Δεν πρόλαβα την εποχή της μεγάλης ακμής τους, τα λίγα χρόνια πάντως που, ως μαθητής του Γυμνασίου, έζησα στα Κανατάδικα του Μαρουσιού με σημάδεψαν. Υπήρχαν ακόμα αρκετοί αγγειοπλάστες κατά μήκος της πολύβουης και άσχημης σήμερα λεωφόρου. Τρύπωνα τα Σάββατα στα εργαστήριά τους και παρακολουθούσα μαγεμένος πώς τα επιδέξια χέρια τους, πάνω στον τροχό, μεταμόρφωναν τον πηλό σε απέριττα κανάτια και λεκάνες. Έφτιαξα κάποια πρωτόγονα κύπελλα κι εγώ, κάποιος είχε την καλοσύνη να τα ψήσει, ήδη με φανταζόμουν φτασμένο κεραμίστα. Μπορεί τελικώς να με κέρδισαν τα φυτά, δεν έπαψα όμως ποτέ να λατρεύω την τέχνη της κεραμικής και χαίρομαι που τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας πολλοί νέοι άνθρωποι ασχολούνται δημιουργικά μαζί της. Ένα ανθισμένο φυτό σε μια πήλινη γλάστρα, να τι γεννιέται εκεί που σμίγουν οι δύο αυτοί κόσμοι που αγαπώ.
Έστησα μερικούς εντυπωσιακούς ταρατσόκηπους χρησιμοποιώντας ογκώδεις και βαριές γλάστρες, ήμουν περήφανος γι’ αυτούς. Χρειάστηκε βεβαίως πολλές φορές να ξανακάνω, με μολύβι και χαρτί, αριθμητικές πράξεις που καθησύχαζαν όσους ανησυχούσαν για τη στατική επάρκεια της οροφής. Τώρα πια τα περισσότερα φυτά μου ριζώνουν στο χώμα, μόνο όσα είναι ευαίσθητα στο ορεινό ψύχος φιλοξενούνται σε, σχεδόν αποκλειστικά, πήλινους περιέκτες. Δεν είναι μόνο πρακτικοί οι λόγοι γι’ αυτό, ότι δηλαδή ως πορώδεις «αναπνέουν», καθώς και πως, συγκριτικά με τις πλαστικές, ζεσταίνονται πολύ λιγότερο το καλοκαίρι, αλλά επίσης οικολογικοί και, πάνω απ’ όλα, αισθητικοί. Για να προλάβω τις αντιρρήσεις που θα εγείρουν κάποιοι, ομολογώ ότι κυκλοφορούν πλέον όμορφες γλάστρες καμωμένες από συνθετικά υλικά οι οποίες προσφέρονται για χρήση σε καλόγουστους αστικούς χώρους. Τη γήινη δόνηση, τη χθόνια βαρύτητα που αποπνέει ο πηλός δεν τη διαθέτουν όμως. Εσχάτως ερωτεύτηκα τα παραδοσιακά κρητικά πιθάρια, τα οποία ως ανοιχτόχρωμα ενδείκνυνται για την ανάδειξη φυτών με σκουροπράσινο φύλλωμα ή φανταχτερές ανθοφορίες. Προτιμώ τα μεσαίου μεγέθους και μινιμαλιστικής χάρης, δεν θα δυσκολευτείτε πάντως, αν θέλετε, να τα βρείτε σε όποια διάσταση επιθυμείτε, ενώ η γκάμα τους, όσον αφορά τον διάκοσμο, είναι εντυπωσιακή. Ο τρόπος που κατασκευάζονται παραμένει σχεδόν απαράλλαχτος εδώ και αιώνες, ενώ οι φόρμες και τα μοτίβα προέρχονται από την ακμάζουσα αγγειοπλαστική των Μινωιτών, η οποία, θυμίζω, εξυπηρετούσε τις ανάγκες αποθήκευσης ελαιολάδου, οίνου και σιτηρών. Ενδιαφέρον θαρρώ είναι πως την ίδια πάνω-κάτω εποχή ευμεγέθη πήλινα δοχεία χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία ως γλάστρες.
Από τώρα και μέχρι να πλακώσουν τα πρώτα μεγάλα κρύα, κάνουμε τις απαραίτητες μεταφυτεύσεις, με την προϋπόθεση πάντως ότι τα φυτά μας έχουν απανθίσει.
Εντός αυτών οι απεσταλμένοι της φαραώ Χατσεπσούτ έφεραν στην Αίγυπτο από το Κέρας της Αφρικής τριάντα δεντράκια σμύρνας, τα οποία φυτεύτηκαν έπειτα με επιτυχία στο ανάκτορό της. Αρκεί όμως με την Ιστορία, σειρά έχει ένα πρακτικό ζήτημα που σχετίζεται με τις γλάστρες και την εποχή που διανύουμε. Από τώρα λοιπόν και μέχρι να πλακώσουν τα πρώτα μεγάλα κρύα, κάνουμε τις απαραίτητες μεταφυτεύσεις, με την προϋπόθεση πάντως ότι τα φυτά μας έχουν απανθίσει. Εύκολα διαπιστώνουμε ποια την έχουν ανάγκη παρατηρώντας το ριζικό τους σύστημα. Αν πύκνωσε τόσο που κατέλαβε όλο το χώμα της γλάστρας ή εξέρχεται από το κάτω μέρος της, δεν χωράει αναβολή. Προμηθευόμαστε τότε το κατάλληλο φυτόχωμα, καθώς και μια γλάστρα ένα-δύο μεγέθη μεγαλύτερη από την παλιά, με οπή αποστράγγισης ασφαλώς, και καλύπτουμε τον πάτο της με δύο δάχτυλα χαλίκι ή ελαφρόπετρα. Κρατώντας προσεκτικά το φυτό στα χέρια μας, «χτενίζουμε» ελαφρώς τις ρίζες του με τα δάχτυλα ώστε ν’ ανοίξουν λίγο, το τοποθετούμε ύστερα πάνω σε μία στρώση χώματος με το κατάλληλο ύψος – αν χρειαστεί, δοκιμάζουμε ξανά προσθέτοντας ή αφαιρώντας λίγο. Συμπληρώνουμε με χώμα μέχρι πάνω, πιέζουμε ελαφρώς για να μην υπάρχουν κενά και ποτίζουμε καλά. Αν ανακατέψουμε στο ποτιστήρι μια μικρή δόση εκχυλίσματος φυκιών και τοποθετήσουμε το φυτό για μία εβδομάδα σε σκιερό σημείο, ανακτά τις δυνάμεις του ταχύτερα.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
