«Εριέττα και στον ενικό, παρακαλώ!» μου λέει η Εριέττα Κούρκουλου Λάτση, χαϊδεύοντας τη φουσκωμένη κοιλιά της. Σε λίγους μήνες περιμένει το δεύτερο παιδί της, κρατώντας ήδη στα χέρια της κάτι εξίσου νέο: το πρώτο της βιβλίο. Μια φράση από αυτό μού έρχεται κατευθείαν στον νου όταν με προτρέπει να αφήσω τον πληθυντικό στην άκρη: «Όταν ήμουν έξι, ο πατέρας μου μού είπε ότι θα ξέρω πως πέτυχα όταν θα με φωνάζουν απλώς “Εριέττα” κι όχι “η κόρη της Μαριάννας Λάτση” ή “η κόρη του Νίκου Κούρκουλου”».
Mε δύο βαριά επώνυμα, θα μπορούσε να κρατάει αποστάσεις. Η ίδια επιλέγει να είναι προσιτή και αυθεντική, κάτι που αποτυπώνεται και στην παρουσία της στα σόσιαλ μίντια. Αυτή η αμεσότητα διαπερνά και το νέο της βιβλίο, Είμαι η Εριέττα, όπου με απροσδόκητα εξομολογητική διάθεση μοιράζεται ανοιχτά τις εμπειρίες των 31 της χρόνων: από τη σχέση με τους διάσημους γονείς της και τη μάχη της με τις κρίσεις πανικού και την υπογονιμότητα μέχρι τον ενεργό αγώνα της για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ανθρώπων και των ζώων.
Λες ότι θες να είσαι απλώς η Εριέττα, αλλά δεν μπορώ να ξεκινήσω χωρίς να ρωτήσω πώς ήταν να μεγαλώνεις ως η «κόρη του Κούρκουλου και της Λάτση».
Και τα δύο επίθετα φέρουν βαριά ιστορία. Ωστόσο, η αντίληψη του κόσμου γύρω από αυτά διαφέρει σημαντικά. Ο μπαμπάς μου ήταν το παιδί του λαού, ένας άνθρωπος ιδιαίτερα αγαπητός, που είχε τον θαυμασμό όλου του κόσμου. Από την άλλη πλευρά, το όνομα Λάτση έφερε επίσης ένα στοιχείο θαυμασμού εξαιτίας του τεράστιου φιλανθρωπικού έργου του παππού και της μητέρας μου. Ωστόσο, υπήρχε και κριτική σχετικά με τον πλούτο. Υπήρχε η πεποίθηση ότι όσοι διαθέτουν χρήματα είναι αυτομάτως ανήθικοι, άπληστοι κ.λπ. Δεν λέω αν αυτό είναι σωστό ή λάθος. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της άποψης είναι αληθινό, ακόμα και για μένα που βρίσκομαι κοντά σε αυτή τη ζωή. Σίγουρα, όμως, δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις.
Αισθανόσουν, λοιπόν, ότι βρίσκεσαι μεταξύ δύο διαφορετικών κόσμων;
Κάπως έτσι. Οι χαρακτήρες των γονιών μου ήταν, επίσης, αντίθετοι: ο μπαμπάς μου ήταν πολύ αυστηρός, ενώ η μητέρα μου το ακριβώς αντίθετο, πολύ πιο εύκολη στη διαχείρισή της. Μου ήταν προφανές ότι προέρχονταν από διαφορετικό υπόβαθρο. Ο πατέρας μου είχε βιώσει τη φτώχεια, είχε πεινάσει, ενώ η μητέρα μου ήταν μεγαλωμένη σε ένα περιβάλλον σχεδόν πριγκιπικό. Αυτοί οι δύο κόσμοι με τραβούσαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο πατέρας μου φρόντιζε με κάθε τρόπο να μου υπενθυμίζει ότι η πραγματικότητα που ζω διαφέρει από εκείνη των υπολοίπων, δημιουργώντας μου συχνά ενοχές για κάτι που είχα χωρίς να έχω κοπιάσει για να το αποκτήσω. Αυτές οι δύο πραγματικότητες μου δημιούργησαν μια εσωτερική δυσκολία.
«Ο πατέρας μου φρόντιζε με κάθε τρόπο να μου υπενθυμίζει ότι η πραγματικότητα που ζω διαφέρει από εκείνη των υπολοίπων».
Δηλαδή;
Η δυσκολία ήταν να καταλάβω πού ακριβώς χωράω σε όλο αυτό. Για πολύ καιρό προσπαθούσα να ταυτιστώ με έναν από τους δύο γονείς μου. Πέρασε αρκετός καιρός για να συνειδητοποιήσω ότι δεν ήταν ωφέλιμο να απαρνηθώ κανένα από τα δύο μου επώνυμα, αλλά να σταθώ στα ουσιώδη μαθήματα και στις αξίες που είχαν να μου μεταδώσουν αυτοί οι δύο άνθρωποι.
Ξέρεις, διαβάζοντας το βιβλίο σου, αναρωτήθηκα πολλές φορές τι σε ώθησε να δημοσιεύσεις κάτι τόσο προσωπικό. Δεν φοβήθηκες την έκθεση;
Όχι. Αρχικά, η γραφή είναι για μένα ένας τρόπος έκφρασης που με βοηθά. Είναι σαν μορφή ψυχοθεραπείας. Αν μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω, ίσως γινόμουν συγγραφέας. Φυσικά, μπορείς να το κάνεις αυτό χωρίς να εκδώσεις ένα βιβλίο. Θα μπορούσα να γράψω κάτι και να το κρατήσω σπίτι μου, να το έχουν τα παιδιά μου, ώστε να γνωρίζουν την ιστορία μου. Η σκέψη της δημοσίευσης ήρθε από μια ανάγκη επικοινωνίας με τον κόσμο, η οποία είχε ξεκινήσει ήδη μέσω του λογαριασμού μου στο Instagram. Αρχίζοντας να μοιράζομαι ανοιχτά θέματα που με απασχολούν, όπως η μάχη μου με την υπογονιμότητα, τις κρίσεις πανικού, οι διατροφικές μου διαταραχές, ο αγώνας μου για τα δικαιώματα των ζώων, η προώθηση του βιγκανισμού ως στάση ζωής και άλλα πολλά, έλαβα πολλή αγάπη, ειδικά από γυναίκες, η οποία με βοήθησε σε δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Συνειδητοποίησα ότι αυτό το μοίρασμα έχει σημασία.
Πόνος που τον μοιράζεσαι είναι μισός πόνος;
Σίγουρα. Για μένα ήταν σημαντικό να καταφέρω να αισθανθώ κομμάτι του κόσμου. Αυτό σε γλιτώνει από πολλά προβλήματα. Στην εποχή των σόσιαλ μίντια, που όλοι προσπαθούμε να παρουσιάσουμε μια τέλεια εικόνα για τον εαυτό μας, η οποία συχνά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι όλοι έχουμε κοινά προβλήματα, για τα οποία πρέπει να μιλάμε ανοιχτά. Το σημαντικότερο είναι να επικοινωνούνται και θέματα που θεωρούνται ταμπού. Έχει πολλά τέτοια «τζιζ» θέματα μέσα το βιβλίο μου.
Όπως;
Η έκτρωση, ας πούμε, που έκανα όταν ήμουν 15 ετών. Είναι ένα πολύ προσωπικό βίωμα, το οποίο επέλεξα να μοιραστώ δημόσια για πρώτη φορά, ακριβώς γιατί παραμένει ταμπού, είτε λόγω της θρησκείας μας είτε λόγω άλλων κοινωνικών προκαταλήψεων. Ένα κορίτσι σε αυτή την ηλικία δεν είναι έτοιμο να γίνει μητέρα, και είναι σημαντικό να ανοίγουμε τη συζήτηση, γιατί μόνο έτσι θα απομυθοποιηθούν τέτοια ζητήματα. Όταν μοιράζεσαι την εμπειρία σου, βοηθάς κι άλλους να μιλήσουν και τότε συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι μόνος. Η μητέρα μου με στήριξε απίστευτα, δεν με έκανε να νιώσω ενοχές, και αυτό με βοήθησε πολύ. Μου πήρε καιρό να το μοιραστώ, αλλά το θεωρώ σημαντικό για τα νέα κορίτσια να ξέρουν ότι έχουν αυτό το δικαίωμα.
Μιλώντας για τις δύσκολες στιγμές που μοιράζεσαι στο βιβλίο, με εντυπωσίασε ο τρόπος με τον οποίο έμαθες για τον θάνατο του πατέρα σου…
Ναι, είναι κάτι που μοιράζομαι δημόσια, επίσης, για πρώτη φορά. Έμαθα για τον θάνατο του πατέρα μου από την τηλεόραση. Εκείνο το πρωί είχαμε αργία λόγω των Τριών Ιεραρχών, δεν είχα πάει σχολείο και μόλις είχα ξυπνήσει. Χωρίς να προλάβει κάποιος να μου το πει, άνοιξα την τηλεόραση και ήταν η πρώτη είδηση της ημέρας. Δεν είχα μιλήσει καν με τη μητέρα μου ακόμα.
Μου έκανε εντύπωση η αντίδραση της μητέρας σου όταν της τηλεφώνησες. Της είπες «Μαμά, πέθανε ο μπαμπάς;» και σου απάντησε «Όχι ακριβώς». Πώς το βίωσες αυτό;
Το θυμόμαστε ακόμα και το συζητάμε με ένα είδος χιούμορ, αν και είναι μια πολύ δύσκολη στιγμή. Η μητέρα μου εκείνη την ώρα δεν είχε προλάβει καν να σκεφτεί πώς θα μιλήσει στα παιδιά της για τον θάνατο του πατέρα τους. Ήταν επικεντρωμένη στο να φροντίσει να μην τραβήξουν τα κανάλια την έξοδο του πατέρα μου από το νοσοκομείο. Είναι αλήθεια ότι το να βρίσκεσαι σε μια θέση ισχύος έχει τα θετικά του, αλλά υπάρχουν και δυσκολίες που ο κόσμος ευτυχώς δεν βιώνει. Σε τόσο προσωπικές και οδυνηρές στιγμές, ως δημόσιο πρόσωπο, δεν έχεις την πολυτέλεια να θρηνήσεις ιδιωτικά. Μέχρι και τα παιδιά σου μπορεί να μάθουν από την τηλεόραση ότι πέθανε ο πατέρας τους. Είναι δύσκολο να μην μπορείς να διαχειριστείς τέτοιες βασικές ανθρώπινες στιγμές.
Η μητέρα σου τι σχόλια σου έκανε για το βιβλίο;
Η μητέρα μου είναι πάντα υποστηρικτική σε ό,τι κάνω. Είναι ένας πολύ ιδιωτικός άνθρωπος, επομένως δεν νομίζω ότι θα μοιραζόταν ποτέ τα βιώματά της με τον τρόπο που το κάνω εγώ. Παρ’ όλα αυτά, καταφέρνει να διαχωρίζει τον εαυτό της από τα παιδιά της, δίνοντάς μας την ελευθερία να εκφραζόμαστε όπως θέλουμε. Από παιδί θαύμαζε τον τρόπο που έγραφα και πάντα με ενθάρρυνε, λέγοντάς μου πως θα ήταν υπέροχο να γίνω συγγραφέας. Δεν ξέρω ποια σημεία του βιβλίου μπορεί να την ξενίσουν, αλλά ελπίζω η γενική εντύπωση να είναι θετική και όχι «Χριστέ μου, τι πήγες και έκανες στην οικογένειά μας!».
Μιλάς ανοιχτά και για τον αγώνα σου για την ψυχική σου υγεία και με τις κρίσεις πανικού. Κατάλαβες ποτέ τι τις προκαλούσε;
Κυρίως ήταν μια ευρύτερη καταπίεση των συναισθημάτων μου, η οποία πήγαζε από το γεγονός ότι απέφυγα να βιώσω το πένθος για τον πατέρα μου. Ξέρεις, η κοινωνία επιβραβεύει τη δύναμη, δημιουργώντας την αντίληψη ότι το να είσαι ευάλωτος είναι δείγμα αδυναμίας. Ένιωθα αυτή την προσδοκία, καθώς μου έλεγαν πόσο δυνατή είμαι, κρατώντας μια σκληρή εικόνα προς τα έξω. Αποφεύγοντας να βρίσκομαι σε επαφή με τα συναισθήματά μου, έχασα και τις όμορφες στιγμές που μπορεί να βιώσει ένα νεαρό κορίτσι. Πέρασα αρκετά χρόνια της ζωής μου ούσα σε μια μουδιασμένη κατάσταση, χωρίς έντονα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα. Είναι ό,τι χειρότερο. Είναι προτιμότερο να στενοχωρηθείς πολύ, παρά να νιώθεις κενός. Έδειχνα άτρωτη, ενώ δεν ήμουν, κι αυτό κάποια στιγμή ξέσπασε μέσα μου, με αποτέλεσμα τις κρίσεις πανικού.
«Πέρασα αρκετά χρόνια της ζωής μου ούσα σε μια μουδιασμένη κατάσταση, χωρίς έντονα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα. Είναι ό,τι χειρότερο».
Θα έλεγες ότι μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον ευμάρειας δημιουργείται ασυνείδητα μια αίσθηση άτρωτου;
Όχι, σε καμία περίπτωση. Μια αίσθηση, όμως, που είχα για καιρό ήταν ότι «επειδή έχεις χρήματα, δεν έχεις το δικαίωμα να στενοχωρηθείς». Στον κόσμο υπάρχει αυτή η αντίληψη, ότι αν έχεις μια συγκεκριμένη θέση ή προνόμια, τότε δεν δικαιούσαι να νιώθεις θλίψη. Αυτό, βέβαια, δεν ισχύει μόνο στη δική μου περίπτωση. Πολλοί άνθρωποι ακούν παρόμοια σχόλια: «Α, έχασες τη δουλειά σου; Εντάξει, έχεις την υγεία σου». Αυτή η προσέγγιση δεν είναι σωστή. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να νιώθει θλίψη για οτιδήποτε. Γιατί να υπάρχει αυτή η «μεζούρα» συναισθημάτων που να μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν αξίζουμε να στενοχωρηθούμε;
Τους haters των σόσιαλ μίντια πώς τους διαχειρίζεσαι;
Με το να μην τους δίνω σημασία. Πάντα υπάρχουν σχόλια του στιλ «Τι να μας πει κι αυτή, που τα έχει όλα». Αλλά δεν σκέφτομαι τον εαυτό μου, γιατί εγώ τα έλυσα πια όλα αυτά και πατάω στα πόδια μου. Με απασχολεί περισσότερο το πώς αυτά τα σχόλια επηρεάζουν τα παιδιά εκείνων που τα γράφουν. Η ενσυναίσθηση είναι σημαντική, ανεξάρτητα από το πόσο «μεγάλα» ή «μικρά» φαίνονται σε άλλους τα προβλήματά μας. Αυτή την προσέγγιση έχω και με το δικό μου παιδί. Προσπαθώ να του δείχνω ότι όλα του τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, χωρίς να τα κρίνω.
Τι κάνεις διαφορετικό ως γονιός σε σχέση με τους δικούς σου γονείς;
Το μόνο διαφορετικό που κάνω είναι ότι προσπαθώ να είμαι πιο παρούσα στη ζωή του παιδιού μου. Επιδιώκω να είμαι το βασικό σημείο αναφοράς της καθημερινότητάς του, ακόμα και στις πιο απλές στιγμές. Κάνω, όμως, πολλά πράγματα ίδια με τους γονείς μου. Θέλω να προσφέρω το ίδιο αίσθημα ασφάλειας που έλαβα κι εγώ απ’ τη μητέρα μου, αλλά και την ειλικρίνεια ως στάση ζωής που με δίδαξε ο πατέρας μου. Το φοβερό με τη μητρότητα είναι ότι νιώθω να μου δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσω την ανεμελιά των παιδικών χρόνων, την οποία στερήθηκα λόγω της απώλειας του πατέρα μου και των εσωτερικών μου συγκρούσεων. Είναι πολύ σημαντική η ευκαιρία που σου δίνεται ως γονέας να γευτείς ξανά ένα είδος αθωότητας μέσα από τα μάτια του παιδιού σου.
Στο βιβλίο σου λες ότι σκοπός της ζωής σου έγινε το να είσαι «χρήσιμη». Ποιες δράσεις σου θεωρείς ότι έχουν πραγματικά επηρεάσει την κοινωνία;
Η δράση μου για τα δικαιώματα των ζώων μέσα από τις οργανώσεις που έχω ιδρύσει, το Save a Greek Stray και το A Promise to Animals, έχει να επιδείξει σπουδαίο έργο. Δεν φροντίζουμε μόνο τα αδέσποτα και τα παραγωγικά ζώα, αλλά ενημερώνουμε και το κοινό για τη φιλοζωία και τον βιγκανισμό ως τρόπο ζωής. Παράλληλα, συμμετέχω σε μια σειρά από ηθικές επενδύσεις σε vegan startups και σε επενδυτικά funds, η πλειονότητα των οποίων αφορά τη βιομηχανία τεχνολογίας τροφίμων. Είμαι πολύ περήφανη, όμως, και για το Kind Things. Είναι το κοινωφελές ίδρυμα που ίδρυσα πρόσφατα και συντονίζει όλες τις φιλανθρωπικές μου δράσεις, στηρίζοντας ενεργά ευάλωτες ομάδες, παιδιά και το περιβάλλον. Μου επιτρέπει να δίνω πίσω κάτι από αυτά που μου δόθηκαν απλόχερα.
Αυτή η ανάγκη της προσφοράς που περιγράφεις, θα σε έκανε κάποτε να ασχοληθείς με την πολιτική;
Όταν μου κάνουν αυτή την ερώτηση, στενοχωριέμαι, γιατί νιώθω ότι ο κόσμος αναρωτιέται γιατί κάνω αυτά που κάνω, πιστεύοντας ότι θέλω κάτι σαν αντάλλαγμα. Δεν θα ασχολιόμουν ποτέ με την πολιτική, γιατί πιστεύω ότι δεν μπορείς να φέρεις μια πραγματική αλλαγή. Το πολιτικό σύστημα είναι τόσο διεφθαρμένο, που η μεταρρύθμιση είναι μια δύσκολη λέξη. Θεωρώ ότι είναι πιο εύκολο να κάνεις αλλαγές ως ανεξάρτητος, γιατί η πολιτική συχνά επιβάλλει περιορισμούς που δεν μου ταιριάζουν. Βλέπω δημόσια πρόσωπα που θαύμαζα να πολιτικοποιούνται και να συντάσσονται με κόμματα που δεν υποστηρίζουν τα συμφέροντα των ανθρώπων που κάποτε υπερασπίζονταν. Για μένα, η ανεξαρτησία είναι πιο ωφέλιμη.
«Δεν θα ασχολιόμουν ποτέ με την πολιτική, γιατί πιστεύω ότι δεν μπορείς να φέρεις μια πραγματική αλλαγή».
Πες μου το πιο αισιόδοξο πράγμα που έχεις συνειδητοποιήσει στα 31 σου, για να κλείσουμε θετικά αυτή την κουβέντα.
Γράφοντας το βιβλίο, έκανα αναγκαστικά μια αναθεώρηση όλων των φάσεων της ζωής μου έως σήμερα. Παιδί, έφηβη, ενήλικη, κόρη, μητέρα, σύζυγος… Κατάλαβα ότι, για να έρθεις κοντά στον εαυτό σου και στις επιθυμίες σου, χρειάζεται επιμονή και υπομονή. Το να βαδίζεις σε έναν διαφορετικό δρόμο είναι μοναχικό, αλλά, αν καταφέρεις να αντιμετωπίσεις αυτή τη μοναξιά και υπερασπιστείς τα βαθιά σου πιστεύω, θα προσελκύσεις ανθρώπους που σε καταλαβαίνουν και σε στηρίζουν. Είναι σημαντικό να έχεις ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, από τον σύντροφό σου έως τους φίλους και την οικογένεια, ώστε να μπορέσεις να προχωρήσεις στο ταξίδι σου. Το προσωπικό ταξίδι του καθενός είναι διαφορετικό, όμως στηρίζεται σε κοινά συναισθήματα. Ας τα αγκαλιάσουμε.
Το βιβλίο της Εριέττας Κούρκουλου Λάτση Είμαι η Εριέττα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
