Ο θεατρικός συγγραφέας Ρακίνας είχε πει πως δεν υπάρχει μυστικό που να μην το αποκαλύπτει ο χρόνος. Για να αποκαλυφθούν τα μυστικά της Victoria, χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 25 χρόνια, από το 1995 που ξεκίνησαν τα φαντασμαγορικά σόου της Victoria’s Secret έως το 2019 που σταμάτησαν, στον απόηχο του σκανδάλου Eπστάιν, του κινήματος #MeToo και της προώθησης του body positivity. Στις 15 Οκτωβρίου, στη Νέα Υόρκη, η Victoria’s Secret επέστρεψε στις πασαρέλες από τον σύγχρονο Καιάδα της cancel culture, με τους διοργανωτές να υπόσχονται ένα συμπεριληπτικό σόου που θα απευθύνεται σε όλες τις γυναίκες, έχοντας, υποτίθεται, λάβει υπόψη τους τις κριτικές για την ακραία αντικειμενικοποίηση των γυναικείων σωμάτων, καθώς και τα άπιαστα πρότυπα ομορφιάς που πρόβαλλαν στο παρελθόν. Το 2024, λοιπόν, αντί για Αγγέλους, όπως αποκαλούνταν τιμητικά τα πιο εκλεκτά και ακριβοπληρωμένα μοντέλα της Victoria’s Secret, το νέο σόου ανέβασε στις πασαρέλες μοντέλα κάθε ηλικίας και σωματότυπου, αλλά και δύο τρανς μοντέλα, τα πρώτα που περπάτησαν ποτέ σε σόου του brand. Εμφανίστηκε επίσης επί σκηνής και η Σερ, τραγουδώντας τη μεγάλη ποπ επιτυχία της Believe. Ήθελε η Victoria’s Secret να μας κάνει να πιστέψουμε ότι, πλέον, τα διάσημα push-up bra της με επιπλέον στήριξη για το στήθος στηρίζουν έμπρακτα και τον αγώνα για γυναικεία ενδυνάμωση; Μπορεί, αλλά το μόνο που μας έκανε να πιστέψουμε είναι ότι δεν μπορείς να υποστηρίξεις μια γυναίκα που δεν είναι υπαρκτή.
Το όραμα του Ρέιμοντ
Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 τα γυναικεία εσώρουχα ήταν σχεδιασμένα για να είναι πρακτικά και ανθεκτικά, ενώ τα πιο αισθησιακά προορίζονταν να φορεθούν μόνο στον μήνα του μέλιτος ή σε κάποια σημαντική επέτειο. Στα τέλη των ’60s και στα ’70s, το δεύτερο φεμινιστικό κύμα προέτρεπε τις γυναίκες να απαλλαγούν από τα δεσμά των στηθόδεσμων και οι εταιρείες εσωρούχων προσαρμόστηκαν στις νέες απαιτήσεις με εσώρουχα που υπόσχονταν να δώσουν ένα πιο φυσικό look στο γυναικείο στήθος, διατηρώντας μια μικρή στήριξη.
Και έτσι φτάνουμε στο 1977, όταν ο Ρέι Ρέιμοντ, ένας επιχειρηματίας απόφοιτος του Στάνφορντ, συνειδητοποίησε ότι αισθανόταν πολύ άβολα κάθε φορά που επισκεπτόταν κάποιο πολυκατάστημα για να αγοράσει εσώρουχα για τη γυναίκα του – τα κοινότοπα και κακόγουστα σχέδια, τα υπερβολικά δυνατά φώτα, αλλά και οι υπάλληλοι που τον κοιτούσαν αποδοκιμαστικά και τον αγνοούσαν, γιατί προτιμούσαν να εξυπηρετούν γυναίκες, οδήγησαν τον Ρέιμοντ να σκεφτεί ότι υπάρχει ανάγκη στην αγορά για ένα κατάστημα εσωρούχων για γυναίκες που, όμως, θα απευθύνεται στους άντρες τους. Ο Ρέιμοντ οραματιζόταν ένα βικτωριανό μπουντουάρ με βελούδινους καναπέδες και ξύλινα πολυτελή έπιπλα και εμπνεύστηκε το όνομα για το νέο κατάστημά του από τη βασίλισσα Βικτώρια, σκεπτόμενος ότι τα μυστικά της ήταν τα εσώρουχα που έκρυβε κάτω από τα ρούχα της. Ο Ρέιμοντ, λοιπόν, άνοιξε το πρώτο κατάστημα Victoria’s Secret σε ένα εμπορικό κέντρο στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια και πέντε χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε τους πρώτους καταλόγους εσωρούχων του brand, με αισθησιακές φωτογραφίσεις γυναικών που πόζαραν με τα δαντελωτά, μεταξωτά και διάφανα εσώρουχά τους σε γκλάμουρ υπνοδωμάτια ή σαλόνια, προς τέρψιν των αντρών αναγνωστών που θα τα αγόραζαν για να δουν έτσι τις γυναίκες τους. Οι κατάλογοι Victoria’s Secret χρησιμοποιούσαν και το airbrush εφέ στην επεξεργασία φωτογραφίας, κάτι που ήταν ιδιαίτερα ακριβό για την εποχή, προκειμένου οι φωτογραφίσεις να αποπνέουν την αίσθηση ότι πρόκειται για μια φαντασίωση.
Το 1982, όμως, η Victoria’s Secret όδευε προς πτώχευση και αγοράστηκε έναντι ενός εκατομμυρίου δολαρίων από τον επιχειρηματία Λέσλι Γουέξνερ, ο οποίος κατάλαβε ότι το πρόβλημα ήταν ότι οι γυναίκες αισθάνονταν τόσο άβολα στα εσώρουχα Victoria’s Secret όσο ο Ρέιμοντ σε εκείνο το κατάστημα γυναικείων εσωρούχων. Έχοντας εικόνα της αυξανόμενης αγοραστικής δύναμης του γυναικείου κοινού, ο Γουέξνερ άρχισε σταδιακά να μεταμορφώνει τη Victoria’s Secret σε ένα brand βασισμένο στην τότε ευρωπαϊκή γυναικεία νοοτροπία ότι τα εσώρουχα είναι απαραίτητο καθημερινό αξεσουάρ για τη γυναικεία αυτοπεποίθηση, σχεδιάζοντας προσιτά εσώρουχα με αισθησιακή κομψότητα και στέλνοντας σε 450 εκατομμύρια αμερικανικά σπίτια καταλόγους με καλλίγραμμα μοντέλα που έμοιαζαν σαν να βγήκαν από φωτογράφιση της Vogue – έτσι, οι γυναίκες ψώνιζαν για τους εαυτούς τους και οι άντρες μπορούσαν να χαζεύουν τον κατάλογο.
Με νέα προϊόντα, όπως το Miracle Bra και 670 καταστήματα παγκοσμίως, η αξία της Victoria’s Secret ανερχόταν περίπου στα 2 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 1995 και μέχρι το 2013 ήταν το πιο δημοφιλές brand εσωρούχων, με έσοδα ύψους 5 δισ. δολαρίων. Οι γυναίκες, από νοικοκυρές μέχρι μαθήτριες, είχαν πιστέψει στο θαύμα που τους πουλούσαν όσοι εκμεταλλεύτηκαν τη σεξουαλική απελευθέρωση στο επίκεντρο του τρίτου κύματος φεμινισμού, μετατρέποντάς τη σε όπλο εναντίον των γυναικών για το κέρδος.
Τα σόου των Αγγέλων
Στο ντοκιμαντέρ Victoria’s Secret: Angels and Demons, ο Γουέξνερ ισχυρίζεται ότι δημιούργησε το αφήγημα για τη Victoria ως σύμβολο της σύγχρονης γυναίκας εμπνεόμενος από το βιβλίο Making Movies του σκηνοθέτη Σίντνεϊ Λιούμετ. Στο ίδιο ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται και ένα βίντεο που είχε δημιουργηθεί για εσωτερική κυκλοφορία στην εταιρεία. «Είμαι η Βικτώρια Στιούαρτ Γουάιτ και φέτος θα γίνω 36 ετών. Ο πατέρας μου με έμαθε όσα ξέρω για τις επιχειρήσεις, αλλά η μητέρα μου ήθελε να καλλιεργήσω την ψυχή μου, το πάθος μου, τη θηλυκότητά μου. Η μητέρα μου ήταν μια φλογερή, παθιασμένη Γαλλίδα που απεχθανόταν κάθε τι βαρετό», λέει ένα μοντέλο στο βίντεο, φανερώνοντας πώς ο Γουέξνερ δόμησε μια ολόκληρη αυτοκρατορία πάνω σε ταινίες φαντασίας με πρωταγωνίστριες γυναίκες που πρέπει να τα καταφέρνουν και να τα έχουν όλα.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι η Victoria’s Secret συνεργάστηκε επανειλημμένα για τις χριστουγεννιάτικες διαφημιστικές καμπάνιες της με τον σκηνοθέτη Μάικλ Μπέι, διάσημο τότε για τη σειρά ταινιών δράσης και επιστημονικής φαντασίας Transformers. Η Victoria του Μάικλ Μπέι σκαρφαλώνει σε τραπέζια μπιλιάρδου, καβαλάει μηχανές, περπατάει σε ερήμους, ανεβαίνει σε ελικόπτερα και αφήνει πίσω της εκρήξεις, φορώντας πάντα φανταχτερά εσώρουχα και σατέν ρόμπες με φτερά, καταφέρνοντας να είναι η ηρωίδα της ζωής της και η φαντασίωση όλων, αντρών και γυναικών, παραμένοντας ταυτόχρονα άσπιλη, όπως οι Άγγελοι – εκθαμβωτική σαν όραμα, με υπερφυσικό δυναμισμό και με μια διαβολεμένη αθωότητα. Οι Άγγελοι της Victoria υπόσχονταν, αλλά δεν έκαναν ποτέ σεξ.
Οι Άγγελοι πρωτοεμφανίστηκαν σε μια καμπάνια της Victoria’s Secret το 1997 για την προώθηση της συλλογής Angels, και από τη στιγμή που η Κάρεν Μούλντερ, το διάσημο σούπερ μόντελ των ’90s, φόρεσε για πρώτη φορά τα εντυπωσιακά φτερά στο Victoria’s Secret show του 1998, ο τίτλος «Άγγελος της Victoria’s Secret» ισοδυναμούσε με ένα ελίτ στάτους. Οι Άγγελοι είχαν τα υψηλότερα συμβόλαια στο brand και ήταν τα μοναδικά σούπερ μόντελ που δικαιούνταν να φορέσουν στα σόου τα Fantasy Bra, τα κατά παραγγελία σουτιέν με πολύτιμους λίθους που έφταναν να κοστίζουν έως και 11 εκατομμύρια δολάρια, όπως το Very Sexy Fantasy Bra που φόρεσε η Χάιντι Κλουμ στo σόου στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 2003. Μερικά από τα μοντέλα που κέρδισαν τον τίτλο του Αγγέλου και είδαν τις καριέρες τους να εκτοξεύονται ήταν η Ζιζέλ Μπούντχεν, η Αντριάνα Λίμα, η Αλεσάντρα Αμπρόσιο, η Κλόντια Σίφερ, η Κάρλι Κλος, που δημιούργησε πανικό στην εταιρεία όταν έκοψε τα μαλλιά της σε κοντό καρέ, η Τάιρα Μπανκς, η πρώτη μαύρη Άγγελος, αλλά και η Ναόμι Κάμπελ, παρόλο που δεν συμμετείχε σταθερά σε πασαρέλες της Victoria’s Secret, καθότι είχε ιδιαίτερα υψηλό κασέ, όπως ισχυριζόταν η ίδια.
Οι Άγγελοι είχαν τα υψηλότερα συμβόλαια και ήταν τα μοναδικά σούπερ μόντελ που δικαιούνταν να φορέσουν στα σόου τα Fantasy Bra.
Το σόου του 1999 ήταν το πρώτο που μεταδόθηκε ζωντανά μέσω ίντερνετ, σπάζοντας κάθε ρεκόρ, με 1,5 εκατομμύριο θεατές να συντονίζονται και να «ρίχνουν» το σάιτ.
Έκτοτε, τα φαντασμαγορικά σόου παρακολουθούσαν δεκάδες εκατομμύρια τηλεθεατές, μαγεμένοι από τα πλουμιστά φτερά, τα φανταχτερά εσώρουχα, τα πληθωρικά μαλλιά που ανέμιζαν σε κάθε βήμα πάνω σε ψηλοτάκουνα πέδιλα και από τα εξωφρενικά καλλίγραμμα σώματα των μοντέλων, με αποκορύφωμα το σόου του 2001 που παρακολούθησαν 12,4 εκατομμύρια τηλεθεατές. Τα σόου της Victoria’s Secret ήταν μια απόδραση από την πραγματικότητα και οι μάρκετινγκ στρατηγικές της εταιρείας στόχευαν σε αυτήν ακριβώς την ανάγκη των γυναικών να δουν, έστω και για λίγο, πώς μοιάζει το όνειρο που τους είχαν πείσει ότι θέλουν. Το 2013, το Business Insider ανακήρυξε τη Victoria’s Secret ως το δημοφιλέστερο brand εσωρούχων, λίγο πριν αρχίσει η καθαίρεση των Αγγέλων και η πτώση της αυτοκρατορίας.
Μη χαθεί η φαντασίωση
Το 2018 πραγματοποιήθηκε το πολυσυζητημένο πρώτο σόου Savage X Fenty της εταιρείας εσωρούχων που ίδρυσε η Ριάνα, το οποίο ανέβασε στην πασαρέλα plus size, εγκυμονούσες, τρανς και μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες που περπατούσαν απενοχοποιημένα ως σεξουαλικά όντα, ενώ την ίδια χρονιά η Κιμ Καρντάσιαν λάνσαρε το Skims, το δικό της inclusive brand εσωρούχων που απευθυνόταν κυριολεκτικά σε όλες τις γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας και σώματος. Ερωτώμενος το 2019 σε μια συνέντευξή του στην αμερικανική Vogue αν η Victoria’s Secret θα γινόταν αντίστοιχα συμπεριληπτική, ο Εντ Ραζέκ, υπεύθυνος μάρκετινγκ του brand, απάντησε αρνητικά, ισχυριζόμενος ότι τα σόου της Victoria’s Secret είναι μια φαντασίωση στην οποία δεν έχουν θέση τέτοια μοντέλα, μια δήλωση που οδήγησε στην παραίτησή του μετά από δημόσια κατακραυγή.
Το 2020 δημοσιεύθηκε στους New York Times μια έρευνα που έφερε στην επιφάνεια κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση και κακομεταχείριση εργαζομένων και μοντέλων από τον Εντ Ραζέκ, ενώ το ξέσπασμα του σκανδάλου Επστάιν αποκάλυψε τους δεσμούς μεταξύ του Γουέξνερ και του Τζέφρι Επστάιν, με τον δεύτερο να απαντά στις κατηγορίες της σεξουαλικής παρενόχλησης μοντέλων λέγοντας ότι λειτουργούσε ως σύμβουλος κάστινγκ για τη Victoria’s Secret. Στον διασυρμό του άλλοτε παντοδύναμου brand προστέθηκαν και οι κατηγορίες για εξαντλητικές δίαιτες και διατροφικές διαταραχές στις οποίες οδήγησε η κακοποίηση εις βάρος των μοντέλων από στελέχη του brand, προκειμένου να διατηρούν τις απάνθρωπες, αλλά… αγγελικές αναλογίες τους.
Ο μύθος της συμπερίληψης
Στο βιβλίο Selling Sexy: Victoria’s Secret and the Unraveling of an American Icon που κυκλοφόρησε πρόσφατα, αναλύεται ενδελεχώς η άνοδος και η πτώση της Victoria’s Secret, καθώς και οι στρατηγικές μάρκετινγκ του επιδραστικού brand που έχουν μέχρι και σήμερα επιπτώσεις στη γυναικεία αυτοεκτίμηση. Σε μια εποχή που brands όπως το Savage X Fenty και το Skims ορίζουν τη θηλυκότητα με ρεαλιστικά κριτήρια και απευθύνονται σε γυναίκες που δεν θέλουν να αποδράσουν από την πραγματικότητα, αλλά να ζήσουν σε αυτή μαθαίνοντας να αγαπούν τον εαυτό τους και να απολαμβάνουν τη σεξουαλική ζωή τους έξω από το δίπτυχο «άγγελος – διάβολος», η Victoria’s Secret επανέρχεται ξαφνικά με ένα σόου που εξακολουθεί να αγνοεί τι είναι αυτό που πλέον θέλουν οι γυναίκες.
Μπορεί στο πρόσφατο σόου της Victoria’s Secret να περπάτησαν midsize, plus size, transgender και μοντέλα μεγαλύτερης ηλικίας, όπως η Κάρλα Μπρούνι και η Κέιτ Μος, αλλά όλες τους αναγκάστηκαν να βηματίσουν αγέρωχες πάνω σε κακοποιητικά ψηλά σανδάλια που έκαναν τους αστραγάλους τους να υποφέρουν εμφανώς, ενώ η άλλοτε αγγελική Τάιρα Μπανκς εμφανίστηκε για πρώτη φορά ντυμένη, σε μια προσπάθεια του brand να λανσάρει και σειρά ready-to-wear ρούχων για γυναίκες που κυκλοφορούν σε έναν «γκλάμουρ, παραμυθένιο κόσμο», όπως λέει το σχετικό δελτίο Τύπου, την οποία επιμελείται ο σχεδιαστής μόδας Τζόσεφ Αλτουζάρα.
Στο πρόσφατο σόου περπάτησαν midsize, plus size, transgender και μοντέλα μεγαλύτερης ηλικίας, αλλά αναγκάστηκαν να βηματίσουν αγέρωχες πάνω σε κακοποιητικά ψηλά σανδάλια.
Στο μεταξύ, στις 8 Οκτωβρίου η Vogue Business δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή της για τη συμπερίληψη μεγεθών στις συλλογές μόδας για τη σεζόν Άνοιξη/Καλοκαίρι 2025 που παρουσιάστηκαν στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο, το Μιλάνο και το Παρίσι. Σύμφωνα με τα ευρήματα, από τα 8.763 looks που παρουσιάστηκαν σε 208 συλλογές, το 0,8% ήταν plus-size, το 4,3% ήταν μεσαίου μεγέθους και το 94,9% ήταν straight-size, με την έκθεση να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την πτώση στα ποσοστά συμπερίληψης στη βιομηχανία της μόδας, καταλήγοντας στο ανησυχητικό συμπέρασμα ότι τα εξαιρετικά αδύνατα μοντέλα κυριαρχούν και πάλι στις πασαρέλες.
Η Victoria’s Secret μπορεί να συνεχίζει να πουλάει, όπως φάνηκε και από τη νέα συμφωνία με την Amazon που έδινε τη δυνατότητα στους τηλεθεατές να αγοράζουν απευθείας από το ονλάιν κατάστημα του αμερικανικού κολοσσού τα looks του σόου που τους άρεσαν, αλλά το μεγαλύτερο μυστικό της έχει πλέον αποκαλυφθεί: η Victoria δεν υπήρξε ποτέ. Η μόδα βασιζόταν ανέκαθεν στο φαντασιακό, στη δημιουργία ενός παραμυθιού που μπορεί να παρασύρει τις γυναίκες, όμως ξέρουμε πια ότι το παραμύθι που πουλάει η Victoria είναι γεμάτο βία, μυστικά και καθόλου σεξ από επιλογή για τις γυναίκες. Η απόλαυση έρχεται με την αποδοχή και όσο η Victoria’s Secret αρνείται να αποδεχτεί τις γυναίκες ως τρισδιάστατες ανθρώπινες υπάρξεις με αυτενέργεια και λόγο στην εικόνα και την ευχαρίστησή τους, τόσο τα εσώρουχά της θα μοιάζουν περισσότερο με ασφυκτικά δεσμά παρά με αξεσουάρ σχεδιασμένα για να μας στηρίζουν, κυριολεκτικά και μεταφορικά.
