο έφηβος γιος της, Ότις (Έισα Μπάτερφιλντ), που τρέμει και μόνο στην ιδέα ότι οι συμμαθητές του θα μάθουν τι δουλειά κάνει η μητέρα του.
«Γνωρίζω από προσωπική εμπειρία ότι, όταν κάποιος είναι εγκλωβισμένος στο αίσθημα της ντροπής, του είναι πάρα πολύ δύσκολο να βιώσει την απόλαυση», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή της στο περιοδικό των New York Times με αφορμή το νέο της βιβλίο, θέλω (εκδ. Bell), το οποίο καταγράφει μαρτυρίες γυναικών για ανομολόγητες σεξουαλικές επιθυμίες. Μάλιστα, παραδέχτηκε ότι στην αρχή της καριέρας της πιο συχνά παρά σπάνια εγκλωβιζόταν και η ίδια σε όσα θεωρούσε ψεγάδια στην εξωτερική της εμφάνιση. Έτσι, έχανε μεγάλο μέρος από την ευχαρίστηση που μπορεί να χαρίσουν οι νεανικοί έρωτες. «Οι άνθρωποι προσποιούνται ότι όλα αυτά τα πράγματα [που αφορούν το σεξ] δεν υπάρχουν, επειδή τους γεμίζουν με περισσότερα συναισθήματα από όσα μπορούν να διαχειριστούν ή επειδή αποκαλύπτουν περισσότερα από όσα θέλουν για τον εαυτό τους», έχει πει σε παλιότερη συνέντευξή της στη βρετανική Vogue. «Το Sex Education γκρεμίζει αυτά τα τείχη. Δεν είμαι σε καμία περίπτωση σεμνότυφη, υπάρχουν όμως σκηνές της σειράς που με έκαναν να “ανατριχιάσω”. Είναι εξωφρενική και αυτό είναι που την κάνει υπέροχη».
X-Files και νεανικοί έρωτες
Την Τζίλιαν Άντερσον δεν τη γνωρίσαμε χθες. Πρωταγωνιστεί στην τηλεοπτική ποπ κουλτούρα από το 1992, όταν σε ηλικία μόλις 24 ετών μάς συστηνόταν ως πράκτορας του FBI που ερευνά παραφυσικά φαινόμενα. Με τα θρυλικά X-Files, η δρ Ντάνα Σκάλι έγραψε ιστορία ως μία από τις πρώτες δυναμικές και χειραγωγημένες τηλεοπτικές ηρωίδες που γνωρίσαμε. Ήταν μια επιστήμονας, μια γιατρός που δεν φοβόταν να τα βάλει με τίποτα και με κανέναν· ακόμη και με εξωγήινες απειλές που επιβουλεύονταν το μέλλον της ανθρωπότητας. Δεν ήταν κάποια θλιμμένη πριγκίπισσα που χρειαζόταν σωτηρία ούτε κάποια femme fatale που τρεφόταν από τον θαυμασμό των αντρών. Κυρίως, όμως, ήταν αυτόφωτη ως χαρακτήρας· πράγμα σπάνιο για την εποχή.
Πολλά αγόρια των ’90s μπερδευτήκαμε με την παρουσία της. Είχαμε συνηθίσει οι γυναίκες που μας αρέσουν να εμφανίζονται συνήθως με δύο τρόπους: πρώτον, σχεδόν γυμνές σε σειρές που αποτελούσαν τον ορισμό του thirst trap (με πρώτο και καλύτερο το Baywatch) και δεύτερον, ως σέξι –αλλά όχι ιδιαίτερα έξυπνες– παρουσίες σε κωμικές σειρές (όπως, για παράδειγμα, ο ρόλος της κόρης του Αλ Μπάντι στο Παντρεμένοι με παιδιά). Η πράκτορας Σκάλι, όμως, δεν ντυνόταν προκλητικά και η Τζίλιαν Άντερσον δεν είχε καμία διάθεση να αντικειμενοποιήσει το σώμα της. Οι γυμνές φωτογραφίσεις που έκαναν θραύση τότε στον περιοδικό Τύπο δεν την αφορούσαν. Όχι βέβαια ότι δεν μπορούσε να παρουσιάσει ένα πιο αισθησιακό προφίλ, όπως έκανε για παράδειγμα συμμετέχοντας στο βιντεοκλίπ Extremis του ηλεκτρονικού ντουέτου Hal το 1997. Σε κάθε περίπτωση, έναν ήταν σίγουρο: πολλοί από εμάς ήμασταν ερωτευμένοι με την πράκτορα Σκάλι, ακόμα και κόντρα στα στερεότυπα με τα οποία είχαμε γαλουχηθεί. Ή μάλλον πιο σωστά: ακριβώς επειδή αντιτασσόταν σε μια εκδοχή του σεξ η οποία θύμιζε fast food.
Το φαινόμενο «Σκάλι»
Γεννήθηκε στο Σικάγο, έζησε στο Πουέρτο Ρίκο, μετακόμισε με τους γονείς της στο Λονδίνο, επέστρεψε στις ΗΠΑ. Ήδη από μικρή ηλικία και αφού κατέληξε ότι η δουλειά του υδροβιολόγου δεν είναι για εκείνη, επέλεξε την υποκριτική. Μάλιστα, λίγο πριν γίνει διάσημη μέσα από τα X-Files, είχε αποφασίσει ότι δεν θα ξαναέκανε τηλεόραση. Ήταν κάποιου είδους ταμπού για εκείνη. Ως γνωστόν όμως, τα ταμπού είναι για να σπάνε, και εκείνη το έχει αποδείξει με πολύ πιο δύσκολους τρόπους από την επιλογή καριέρας.
Από το 2019 μέχρι σήμερα, η δημοφιλία που γνωρίζει είναι πρωτοφανής, ενώ εκείνη φαίνεται να απολαμβάνει την κάθε στιγμή. Μάλιστα, ο ρόλος της στο Sex Education της έδωσε την ευκαιρία να «τσαλακωθεί» στα σόσιαλ μίντια: όπως η θεραπεύτρια Τζιν Μίλμπερν διακοσμεί το σπίτι της με φαλλούς κάθε τύπου, έτσι και εκείνη πόσταρε ψεύτικα πέη κάθε είδους και μεγέθους στο Instagram, δοκιμάζοντας τα συντηρητικά ανακλαστικά του κοινού. Αντίστοιχα, έχει δηλώσει παραπάνω από μία φορά ότι τα σουτιέν την κουράζουν αφόρητα και πολύ θα ήθελε να μην τα φοράει.
Από το 2019 μέχρι σήμερα, η δημοφιλία που γνωρίζει είναι πρωτοφανής, ενώ εκείνη φαίνεται να απολαμβάνει την κάθε στιγμή.
Όλα αυτά είναι μικρές λεπτομέρειες από τη στάση μιας ηθοποιού που δείχνει να μισεί τη σοβαροφάνεια, παρότι ξεκίνησε από έναν ρόλο ο οποίος πολλές φορές έδειχνε να στερείται χιούμορ ή χαλαρών στιγμών. Την ίδια όμως στιγμή, η πράκτορας Σκάλι έκανε κάτι πολύ σημαντικό: κατέρριπτε άγραφους κανόνες. Έτσι, έκανε πολλά νέα κορίτσια να τολμήσουν να ασχοληθούν με τομείς –όπως οι μυστικές υπηρεσίες και οι θετικές επιστήμες– που μέχρι τότε έμοιαζαν «απαγορευμένοι» στις γυναίκες. Σε τέτοιον βαθμό ώστε μέχρι σήμερα η ακαδημαϊκή κοινότητα να μιλάει για το φαινόμενο «Σκάλι», προσπαθώντας να ορίσει το μέγεθός του. «Όταν ρώτησα τα κορίτσια στην τάξη μου πόσες είχαν επηρεαστεί από τον χαρακτήρα των Χ-Files, οι μισές σήκωσαν το χέρι τους. Είναι τρομερό!», έχει δηλώσει η καθηγήτρια βιολογίας και σύμβουλος της σειράς, Αν Σίμον, σε σχετικό άρθρο του Motherboard.
Δεκάδες μεταμορφώσεις, σταθερές αξίες
Σήμερα, η 56χρονη ηθοποιός θεωρείται, όχι άδικα, η επιτομή της χειραφετημένης, γοητευτικής γυναίκας. Είναι ένας άτυπος τίτλος τον οποίο κέρδισε μέσα από τους ρόλους, τις συνεντεύξεις και, γενικότερα, τη στάση της απέναντι στα πράγματα. Άλλωστε, με τρεις γάμους, παιδιά με δύο διαφορετικούς συζύγους και μια μεγάλη σε διάρκεια λεσβιακή σχέση όσο ήταν ακόμη μαθήτρια λυκείου, η Τζίλιαν Άντερσον δεν είναι σε καμία περίπτωση μια γυναίκα που προσπαθεί να χωρέσει στα κοινωνικά καλούπια.
Αντίστοιχα, δεν περιορίστηκε ποτέ σε πολύ συγκεκριμένους χαρακτήρες προσπαθώντας να ικανοποιήσει με εύκολες λύσεις τη σόουμπιζ, επιδεικνύοντας θαυμαστή ικανότητα στις μεταμορφώσεις: από δυναμική πράκτορας του FBI σε θεραπεύτρια του σεξ που σπάει όλα τα κοινωνικά ταμπού, και από έμπειρη ντετέκτιβ συμφιλιωμένη με τη σεξουαλικότητά της στο The Fall του BBC σε Μάργκαρετ Θάτσερ για τις ανάγκες της τέταρτης σεζόν του The Crown του Netflix.
Παράλληλα, ανεξάρτητα με το αν τα ανδρικά περιοδικά των ’90s την ψήφιζαν ως την «πιο σέξι γυναίκα στον κόσμο», για έναν ρόλο τον οποίο αρχικά παραλίγο να χάσει, μια και στην οντισιόν των X-Files θεώρησαν ότι δεν διαθέτει αρκετό σεξαπίλ, ή με το γεγονός ότι σήμερα ο κόσμος των σόσιαλ μίντια υποκλίνεται στο ακομπλεξάριστο και αβίαστο sexyness που προβάλλει, εκείνη παρέμεινε πάντα σταθερή στις αξίες της: φεμινισμός, συμπερίληψη και ενσυναίσθηση. Είναι, άλλωστε, στοιχεία που έχει δείξει και στις συγγραφικές της επιλογές. Εκτός από το πρόσφατο βιβλίο της, έχει συνυπογράψει και μια τριλογία επιστημονικής φαντασίας (The Earthsend Saga) με έντονο κοινωνικό προβληματισμό αλλά και ένα ιδιαίτερο βιβλίο αυτοβοήθειας (WE: A Manifesto for Women Everywhere) με σκοπό την ενδυνάμωση των απανταχού θηλυκοτήτων.
«Δεν υπάρχουν ερωτήσεις που δεν μπορούν να γίνουν ή φαντασιώσεις που ξεφεύγουν από τα όρια», είχε δηλώσει ο Μπεν Τέιλορ, ένας εκ των δημιουργών του Sex Education, για το πώς αντιλαμβάνεται τον κόσμο η δρ Τζιν Μίλμπερν. Ακούγεται απλοϊκό, αλλά δεν είναι. Σκεφτείτε πόσο δύσκολο ήταν μεγαλώνοντας να παραδεχτείτε ότι σας γοητεύει περισσότερο μια χειραφετημένη πράκτορας του FBI παρά ένα κορίτσι του Baywatch με κόκκινο μπικίνι. Ή αντίστοιχα το γεγονός ότι η θεραπεύτρια του Sex Education μπορεί να σας ελκύει, αλλά την ίδια στιγμή σάς τρομάζει με την άνεσή της. Πρόκειται, δηλαδή, για αλήθειες που σε κάποιον βαθμό οφείλουμε στην 56χρονη ηθοποιό με τα «αμερικανικά γονίδια και τη βρετανική καρδιά», όπως η ίδια έχει δηλώσει στο BBC. Στην εξωφρενικά θηλυκή και εξωφρενικά υπέροχη Τζίλιαν Άντερσον, μια γυναίκα που εντυπωσιάζει εδώ και πάνω από 30 χρόνια όχι με τις αναλογίες της, αλλά με την αυθεντικότητά της.
