Δεν είναι η πιο ωραία ερωτική ιστορία. Ο Κάφκα γνώρισε τη Φελίτσε Μπάουερ στην Πράγα ένα αυγουστιάτικο απόγευμα του 1912, ονειρεύτηκαν ένα ταξίδι στην Παλαιστίνη, τους χώρισε η απόσταση (εκείνη ζούσε στο Βερολίνο) και ξόδεψαν την (περίπου) πενταετή (περίπου) σχέση τους ως εξής: έγραψαν πολύ ο ένας στον άλλον, συναντήθηκαν λίγο, αρραβωνιάστηκαν δις και δεν παντρεύτηκαν ποτέ. Ξαναδιαβάζω τα περίφημα, συναρπαστικά και αποκαλυπτικά Γράμματα στη Φελίτσε, που επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Archive στη σειρά Επιστολές που έγραψαν ιστορία, και περισσότερο από έναν άνθρωπο ερωτευμένο, βρίσκω έναν άνθρωπο παγιδευμένο που ουρλιάζει για βοήθεια. Ουρλιάζει βέβαια θαυμάσια.
Παρεμπιπτόντως, ο τίτλος του βιβλίου είναι ακριβής, καθότι δεν περιέχει τις απαντήσεις της Φελίτσε (δεν διασώθηκαν), το περιεχόμενο των οποίων μπορούμε βέβαια εν μέρει να υποθέσουμε από τα συμφραζόμενα και τη σχετική βιβλιογραφία. Δεν είναι, λοιπόν, η πιο ωραία ερωτική ιστορία. Είναι η ιστορία μιας σχέσης με αρκετό πόνο, ματαιώσεις και μια μάλλον μέτρια χημεία. Είναι, επίσης, το χρονικό της γέννησης του συγγραφέα Φραντς Κάφκα. Στα γράμματά του τονίζει εμμονικά, ξανά και ξανά, ότι το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να γράψει.
Ήταν η Φελίτσε μια απαραίτητη σπίθα; Μπορεί. Ένας παράγοντας ισορροπίας ή προσανατολισμού στους λαβυρίνθους του μυαλού του; Ίσως. Συνήθως της διαμαρτύρεται ότι δεν γράφει αρκετά, ότι δεν του φτάνει ο χρόνος, ότι φταίνε οι συνθήκες, κάποια στιγμή σχολιάζει ότι «από τον χειμώνα του περασμένου χρόνου δεν έχω γράψει ούτε μία γραμμή που να στέκει». Υπάρχουν βέβαια και φωτεινές εξαιρέσεις. Μια μέρα αναφέρεται σε μια ιστορία που έγραψε και μάλλον τον ικανοποιεί. «Θα ήταν ωραίο να σου διαβάζω την ιστορία και ταυτόχρονα να είμαι αναγκασμένος να σου κρατάω το χέρι, διότι η ιστορία είναι λίγο τρομακτική. Ονομάζεται Μεταμόρφωση, θα σου προκαλούσε φόβο…». Η Φελίτσε τότε δεν μπορούσε φυσικά να αξιολογήσει τη σημασία της πληροφορίας. Ούτε μπορούσε να φανταστεί ότι το τέλος της σχέσης τους θα χρησιμοποιούνταν ως θεμέλιο για τη συγγραφή της Δίκης.
Διαβάστε σχετικά το καταπληκτικό κείμενο του Ελίας Κανέτι Η άλλη δίκη (εκδ. Αρμός) και διαβάστε τα πιο παθιασμένα Γράμματα στη Μιλένα (εκδ. Κέδρος), τη μεταγενέστερη αλληλογραφία του με τη Μιλένα Γέσενσκα. Ούτε εκείνη ήταν μια ωραία ερωτική ιστορία. Στη σύντομη ζωή του ο Κάφκα επένδυσε σε ατελείς αγάπες και σκοτεινές ιδέες. Το αποδεικνύουν η αλληλογραφία και η λαμπερή λογοτεχνία του.
Τα Γράμματα στη Φελίτσε κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Archive, σε μετάφραση Στέλλας Κουνδουράκη. / Εικονογράφηση της Δίκης.
