Ένα από τα πρώτα εκθέματα που θα αντικρίσει ο επισκέπτης της έκθεσης Προσωπικά Οικονομικά, η οποία άνοιξε πρόσφατα τις πύλες της στο Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος, εξηγεί τον βασικό κανόνα του «50-30-20». Το πώς, δηλαδή, θα γίνει η διάθεση του μηνιαίου (ή ετήσιου) εισοδήματός μας με ιδανικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, το 50% αφορά το ποσοστό που πρέπει να διαθέτουμε για την κάλυψη των αναγκών μας, το 30% πρέπει να προορίζεται για τη χρηματοδότηση των επιθυμιών μας και το 20% να μένει στην άκρη ως αποταμίευση. Το έκθεμα στο μουσείο είναι διαδραστικό: ο κόκκινος κύβος αξίας 50 ευρώ αντιπροσωπεύει την ανάγκη, ο πράσινος κύβος των 30 ευρώ αντιπροσωπεύει την επιθυμία και ο μικρός κίτρινος κύβος της αποταμίευσης περιορίζεται στο 20% για να συμπληρωθεί η «πίτα» του συνολικού εισοδήματος.
Απλός στη σύλληψή του ο κανόνας «50-30-20», αλλά πόσοι τον εφαρμόζουν στην πράξη; Προφανώς κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει σε ένα ερώτημα που προϋποθέτει γνώση του οικογενειακού προϋπολογισμού του καθενός. Αν πάντως κρίνουμε από το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ίσως η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που εμφανίζει αρνητική αποταμίευση αυτή τη στιγμή, τότε μάλλον κάτι δεν γίνεται σωστά.
Είναι σύνηθες το φαινόμενο όποιος ξεχνά τον… κίτρινο κύβο (ήτοι την αποταμίευση) στον προϋπολογισμό του να αποδίδει αυτή την κατάσταση στην ακρίβεια, στο χαμηλό του εισόδημα ή και στα δύο. Το εξοδολόγιο βάφεται κόκκινο (όλα στην κατανάλωση) και το ρίσκο αυξάνεται μήνα με τον μήνα, χρόνο με τον χρόνο. Πολύ απλά διότι χωρίς την αποταμίευση δεν μπορεί να καλυφθεί το απρόοπτο και η αθέτηση κάποιας υποχρέωσης γίνεται πιο πιθανή. Είναι όντως αδύνατη η αποταμίευση λόγω των συνθηκών; Για να φτάσει κανείς σε αυτό το συμπέρασμα, θα πρέπει να έχει πρώτα ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα:
1. Ο κανόνας «50-30-20» προϋποθέτει σύνταξη οικογενειακού προϋπολογισμού με καταγραφή των εσόδων και των εξόδων. Στο σκέλος των εσόδων, τα περισσότερα νοικοκυριά έχουν πλήρη εικόνα. Στο σκέλος των δαπανών εντοπίζονται συνήθως τα προβλήματα.
2. Η αποταμίευση δεν έχει όριο. Ο κανόνας «50-30-20» φτιάχτηκε περισσότερο για να λειτουργεί ως «πυξίδα» και σίγουρα όχι για να αποπροσανατολίζει. Η μικρή αποταμίευση είναι προτιμότερη από τη μηδενική αποταμίευση, οπότε το «ή 20% ή καθόλου» δεν υπάρχει ούτε ως σκέψη.
3. Η αποταμίευση δεν έχει… ηλικία, αλλά σίγουρα είναι ευκολότερο να γίνεται από τους νεότερους. Διότι μπορεί το εισόδημα να είναι χαμηλότερο, όμως λιγότερες –έως και πολύ λιγότερες– είναι και οι οικονομικές υποχρεώσεις. Αν δεν αποταμιεύσουμε σε νεαρή ηλικία λόγω χαμηλού εισοδήματος, πώς θα ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση μερικά χρόνια αργότερα, όταν θα έχουν αυξηθεί οι ανάγκες;
4. Ο εχθρός της μηδενικής αποταμίευσης είναι η αρνητική αποταμίευση. Είναι αυτή που αργά ή γρήγορα θα φέρει αντιμέτωπο το νοικοκυριό με τον δανεισμό, ο οποίος με τη σειρά του θα φουσκώσει τον όγκο του «κόκκινου κύβου» και θα περιορίσει ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες ύπαρξης του κίτρινου.
