«Ah, ah, ah, ah, a far l’amore comincia tu…». Ο Γάλλος ντιτζέι και μουσικός παραγωγός Μπομπ Σινκλέρ κοιτάζει την κάμερα και σιγοτραγουδάει με το δικό του τέμπο αυτή τη διάσημη φράση που, στα ιταλικά, σημαίνει «ο έρωτας ξεκινάει με σένα». Οι συγκεκριμένοι στίχοι είναι παρμένοι από την, ενδεχομένως, μεγαλύτερη επιτυχία της Ραφαέλα Καρά, που κυκλοφόρησε το 1976. Ο Σινκλέρ, προσπαθεί να εξηγήσει τι ήταν αυτό που τον έκανε να κολλήσει μαζί τους και, το 2011, να κυκλοφορήσει ένα dance κομμάτι στο οποίο σάμπλαρε αενάως τη συγκεκριμένη και μόνο φράση. Η Καρά, δεν εκτίμησε ποτέ αυτό το τραγούδι. Δεν καταλάβαινε τι έκανε τον κόσμο να της το ζητάει ξανά και ξανά.
Ένα showgirl-πολιτισμικό φαινόμενο
Όταν ξεκίνησα να παρακολουθώ τη μίνι σειρά ντοκιμαντέρ «Raffa» –απ’ όπου η σεκάνς με τον Σινκλέρ–, μία παραγωγή του 2023 που εξιστορεί τον βίο και την πολιτεία του «πιο αγαπητού showgirl της Ιταλίας», δεν ήξερα τι ακριβώς να περιμένω. Τη δισκογραφία της Καρά τη γνώριζα αποσπασματικά (για την ακρίβεια, εκτός από το «A far l’amore comincia tu», είχα ακούσει μόνο τον «Pedro», τη «Fiesta», το «Rumore» και το «6868357») και μου φαινόταν περισσότερο επιφανειακή απ’ όσο μπορώ ν’ αντέξω (και αντέχω πολύ) για να της αφιερώσω χρόνο. Τη, δε, τηλεοπτική της καριέρα την αγνοούσα παντελώς, πέρα από κάποια κλιπ που είχα παρακολουθήσει στο YouTube.
Παρ’ όλα αυτά, οι camp και kitsch πλευρές του καλλιτεχνικού έργου της, camp και kitsch με την καλή την έννοια, με μαγνήτιζαν από όταν ήμουν έφηβος. Το ίδιο και το εξτράβαγκαντ στιλ της. Ήθελα να τη γνωρίσω καλύτερα, αλλά δεν μου είχε δοθεί η αφορμή. «Να η ευκαιρία», είπα, όταν εντόπισα το «Raffa» στον κατάλογο του Disney+ και πάτησα το play για το πρώτο επεισόδιο, παρά τους φόβους μου ότι θα πρόκειται για αγιογραφία.
Η σειρά ξεκινάει επιχειρώντας ένα ψυχογράφημα της Καρά, κάτι που δεν μου άρεσε ιδιαίτερα. Κι αυτό διότι κάπως αφήνεται να εννοηθεί πως όλη μα όλη η καριέρα της, αλλά και ο τρόπος που συνδεόταν με τους συντρόφους και τους συνεργάτες της, πυροδοτήθηκαν από ένα τραύμα – την εγκατάλειψη από τον πατέρα της, ένα μοτίβο που επανέρχεται συνεχώς στην αφήγηση του ντοκιμαντέρ. Βέβαια, οι μαρτυρίες που ακούγονται –από την κόρη του επί δεκαετία συντρόφου της, από την προσωπική της βοηθό, από τον σταρ της ποπ Τιτσιάνο Φέρο, μεταξύ άλλων– και σιγοντάρουν το συγκεκριμένο επιχείρημα έχουν τη δική τους αξία.
Το μεγάλο ατού του ντοκιμαντέρ, δε, είναι το ότι αντιμετωπίζει την Καρά ως πολιτισμικό φαινόμενο – κι αυτό είναι ατού διότι ως τέτοιο έχει ενδιαφέρον να αναλύσει κανείς την περίπτωσή της. Να δει τι την έκανε να πουλήσει 60 εκατομμύρια δίσκους και να μπαίνει επί χρόνια στα σπίτια, κυρίως των Ιταλών και των Ισπανών, μέσα από τα τηλεοπτικά σόου που παρουσίαζε. Τι έκανε το άστρο της να λάμψει σε όλη την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και αλλού στον κόσμο. Εδώ, ας αστερίσκος, ας σημειωθεί ότι στην Ελλάδα έγινε σούπερ σταρ προς τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν ηχογράφησε στα ελληνικά το τραγούδι «6868357», εμφανίστηκε στην ελληνική τηλεόραση και έγινε εξώφυλλο σε πολλά δημοφιλή περιοδικά της εποχής.
Το πρόσωπο της χειραφέτησης
Στο ντοκιμαντέρ, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις επαναστατικές διαστάσεις της προσωπικότητάς της – αλλά όχι σε όλες. Παρουσιάζεται ως χειραφετημένη γυναίκα και όντως ήταν. Υπήρξε «προκλητική» (ήταν η πρώτη γυναίκα που έδειξε τον αφαλό της στην ιταλική τηλεόραση, κάτι που οδήγησε σε παρέμβαση του Βατικανού). Δεν παντρεύτηκε ποτέ, επειδή δεν πίστευε στον θεσμό του γάμου. Υποστήριξε με σθένος το ΛΟΑΤΚΙΑ+ κίνημα και πέρασε μηνύματα υπέρ της κοινότητας μέσα από τα σόου της που προβάλλονταν σε ζώνες υψηλής τηλεθέασης και τραγουδώντας gay anthems, όπως το «Caliente, caliente».
Παρ’ όλα αυτά, περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει κάτι που δεν ακούγεται ούτε μία στιγμή στο ντοκιμαντέρ. Ενώ το «φαινόμενο Καρά» τοποθετείται εντός του zeitgeist του, εντός του κοινωνικοπολιτικού του πλαισίου, δεν γίνεται καμία αναφορά στις πολιτικές πεποιθήσεις της ίδιας της Ραφαέλα Καρά που υπήρξε, κατά δήλωσή της, κομουνίστρια, σε όλη της τη ζωή. Μια ζωή που ξεκίνησε το 1943 και ολοκλήρωσε τον κύκλο της το 2021, κόντρα στη δημοφιλή στην Ιταλία φράση «κανείς δεν θα ζήσει για πάντα, μόνο η Ραφαέλα Καρά».
Το ντοκιμαντέρ «Raffa» είναι διαθέσιμο για streaming στην πλατφόρμα Disney+. Βαθμολογία IMDb 7,4.
