Είναι ένα δροσερό απόγευμα στο Πεδίον του Άρεως, νυχτώνει πάνω στις τέντες των περιπτέρων των υπαίθριων βιβλιοπωλείων, άνθρωποι ανεβοκατεβαίνουν χαζεύοντας και κάθε τόσο σταματούν και σκύβουν πάνω από κάποιον πάγκο. Κάτι ψάχνουν. Πιάνουν στα χέρια τους κάποιο βιβλίο και το επεξεργάζονται με τον παραδοσιακό τρόπο: ρίχνουν μια ματιά στο εξώφυλλο, που πάντα μετράει, διαβάζουν βιαστικά το οπισθόφυλλο να ξέρουν περί τίνος πρόκειται, το φυλλομετρούν μήπως και κάτι μαρτυρήσει η αύρα του. Ένα καινούργιο βιβλίο γεννάει κάθε λογής φιλοδοξία για τον αναγνώστη του.
«Έχω αφιερώσει τη ζωή μου στη συγγραφή μυθιστορημάτων. Δεν ξέρω αν είναι καλά, αλλά, ακόμα και αν είναι πολύ καλά, δεν πρόκειται να σώσουν τον πλανήτη», είπε πρόσφατα σε συνέντευξή της στον Guardian η Σάλι Ρούνεϊ (το καινούργιο της βιβλίο λέγεται Intermezzo και διαβάζω ότι είναι πολύ διαφορετικό από τα προηγούμενα). «Υπάρχει αυτή η ιδέα ότι οι καλλιτέχνες έχουν έναν ρόλο, ότι δίνουν στον κόσμο έναν λόγο να προχωράει σε εποχές που αυτοί οι λόγοι μοιάζουν να εξαντλούνται. Είναι ωραίο να το πιστεύεις αυτό. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια».
Παρ’ όλα αυτά, ένα καινούργιο βιβλίο, όταν το πιάνουμε στα χέρια μας, ελπίζουμε ότι κατά βάθος θα σώσει εμάς. Είτε ολοκληρωτικά (θα αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας ή τον κόσμο) είτε απλώς θα σώσει κάποιες ώρες. Η Τζέιντι Σμιθ συζητούσε προ ημερών στους New York Times για τη μοναξιά στον σύγχρονο κόσμο και σχολίαζε ότι υπάρχουν στιγμές που το τηλέφωνο μπορεί προς στιγμήν να σε ανακουφίσει. «Μπορείς να το σηκώσεις, να το σηκώσεις, να το σηκώσεις. Εγώ χρησιμοποιώ τα βιβλία με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Η οικογένειά μου συχνά μου λέει, ξέρεις, ακόμα κι αν έχω 30 δευτερόλεπτα αναμονής για κάτι, το τρένο έχει σχεδόν φτάσει, κι έχω ακόμη ένα βιβλίο ανοιχτό».
Δεν ξέρω αν είναι πρόβλημα ο κενός χρόνος, αλλά το βιβλίο ως φάρμακο για τη μοναξιά, ακόμα και την επιφανειακή μοναξιά των άδειων στιγμών, είναι μια φοβερή φαντασίωση. Έχει πια νυχτώσει. Οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες που μίλησα στο φετινό Φεστιβάλ Βιβλίου ήταν πολύ κουρασμένοι, αλλά πολύ ικανοποιημένοι από την κινητικότητα της αγοράς. Μπορεί να βασίζονταν σε νούμερα ή σε μια αίσθηση ή σε αυτή τη δροσιά που γεννάει κάθε λογής φιλοδοξία. Και του χρόνου.
