Ήταν ένα προσωπικό στοίχημα να τρέξω τον Μαραθώνιο του Κιέβου, αλλά και ένας φόρος τιμής προς ένα λαό που θαυμάζω για τη στάση και τον χαρακτήρα που επιδεικνύει μπροστά σε μία τραγωδία. Όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή, διάβασα αρκετά, παρακολούθησα όσα έλεγαν και οι δυο πλευρές και έβγαλα εύκολα συμπεράσματα. Είναι ένας υβριδικός πόλεμος της Ρωσίας προς την Ευρώπη. Έτσι, θέλησα να βοηθήσω με κάθε τρόπο, αρχικά εθελοντικά έφτιαχνα κεριά για χαρακώματα και καμουφλάζ, δώριζα χρήματα, όταν δεν είχα άλλα έκανα έρανο, ξεκίνησα και ένα podcast*. Σκέφτηκα, τι άλλο μπορώ να κάνω; Αποφάσισα να τρέξω τον μαραθώνιο, θα το σκέφτομαι αργότερα και θα λέω ότι δεν έμεινα τελείως άπραγος μπροστά σε μία πραγματική τραγωδία στην Ευρώπη.
Στην εμπόλεμη ζώνη
Προετοιμαζόμουν για τον αγώνα εντατικά τους περασμένους μήνες. Από την Ελβετία που μένω, έκλεισα πτήση προς Βαρσοβία, από εκεί πήρα λεωφορείο για το Λβιβ και ύστερα νυχτερινό τρένο για το Κίεβο. Έκανα κράτηση σε ένα ξενοδοχείο στην ιστορική κεντρική πλατεία του Κιέβου, Μαϊντάν, στο κέντρο της πρωτεύουσας, και μέσα στην ημέρα έμενα στο δωμάτιο μου που ήταν στον 10ο όροφο. Το βράδυ, όταν χτυπούσε συναγερμός, πήγαινα στο καταφύγιο του ξενοδοχείου, τέσσερις όροφοι μέσα στη γη με ίντερνετ, κλιματισμό, όλα. Χτύπησε συναγερμός όλες τις νύχτες που ήμουν στην πόλη του Κιέβου.
Την πρώτη νύχτα, ο συναγερμός κράτησε από τις 03:30 ως τις 06:30. Βρέθηκα δίπλα σε μια νέα κοπέλα που μας μετέφερε τι γραφόταν στο Telegram, έτσι μάθαμε ότι πετούσαν τρία ρωσικά shahed (drones) στο Μπροβαρύ, ένα προάστιο βορειοδυτικά του Κιέβου, τα οποία στη συνέχεια περιφέρθηκαν για λίγο πάνω από την πρωτεύουσα και μετά κινήθηκαν ανατολικά προς το Ιρπίν. Τότε, η ουκρανική αεροπορία σηκώθηκε για να τα καταρρίψει. Τη δεύτερη νύχτα, ο συναγερμός χτύπησε τα μεσάνυχτα, ωστόσο έκλεισε μετά από τρία λεπτά, οπότε ανέβηκα στο δωμάτιο μου. Ωστόσο, την τρίτη νύχτα, λίγο πριν τις 00:00, όχι μόνο έλαβα ειδοποίηση σε μια εφαρμογή της ουκρανικής αεράμυνας απ’ την οι πολίτες ενημερώνονται, αλλά έλαβα μήνυμα και από την ουκρανική κυβέρνηση ότι πρέπει να πάω αμέσως σε καταφύγιο, καθώς επρόκειτο για επίθεση με πυραύλους, οπότε ήμουν κάτω μέσα σε ένα λεπτό.
Στον Μαραθώνιο
Το βράδυ πριν τον Μαραθώνιο, χτύπησε πάλι ο συναγερμός κοντά στις 05:00, για λίγη ώρα, χωρίς να συμβεί τίποτα. Είναι ξεκάθαρα μια απόπειρα τρομοκρατίας του κόσμου. Εννοείται πως φοβόμουν -αν δε φοβάσαι κάτι θα πηγαίνει σοβαρά λάθος με σένα, γι’ αυτό φροντίζεις επιμελώς την ασφάλειά σου- αλλά ταυτόχρονα πιστεύω δε θα πρέπει να αφήνουμε τυράννους που ξεκινούν πολέμους να καθορίσουν τη συμπεριφορά μας, το πού θα πάμε, πού θα τρέξουμε, πού θα ταξιδέψουμε. Όταν δεν παραλύεις και δρας, τότε κερδίζεις μία ψυχολογική νίκη. Περισσότερο είχα στο νου τους γονείς και την αρραβωνιαστικιά μου που ανησυχούσαν.
τως, την ώρα του αγώνα δεν φοβόμουν, δεν ξέρω γιατί, αφοσιώθηκα στον αγώνα, όλοι ήταν έτσι. Ο μαραθώνιος είναι μια εκδήλωση που έρχονται αρκετοί ξένοι, γι’ αυτό και πίστευα ότι θα τον προστάτευαν ακόμα περισσότερο· όλα έδειχναν πολύ ομαλά. Η διαδρομή ήταν πολύ ωραία. Το Κίεβο είναι, γενικά, μία όμορφη πόλη με μεγάλα καθαρά πεζοδρόμια και δρόμους, περιποιημένα κτίρια, και από άποψη φυσικής ομορφιάς έχει λόφους, το Δνείπερο, πάρκα, πράσινο, και νησιά μέσα στο ποτάμι. Τρέξαμε στο νησί Τρουχάνιφ και στη δεξιά όχθη, χρειάστηκε επίσης να περάσουμε και από αρκετές γέφυρες, μια εκ των οποίων είχε βομβαρδιστεί από τους Ρώσους το 2022 αλλά ξαναχτίστηκε. Πέρα από ένα λεπτό σιγής για τα θύματα του πολέμου πριν την εκκίνηση, κάποιες σημαίες στρατιωτικών μονάδων που κουβαλούσαν δρομείς, και μία θέση μάχης σε μία γέφυρα, θα νόμιζες ότι ήσουν σε κάποιον οποιοδήποτε μαραθώνιο ευρωπαϊκής πρωτεύουσας.
Στον δρόμο, ο κόσμος μας επευφημούσε, έπαιζαν διάφοροι μουσικοί, διάσπαρτες παρέες με ηχεία χόρευαν και μας ενθάρρυναν, άλλοι μοίραζαν νερά και σνακ έξω από το σπίτι τους. Πέντε χιλιόμετρα πριν τον τερματισμό έπαθα ένα τράβηγμα που με αποσυντόνισε και καθυστέρησε, αλλά ευτυχώς μπόρεσα να προχωρήσω. Στον τερματισμό, οι θεατές χτυπούσαν ρυθμικά ένα πανί πάνω στα κάγκελα, δε ξέρω αν έφταιγε ότι είχα πάνω μου μία μικρή ελληνική και ευρωπαϊκή σημαία ή απλά το γεγονός ότι ήμουν ξένος ή τίποτα από όλα αυτά, αλλά κυριολεκτικά με αποθέωσαν, και προφανώς συγκινήθηκα. Ήταν μια γιορτή της ζωής, το πνεύμα των Ουκρανών είναι δυνατό παρά τις δυσκολίες, έχουν υψηλό φρόνημα.
Μία εβδομάδα πριν τον αγώνα
Την εβδομάδα πριν τον αγώνα επιδίωξα να γνωρίσω κόσμο και να μάθω το Κίεβο. Μέσα στην πόλη, η ζωή κυλάει κανονικά, τα γραφεία είναι ανοιχτά ο κόσμος δουλεύει, πίνουν καφέ, πάνε σε εστιατόρια, μπαρ και κλαμπ. Αναρωτήθηκα τι κάνουν αν χτυπήσει συναγερμός στο μπαρ τι κάνουν, αλλά έχει συμβεί τόσες φορές, οπότε συνήθως κάθονται εκεί που είναι, συνεχίζουν να πίνουν το ποτό τους. Το μόνο που θα τους σηκώσει είναι να ακούσουν πυραύλους να πέφτουν. Νομίζεις ότι επειδή είναι εμπόλεμη ζώνη, όλοι θα είναι με τα μούτρα κάτω και θα κλαίνε, αλλά η ζωή όντως προχωράει.
Ήμουν τυχερός που συνάντησα μερικούς Ουκρανούς συνομήλικους. Μια μέρα πήγα σε ένα φαστφουντάδικο με τον Κίριλο, τον Αντρέι και τον Ολεξάντερ, τους οποίους γνώρισα μέσω ενός Γερμανού φίλου. Και οι τρεις παράλληλα δουλεύουν και κάνουν εθελοντισμό. Έχουν εγγραφεί στο στρατό, και περιμένουν να τους καλέσουν, αλλά, ποιος θέλει να αφήσει μια ειρηνική ζωή; Ταυτόχρονα, επειδή πολλοί άντρες πηγαίνουν στο μέτωπο, οι γυναίκες αναλαμβάνουν νέους ρόλους. Για παράδειγμα, στο Ντονέτσκ δουλεύουν στα ανθρακωρυχεία, επειδή έπρεπε να συνεχίσει η παραγωγή. Δίνουν τα πάντα, προσπαθούν στο μέγιστο για να βοηθήσουν τη χώρα τους.
Ένας πολύ χαρισματικό άτομο που γνώρισα ήταν ο 27χρονος, διευθυντής ενός think tank και εθελοντής στους Hospitallers, μια εθελοντική οργάνωση παραϊατρικών που επιχειρεί στο πεδίο για απομάκρυνση θυμάτων, την οποία ίδρυσε μια κοπέλα που έμεινε ανάπηρη στον πόλεμο του 2014. Οι Ουκρανοί λένε ότι οι Hospitallers είναι το καλύτερο κομμάτι της νεολαίας· αν πας εκεί δεν παίρνεις μισθό, ούτε σε ασφαλίζει το κράτος. Ο Μιχαήλο θα μπει σύντομα σε ένα στρατιωτικό σύνταγμα, από εκείνα που είναι πολύ ικανά και έχουν καλή κουλτούρα συνεργασίας. Ο μέσος Ουκρανός θέλει να πάει εκεί γιατί ξέρει ότι εκεί θα εκπαιδευτεί και θα μπορεί να συνεννοηθεί με τους γύρω του. Ένας φυσιολογικός άνθρωπος θέλει την ειρήνη. Αλλά καταλαβαίνουν ότι δεν έχει σημασία τι θέλουν, αλλά ότι πρέπει να επιβάλλουν τη θέληση τους με τα όπλα, έχουν πόλεμο.
Υπάρχει ενδιαφέρον από παντού για την επόμενη μέρα, αρκεί να τελειώσει ο πόλεμος. Γνώρισα δυο αδέρφια από την Λετονία που είχαν έρθει να τρέξουν όπως εγώ, έναν Ολλανδό που όταν χτύπαγε ο συναγερμός ανέβαινε στην ταράτσα του ξενοδοχείο και τραβούσε βίντεο τα αντιαεροπορικά, έναν Νορβηγό κι έναν Καναδό που προσφέρουν εθελοντικά κώδικα στους Ουκρανούς και μίλησα με Δανούς δημοσιογράφους που είχαν έρθει να καλύψουν τον πόλεμο. Οι Δανοί έχουν αναλάβει την ανάκαμψη του Μικολάιβ, με παρόμοιο τρόπο όπως η Ελλάδα δεσμεύτηκε να ξαναχτίσει το μαιευτήριο Μαριούπολης.
Θα θυμάμαι για πάντα μια εικόνα στην στάση μετρό Μαϊντάν Νεζαλέζνοστι, ήταν μία μπάντα με τρία βιολιά, ένα σαξόφωνο, κιθάρα και ακορντεόν, έπαιζαν το Time του Hans Zimmer. Έπαιξαν και άλλα δημοφιλή τραγούδια που πάνε στο βιολί, δύο παιδάκια χόρεψαν και οι περαστικοί χειροκρότησαν, τραβούσαν βίντεο, ήταν μια ωραία δημόσια στιγμή. Αυτό συμβόλιζε το Κίεβο για μένα, μπορεί να ακούγεται μπανάλ, αλλά ήταν πραγματικά η χαρά, η εξύμνηση της ζωής.
To podcast του Ηλία Παρασκευόπουλου λέγεται Panticapaeon, the Greek Ukrainian Podcast.
