Ειδικά στις νεότερες ηλικίες, οι αφορισμοί του τύπου «σιγά μη φτάσουμε εμείς να πάρουμε σύνταξη» είναι συχνοί και επίμονοι. Βέβαια, δεν ανησυχούν όλοι κατ’ ανάγκη για τις επιπτώσεις του δημογραφικού στο σύστημα συνταξιοδότησης της χώρας. Όμως, το 67ο έτος της ηλικίας (ή το όποιο όριο συνταξιοδότησης ισχύσει ύστερα από δεκαετίες, καθώς στην εξίσωση μπαίνει και ο παράγοντας «προσδόκιμο ζωής») φαντάζει πολύ μακρινό σε έναν 35άρη, πόσω μάλλον σε έναν 25άρη.
Και όμως, είναι έτσι φτιαγμένο το σύστημα υπολογισμού της σύνταξης, που μετράει ακόμα και η… πρώτη ημέρα στη δουλειά. Και ας έχουν περάσει τρεις ή και τέσσερις δεκαετίες μέχρι να υπολογιστούν οι λεγόμενες «συντάξιμες αποδοχές». Είναι χρήσιμο να κατανοήσει κάποιος από νωρίς πώς ακριβώς υπολογίζεται η σύνταξη, καθώς μόνο έτσι θα γνωρίζει τις συνέπειες των επιλογών που θα κάνει. Θα ξεκινήσει να εργάζεται μετά τα 30 ή από τα 18; Θα προτιμά τα «μαύρα» ή να του κολλούν κανονικά τα ένσημα (κανείς δεν κολλάει πλέον τίποτα, όλα είναι ηλεκτρονικά); Θα εμφανίζεται όλος ο μισθός ή θα καταβάλλεται ένα μέρος σε χρήμα κάτω από το τραπέζι ή σε είδος;
Ο επαγγελματίας θα παραμείνει επί μακρόν στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία για να δίνει λιγότερες εισφορές ή θα ανέβει στη δεύτερη, στην τρίτη και στην τέταρτη για να βελτιώσει το εισόδημά του όταν έρθει η ώρα της συνταξιοδότησης;
H κύρια σύνταξη, που είναι και το βασικό κομμάτι των αποδοχών ενός συνταξιούχου, προκύπτει από το άθροισμα δύο επιμέρους ποσών. Το πρώτο είναι η βασική σύνταξη που την εγγυάται το κράτος και την εισπράττουν όλοι όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα (σήμερα κυμαίνεται από 370 έως 411 ευρώ ανάλογα με τα έτη ασφάλισης). Το δεύτερο είναι η αναλογική σύνταξη. Αυτή διαμορφώνεται από το ύψος των αποδοχών που εμφανίζει ο εργαζόμενος από την πρώτη μέχρι την τελευταία ημέρα εργασίας, από τα χρόνια της ασφάλισης και από κάποιους δείκτες που δεν είναι στο χέρι του ασφαλισμένου να τους επηρεάσει – όπως, για παράδειγμα, μέχρι τώρα ο πληθωρισμός και από το 2025 και μετά ο δείκτης μισθολογικού κόστους.
Όσο, λοιπόν, περισσότερο φροντίσει κάποιος το αναλογικό κομμάτι της σύνταξης, τόσο περισσότερα θα εισπράττει τελικά.
Πώς όμως θα συμβεί αυτό;
1. Με περισσότερα χρόνια εργασίας. Είναι έτσι φτιαγμένο το σύστημα, που ουσιαστικά επιβραβεύεται περισσότερο όποιος μένει στην αγορά εργασίας περισσότερα από 30 χρόνια. Να το δούμε και με αριθμούς: Με 15 χρόνια εργασίας, η αναλογική σύνταξη είναι το 11,55% των συντάξιμων αποδοχών. Με 30 χρόνια, είναι το 26,37% και με 40 χρόνια το 50,01%. Για κάθε έτος από το 31ο μέχρι το 40ό, ο εργαζόμενος κερδίζει από 2 έως 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ για κάθε έτος από το 21ο μέχρι το 30ό, από 1 έως 1,2 μονάδες. Άρα, ένα έτος λιγότερο μπορεί να μειώσει ακόμα και κατά 2,5 μονάδες την αναλογική σύνταξη.
2. Με υψηλότερες «φανερές» αποδοχές. Ό,τι έχει γραφτεί από την 01/01/2002 και μετά δεν ξεγράφεται. Όσο υψηλότερες οι μηνιαίες αποδοχές, τόσο μεγαλύτερη η σύνταξη.
Η μέση σύνταξη που «παράγει» μέχρι στιγμής αυτό το σύστημα δεν ξεπερνά τα 800 ευρώ. Ποιοι συνδυασμοί βγάζουν κύρια σύνταξη πάνω από 1.000 ευρώ;
1. Με 40 χρόνια ασφάλισης, χρειάζεται μέσος μισθός της τάξεως των 1.250 ευρώ τον μήνα για όλο τον εργασιακό βίο. Θα βγει βασική σύνταξη 411 ευρώ και αναλογική 634 ευρώ.
2. Με 30 χρόνια ασφάλισης, ο μέσος μισθός πρέπει να ανέβει τουλάχιστον στα 2.300 ευρώ τον μήνα για όλη αυτή την περίοδο, ώστε να προκύψει μια βασική σύνταξη 411 ευρώ και μια αναλογική 613 ευρώ.
