Είναι το τελευταίο Σάββατο του Σεπτεμβρίου στο Μπιλμπάο και οι κάτοικοι απολαμβάνουν τον ήλιο που έχει ξεπροβάλει έπειτα από μέρες συννεφιάς. Γύρω από το στάδιο Σαν Μαμές, στα γεμάτα με μπαρ και καφέ στενά, όπου ντόπιοι και επισκέπτες αναζητούν ακόρεστα πίντσος (τοπικοί μεζέδες πάνω σε ψωμάκι), οι τοίχοι βάφονται στα χρώματα της Αθλέτικ Μπιλμπάο. Σχεδόν παντού πάνω από τις πόρτες κρέμεται η σημαία της, το σύμβολο μίας από τις πιο ιστορικές ομάδες της Ισπανίας.
Τα Σαββατοκύριακα, στη μεγαλύτεροι πόλη της χώρας των Βάσκων, ηλικιωμένοι, γονείς και μικρά παιδιά, ξεχύνονται από τα σπίτια τους έχοντας τον ίδιο προορισμό στο μυαλό. Παρότι, οι κάτοικοι της πόλης δεν ξεπερνούν τις 350 χιλιάδες, οι 55 χιλιάδες θέσεις του Σαν Μαμές είναι πάντα γεμάτες. Απόψε οι Βάσκοι αντιμετωπίζουν τη Σεβίλλη. Το ξεκίνημα της χρονιάς βρίσκει την Αθλέτικ με τον Ερνέστο Βαλβέρδε στον πάγκο σε εξαιρετική φόρμα. Το κλίμα είναι πανηγυρικό· ακόμα και οι λίγοι Σεβιγιάνοι, που ταξίδεψαν από τον Νότο για την αναμέτρηση, τραγουδούν και χορεύουν. Το κάνουν μάλιστα, όπως βλέπουμε προς έκπληξη μας, αγκαλιά με τους ντόπιους.
«Θέλω να τραγουδήσω μαζί τους», λέει ένας φίλαθλος της Αθλέτικ κοιτώντας το πλήθος των φιλοξενούμενων. Τρέχει και γίνεται ένα με αυτούς. Λίγο πριν το παιχνίδι, τα παιδιά των Σεβιγιάνων και των Βάσκων παίζουν ποδόσφαιρο παρέα στην πλατεία. Παρατηρούμε έκπληκτοι, καθώς καταβροχθίζουμε το έκτο μας πίντσο σε ένα γωνιακό μπαρ, τις εικόνες που εκτυλίσσονται μπροστά μας. Μοιάζει τόσο αυτονόητο και τόσο ξένο για τα δικά μας βιώματα, πως στη γιορτή του ποδοσφαίρου οι άνθρωποι, δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν.
Ο Καθεδρικός
Το ρολόι δείχνει τέσσερεις, κι εμείς μπαίνουμε στο πλήθος που προχωράει προς το στάδιο. Το στολίδι της πόλης δεν αργεί να ξεπροβάλει μπροστά μας. Οι μεγαλύτεροι κουβαλούν μαζί τους εικόνες και παιδικές αναμνήσεις από τους αγώνες στο «Κατεντράλ», όπως αποκαλούνταν το ιστορικό στάδιο που μέχρι πριν μια δεκαετία κοσμούσε το Μπιλμπάο, λίγα μέτρα μακριά από το σημείο που βρισκόμαστε.
Πριν κατεδαφιστεί το 2013, σχεδόν 100 χρόνια μετά την κατασκευή του, το παλιό Σαν Μαμές, ήταν ένα από τα πιο μνημειώδη γήπεδα της παγκόσμιας ποδοσφαιρικής ιστορίας. Είχε χτιστεί εκεί που κάποτε υπήρχε ένα παρεκκλήσι, αφιερωμένο στον Άγιο Μάμα, που λέγεται ότι πετάχτηκε στα λιοντάρια.
Τα λιοντάρια
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το παρατσούκλι των οπαδών της Αθλέτικ. Τα «λιοντάρια», συνεχίζουν να ηλεκτρίζουν την ατμόσφαιρα στο νέο τους κάστρο, που ως ισάξιος διάδοχος του ιστορικού «καθεδρικού», παραμένει μια από τις πιο καυτές έδρες στον κόσμο.
Για τους Βάσκους του Μπιλμπάο, η ομάδα τους είναι κάτι περισσότερο από έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο. Συμβολίζει την περηφάνια για τον τόπο τους και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με έννοιες όπως η κουλτούρα, η ταυτότητα και η αυτονομία. Χαρακτηριστική είναι άλλωστε η διαχρονική πολιτική του συλλόγου που ορίζει πως επιτρέπεται να αγωνίζονται μόνο παίκτες με βασικική καταγωγή ή παίκτες που εξελίχθηκαν ποδοσφαιρικά σε κάποιο βασκικό σύλλογο.
Φαντάζει εντυπωσιακό το πώς η ομάδα καταφέρνει και ανταγωνίζεται σταθερά γίγαντες του ισπανικού ποδοσφαίρου εδώ και δεκαετίες, σε έναν κόσμο που η έννοια της επιτυχίας ταυτίζεται όλο και συχνότερα με αυτή του χρήματος. Οι σύλλογοι-υβρίδια που εκτινάχθηκαν ξαφνικά μέσα σε λίγα χρόνια στην κορυφή των κατηγοριών, κυριαρχούν στο παγκόσμιο στερέωμα μαζί με τους ήδη εδραιωμένους συλλόγους. Η Αθλέτικ, μαζί με το πανίσχυρο δίδυμο των Ρεάλ-Μπαρτσελόνα, είναι οι μοναδικές ομάδες που δεν έχουν υποβιβαστεί ποτέ από την πρώτη κατηγορία της Ισπανίας.
«Στους δρόμους είχε στηθεί μια κανονική γιορτή»
«Έρχομαι στο γήπεδο από τότε που είμαι παιδί», μου λέει ένας ηλικιωμένος φίλαθλος που τυχαίνει να κάθεται στη διπλανή θέση. Όσο περιμένει τον εγγόνο του, μοιάζει να νευρικός αλλά αισιόδοξος για το αποτέλεσμα. Το νικηφόρο σερί πρέπει να συνεχιστεί. Τον ρωτάω για την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην πόλη την περασμένη Άνοιξη, όταν η Αθλέτικ έβαλε τέλος σε μια «ξηρασία» 40 ετών, κατακτώντας το Copa del Rey. «Στους δρόμους είχε στηθεί μια κανονική γιορτή», αναφέρει.
Προσπαθώ να υπολογίσω ποια ήταν ηλικία του στα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο. Η προσπάθεια του δικτάτορα να επιβάλει μια κεντρική ισπανική ταυτότητα, καθιστούσε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κουλτούρας των Βάσκων «επικίνδυνα». Το να μιλάς δημόσια στα βασκικά, τη θαυμαστή γλώσσα που διατήρησαν οι λαοί στα δυτικά των Πυρηναίων και παράλληλα τη μοναδική γλώσσα στην Ευρώπη που δεν εμφανίζει κάποια γλωσσική συγγένεια με άλλη, ήταν τα χρόνια εκείνα κάτι το απαγορευμένο. Η πολιτισμική καταπίεση ήταν μεγάλη. Στους καιρούς αυτούς, το Σαν Μαμές, αποτελούσε ίσως ένα από τα ελάχιστα μέρη στα οποία οι Βάσκοι μπορούσαν να εκφράσουν χωρίς φόβο, την αγάπη για την παράδοση τους.
«All iron»
Σε λίγο ένας ήχος που ακούγαμε για πρώτη φορά στη ζωή μας, γέμισε στο στάδιο. Στην οθόνη, δυο φίλαθλοι άρχισαν να παίζουν txalaparta, ένα ξύλινο όργανο της πατρίδας των Βάσκων. Ο ρυθμός, πρωτόγονος, άρχισε να απλώνεται στην κατάμεστη κερκίδα πριν οι 55 χιλιάδες φίλαθλοι τραγουδήσουν τον ύμνο της ομάδας, υψώνοντας τα κασκόλ τους. Οι τρίχες στο σβέρκο μας στάθηκαν προσοχή.
Για λίγα λεπτά, γύρω μας εκτυλίσσονταν ένα θρησκευτικό τελετουργικό, μια εμπειρία που ξέρεις με βεβαιότητα τη στιγμή που τη ζεις ότι θα μετουσιωθεί σε ανάμνηση ανεξίτηλη για ολόκληρη τη ζωή σου. Κάθε ποδοσφαιρικός σύλλογος έχει τη δική του «γλώσσα». Τα συνθήματα, τα εμβλήματα, οι κώδικες επικοινωνίας ανάμεσα στους οπαδούς στην κερκίδα, είναι σημάδια που συμβολίζουν την κουλτούρα ενός τόπου και των ανθρώπων του. Στις μεγάλες νίκες και στις λαμπρές στιγμές, τα λιοντάρια, τραγουδούν το «All iron».
Το τραγούδι των Βάσκων ανθρακωρύχων, έχει τις ρίζες του στις δεκαετίες του 1910 και του 1920. «All iron», λοιπόν, φώναζαν στους Άγγλους μηχανικούς όταν έβρισκαν καθαρά μεταλλεύματα, κάτι που σήμαινε καλύτερη πληρωμή για εκείνους. Οι λέξεις με τον καιρό συνδέθηκαν με τους πανηγυρισμούς στην εξέδρα, καθιερώθηκαν στη συνείδηση των οπαδών και γενιές αργότερα, ηχούν ακόμα.
Το πρωί της επομένης, κι ενώ σταματούσαμε σε ένα μπαρ για ένα κομμάτι ισπανική τορτίγια, ένας κύριος, τη στιγμή που παράγγελνε τον καφέ του, ακούμπησε στην μπάρα, την El Correo, την τοπική εφημερίδα. Το πρωτοσέλιδο αποτύπωνε τη διάθεση του: Η κόκκινη κάρτα του τερματοφύλακα της Αθλέτικ, που είχε οδηγήσει τη Σεβίλλη στο γκολ της ισοφάρισης, δευτερόλεπτα πριν το τέλος, πόνεσε τους Βάσκους. Μέχρι το επόμενο παιχνίδι που θα κάνει το Σαν Μαμές να γεμίσει ξανά, θα συζητούν στα μπαρ, τι πήγε λάθος.
Έπειτα η ιστορία θα συνεχιστεί. Θα πιάσουν ξανά απ’ το χέρι τα παιδιά τους, με τον ίδιο ενθουσιασμό που δεκαετίες πριν, το έτειναν οι ίδιοι στους δικούς τους γονείς. Θα πορευτούν πλάι-πλάι στον δρόμο για το γήπεδο και η ζωή τους θα συνεχίσει να ξεδιπλώνεται αργά στους ρυθμούς μιας καθημερινότητας απλής και συνάμα γοητευτικής.
Εμείς όμως έπρεπε να προλάβουμε μια πτήση. Τελειώσαμε βιαστικά την τορτίγια μας και μπήκαμε στο λεωφορείο που θα μας οδηγούσε στο αεροδρόμιο. Εκείνο το πρωί δεν καταλάβαινα τι έγραφε η El Correo στην πρώτη της σελίδα, δεν ήξερα τι σήμαιναν οι λέξεις. Εάν όμως κάποια στιγμή στο μέλλον με ρωτήσουνε, θα πω πως ήτανε αυτές: «Alirón, alirón, el Athletic, campeón».
