Η διαδρομή από τον σταθμό του μετρό «Κατεχάκη» μέχρι την είσοδο της Εθνικής Γλυπτοθήκης, που βρίσκεται εντός του Άλσους Στρατού, στου Γουδή, κρατάει δέκα λεπτά, με χαλαρό περπάτημα. Είναι μία ευθεία δρόμος, ευκολοδιάβατος καθώς πρόκειται για ίσιωμα, ενώ η είσοδος στον περιβάλλοντα χώρο της γίνεται από μία μικρή σιδερένια πόρτα, επί της λεωφόρου Παναγιώτη Κανελλόπουλου.
Παρά την εύκολη πρόσβαση σε αυτό το μοναδικό μουσείο για το αθηναϊκό πολιτιστικό γίγνεσθαι, την περασμένη Κυριακή (22.09) το μεσημέρι, επικρατούσε ηρεμία στην περιοχή‧ δεν κατευθύνονταν προς τα εκεί ούτε πεζοί ούτε αυτοκίνητα.
Είκοσι χρόνια από τα εγκαίνια
Με το που περνάς την είσοδο του άλσους, βέβαια, συνειδητοποιείς ότι, όντως, «υπάρχει ζωή» εντός του – δεν είναι μόνο τα γλυπτά που «κατοικούν» το πάρκο, αλλά και οι άνθρωποι. Κάποιοι κάθονται σε παγκάκια και λένε τα δικά τους, άλλοι επιβλέπουν τα παιδιά τους που παίζουν στις πρασινάδες, μία παρέα έχει απλώσει ένα κόκκινο καρό τραπεζομάντηλο στο γρασίδι και απολαμβάνει το πικνίκ της.
Είμαι ο μοναδικός μοναχικός περιπατητής και ο μόνος που οδεύει με βήμα σταθερό προς την επιγραφή που ξεχωρίζει στον ορίζοντα μπροστά μου, υποδεικνύοντας τη θέση της Γλυπτοθήκης στο μεγάλο, αν και όχι αχανές, Άλσος Στρατού. Στα υπαίθρια γλυπτά που την κυκλώνουν, έχω αποφασίσει να αφιερώσω χρόνο αργότερα.
Έχουν συμπληρωθεί είκοσι ακριβώς χρόνια από τα εγκαίνια αυτού του «αυτόνομου» χώρου έκθεσης, που υπάγεται στην Εθνική Πινακοθήκη–Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου και είναι αφιερωμένος στη γλυπτική. Το ημερολόγιο έδειχνε 26.07.2004 όταν σε δύο ειδικά διαμορφωμένα κτίρια των πρώην βασιλικών στάβλων παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά εκθέσεις γλυπτικής και μάλιστα δύο: μία αναδρομική του Χένρι Μουρ (αυτές τις ημέρες και έως τις 26/10 «τρέχει» η έκθεση «Henry Moore and Greece» στην Gagosian Athens) και μία με έργα του Χρήστου Καπράλου. Πλέον, επισκέψιμος είναι ο ένας από αυτούς τους δύο χώρους, ο οποίος φιλοξενεί τη μόνιμη έκθεση του θεσμού.
Η νεοελληνική γλυπτική σε μία ώρα
Τον προθάλαμο της Εθνικής Γλυπτοθήκης τον κοσμούν έξι γλυπτά ξένων «μεγάλων δασκάλων» που, πέρα από τη διεθνή τους ακτινοβολία, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, επηρέασαν και την εγχώρια παραγωγή. Στέκομαι για μερικά λεπτά μπροστά στον «Θεραπευτή» του Ρενέ Μαγκρίτ, που πάντα με τρομάζει και συνάμα με μαγνητίζει. Στη συνέχεια, κατευθύνομαι προς το εκδοτήριο-πωλητήριο και ξεκινάω την περιήγησή μου στον χώρο – έχω επιλέξει να έρθω ανεξάρτητα και όχι σε κάποια από τις οργανωμένες ξεναγήσεις που γίνονται κατά καιρούς.
Τα γλυπτά της μόνιμης έκθεσης παρουσιάζονται ομαδοποιημένα, χρονικά και σε ενότητες, δίνοντας μία συνολική εικόνα για την παρουσία της γλυπτικής τέχνης στον ελλαδικό χώρο κατά τα νεότερα χρόνια. Αυτή η επιμελητική προσέγγιση επιτρέπει στους επισκέπτες, φεύγοντας από τη Γλυπτοθήκη και μέσα στη μία περίπου ώρα που θα τους πάρει η περιήγηση, ακόμα κι αν μπαίνοντας δεν είχαν ιδέα περί νεοελληνικής γλυπτικής, να έχουν αποκτήσει με ευχάριστο και εξαιρετικά εύληπτο τρόπο μία γενική ιδέα γι’ αυτή.
Ο «κυρίως χώρος» της Γλυπτοθήκης είναι ορθογώνιος και χωρισμένος σε δύο «διαδρόμους», που ενώνονται στο τέρμα τους σχηματίζοντας ένα Π. Πριν από αυτούς, υπάρχει ένα πάνελ με δώδεκα παραδοσιακούς φεγγίτες και τον «Ανεμόμυλο» (έργο του 1837) του Χατζηαντώνη Λύτρα – δηλαδή, τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της εντόπιας λαϊκής γλυπτικής.
Έπειτα, συνίσταται η περιήγηση να αρχίσει από τον αριστερό διάδρομο. Στην αρχή του βρίσκονται τοποθετημένα χαρακτηριστικά έργα Επτανήσιων γλυπτών, ενώ καθώς η διαδρομή συνεχίζεται εξιστορούνται μέσω των εκθεμάτων οι ανησυχίες των καλλιτεχνών του 19ου και του 20ού αιώνα. Προσωπικά, κοντοστάθηκα αρκετή ώρα μπροστά στον «Κορμό του Πορτογάλου» (1921) του Θανάση Απάρτη.
Η «βόλτα ανάμεσα στα αγάλματα» ολοκληρώνεται με το πέρασμα στον δεξιό διάδρομο και «σημείο τερματισμού» έργα καλλιτεχνών που θα ταίριαζαν, ενδεχομένως πιο πολύ, στη φυσιογνωμία του ΕΜΣΤ: τον «Λευκό κίονα» (1971) της Όπυς Ζούνη, δύο εντυπωσιακές ανθρωπόμορφες φιγούρες του Θόδωρου Παπαγιάννη από τη σειρά «Τα φαντάσματά μου» (1994-1995) και τον «Απόλλων/Απ’ όλον» (2007) του Άγγελου Παπαδημητρίου (με αυτό το έργο φτάνουμε στην παραγωγή του 21ου αιώνα). Εδώ, όμως, η παρουσία τους εξυπηρετεί τον σκοπό της συνολικής παρουσίασης της γλυπτικής τέχνης στον ελλαδικό χώρο.
Τα γλυπτά συνεχίζονται
Όσο εγώ έκοβα βόλτες μέσα στους, βαμμένους λευκούς, πέτρινους τοίχους της Γλυπτοθήκης, κάτω από την όμορφη ξύλινη οροφή της βρίσκονταν μόνο δύο ακόμα επισκέπτες που κινούνταν, συνεπαρμένοι μπορώ να πω, από γλυπτό σε γλυπτό. Φύγαμε σχεδόν ταυτόχρονα και την ίδια στιγμή έμπαιναν στη Γλυπτοθήκη δύο γονείς με ένα μικρό παιδί.
Η μειωμένη επισκεψιμότητα σε σχέση με άλλους χώρους πολιτισμού μπορεί να αποδοθεί στο ότι η Γλυπτοθήκη βρίσκεται «εκτός μουσειακής πιάτσας» για να προσελκύσει τουρίστες, όπως και στο ότι, προς το παρόν, δεν φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις που θα προξενούσαν εκ νέου την προσοχή όσων την έχουν ήδη επισκεφθεί μία φορά και δεν βρίσκουν λόγο να το ξανακάνουν. Όχι, όμως, στην έλλειψη του ενδιαφέροντος του κοινού για τη γλυπτική, ως τέχνη.
Άλλωστε, τα γλυπτά δεν συνεχίζονται μόνο στο πάρκο που την περιβάλλει, όπου ξεχωρίζουν, λόγω όγκου, τα πολλά έργα του Γιάννη Γαΐτη και ο «Δεδεκάκτινος τροχός ισορροπών σε συρματόσχοινα με αντίβαρο σφαίρα» (1993) του Θόδωρου Παπαδημητρίου. Συνεχίζονται και στον δημόσιο χώρο της πόλης, στους σταθμούς του μετρό, σε εξωτερικούς χώρους μουσείων και πολιτιστικών οργανισμών, τόσο στο αθηναϊκό κέντρο όσο και αλλού, π.χ. στο ΚΠΙΣΝ και το Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς.
Όσο κρατάει ακόμη ο καλός καιρός και κάνει ζέστη, θα σας προτείναμε κατά την επίσκεψή σας στη Γλυπτοθήκη να πάρετε μαζί σας ένα μπουκαλάκι με νερό, παρότι στο φουαγιέ της λειτουργεί ψύκτης. Επίσης, καλό θα ήταν να φορέσετε αθλητικά παπούτσια και μακριές κάλτσες αν θέλετε να δείτε από κοντά (αλλά να μην αγγίξετε, καθώς απαγορεύεται) τα γλυπτά που φιλοξενούνται στο πάρκο, καθώς τα χόρτα δεν είναι παντού κοντά.
Η Εθνική Γλυπτοθήκη είναι ανοιχτή για το κοινό κάθε μέρα εκτός Τρίτης, από τις 9 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα. Το εισιτήριο κοστίζει 5 ευρώ (3 ευρώ το μειωμένο).
