Αναφορές για το Λιάτικο σταφύλι, που το εντάσσουν στην αμπελοοινική ιστορία του νησιού από τον 3ο αιώνα π.Χ., βρίσκονται σε κείμενα του 13ου αιώνα, ακόμη και σε έγγραφα αγοραπωλησίας αμπελώνων του 16ου αιώνα. Πολλοί υποστηρίζουν πως το Λιάτικο ανέκαθεν έκανε υπέροχα γλυκά κρασιά. Πιθανολογείται ότι ήταν ο ξακουστός οίνος του μεσαίωνα Malvasia Di Candia, ένας τύπος κρασιού από Λιάτικο και άλλες ποικιλίες και όχι κρασί από την ποικιλία Μαλβάζια. Στη σύγχρονη εποχή, ήταν κατά βάση ένα κρασί που συμπλήρωνε τα χαρμάνια. Μια και δεν είχε αρκετά ρουμπινένιο χρώμα, δεν του είχαν δοθεί πολλές ευκαιρίες να εμφιαλωθεί ως μονοποικιλιακό. Επί δεκαετίες συμμετείχε σε blend με άλλες γηγενείς ποικιλίες –Κοτσιφάλι και Μανδηλαριά–, μέχρι που αυτή η συνθήκη άλλαξε, στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Ο Γιάννης Οικονόμου από τη Ζίρο, ο Λυραράκης και ο Δουλουφάκης στο Ηράκλειο του έδωσαν τέτοιες ευκαιρίες και αργότερα και άλλοι, κι έτσι σήμερα μπορούμε να μιλάμε για κάποια σημαντικά κρασιά από Λιάτικο, προϊόν ΠΟΠ στο Ηράκλειο (ΠΟΠ Δαφνές) και στο Λασίθι (ΠΟΠ Σητεία).
Ζητήσαμε από τον σομελιέ και ιδιοκτήτη του εστιατορίου Salis στα Χανιά, Άφσιν Μολαβί, να κάνει ένα crash test σε μονοποικιλιακά Λιάτικα και ιδού τα αποτελέσματα 14 ετικετών.
«Χαίρομαι ιδιαίτερα για τον χρόνο που έχουν επενδύσει οι οινοποιοί σε αυτή την ποικιλία, φαίνεται στη δουλειά τους. Από τα αποτελέσματα της γευσιγνωσίας διαπιστώνω πως πίσω από τις εμφιαλώσεις τους υπάρχει έρευνα, έχουν εφαρμόσει διάφορες τεχνικές στην οινοποίηση, έχουν αποδώσει διαφορετικά στιλ και έχουν εξελίξει ακόμη και τις ετικέτες, που είναι ελκυστικές. Προσωπικά, βρήκα πολύ ενδιαφέροντα τα entry level Λιάτικα και τα premium. Ένα γενικό σχόλιο είναι πως τα πιο απλά και οικονομικά δίνουν μια καθαρή εικόνα για το τι μπορεί να κάνει αυτή η ποικιλία. Απόλαυσα ιδιαίτερα τα φρέσκα, αυτά που δεν είχαν πολύ βαρέλι, αυτά που δεν είχαν μακρές εκχυλίσεις, αλλά λάτρεψα και τα λιαστά. Είναι μια δύσκολη ποικιλία που χρειάζεται αρκετή δουλειά στο αμπέλι και απαιτεί χρόνο. Θα πρότεινα σε όλους τους εμπλεκομένους να συνεχίζουν να πειραματίζονται».
Άφσιν Μολαβί
Μερικά σχόλια από τη δοκιμή για κρασιά που αξίζει να αναζητήσετε
Καραβιτάκης Κομψός 2022
Ένα από τα καλύτερα δείγματα, με 13% αλκοόλ. Ανθικό, με λαμπερό φρούτο, πολύ καθαρό στο στόμα, λίγη ορυκτότητα και ώριμες τανίνες, με πολύ καλή διαχείριση της εκχύλισης.
Λυραράκης Λιάτικο 2022
Νότες από ρόδι, σταφίδα, ελαφρύ σώμα, κοντή επίγευση, αλλά συνολικά ένα πολύ ευχάριστο κρασί.
Δουλουφάκης Δάφνιος 2020
Λιάτικο παλιάς σχολής. Φαίνεται σε αυτό το κρασί πως ο οινοποιός έχει κάνει Λιάτικα για πολλά χρόνια. Πολύ καλά ενσωματωμένες τανίνες και ωραία δομή, 14% αλκοόλ.
Διαμαντάκης Petali 2019
Ένα υπερώριμο κρασί που βγάζει μαρμελάδα και μεστά φρούτα. Ωραίες τανίνες, γλυκύτητα και ισορροπημένη οξύτητα.
Ιδαία Οινοποιητική Ποταμίδα
Άλλο ένα πιο ρουστίκ Λιάτικο, με οξειδωτική μύτη, μια προσέγγιση πιο παλιού στιλ. Πολύ ώριμες τανίνες.
Λυραράκης Αγγελής 2021
Ένα Λιάτικο Σητείας, με 13,5% αλκοόλ, βοτανικότητα, με νότες από ευκάλυπτο, μέντα, ωραίες πρασινάδες, κεράσια και κόκκινο φρούτο.
Καραβιτάκης Γηγενείς Ζύμες 2019
Βοτανική μύτη, λίγη πίσσα, ωραία δομή με πολύ σοβαρές τανίνες και στο σύνολο αρκετά φινετσάτο.
Ηλιάνα Μαλίχιν Λιάτικο 2021
Από ορεινούς αμπελώνες του Ρεθύμνου, αυτό το Λιάτικο με 14% αλκοόλ και κάπως αναγωγική μύτη διαθέτει πολλά ζωικά, είναι λίγο οξειδωτικό, με πολύ δυνατό σώμα και τανίνες που σε πιάνουν στα δόντια. Έχει πολύ καλή και μακρά επίγευση.
Δουλουφάκης Δάφνιος Grand Reserve 2018
Έχει περάσει 36 μήνες στο βαρέλι, διαθέτει 14% αλκοόλ και είναι γεμάτο αποξηραμένα φρούτα και νότες από ευκάλυπτο. Έχει καλά ενσωματωμένες τανίνες, ιδανική ισορροπία ανάμεσα σε φρούτο και βαρέλι και ένα στιβαρό, γεμάτο σώμα. Χρειάστηκαν 45 λεπτά για να ανοίξει και να μας αποκαλυφθεί. Αναμένεται να κυκλοφορήσει.
Οικονόμου Αντιγόνη 2004
Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό Λιάτικο, ένα κρασί με 13,5% αλκοόλ από κάποιον που γνωρίζει το πώς και κάνει τη δική του τρέλα. Θα μπορούσε να το συγκρίνει κανείς με ένα Barolo παλιάς σχολής. Έχει πανέμορφο στόμα και φοβερή δομή. Θα έλεγα ότι είναι περισσότερο τυπικό Οικονόμου και λιγότερο τυπικό Λιάτικο. Ξεχώρισε στη γευσιγνωσία και όχι άδικα.
Silva Δασκαλάκη Grifos 2018
Ήταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα, που συνήθως δεν με ελκύουν αυτού του είδους τα κρασιά. Γηγενείς ζύμες και αμφορέας τού δίνουν σχεδόν ώριμα φρούτα, πυκνά μαύρα και νόστιμα. Διαθέτει μεγάλο ενδιαφέρον.
Τρία επιδόρπια
Δουλουφάκης Ηelios 2008
Λιαστό Λιάτικο που έχει περάσει δέκα χρόνια στο βαρέλι. Αποξηραμένα βερίκοκα και ποικιλία από πυρηνόκαρπα φρούτα, ωραία πυκνότητα και αντίστοιχα ωραία οξύτητα.
Silva Δασκαλάκη Emilia 2010
Πλούσιο, με ωραία αποξηραμένα σύκα και πετιμέζι, αρκετή πυκνότητα και νοστιμιά.
Scalarea – Βoutari vii Ιουλιάτικο 2008
Θα μπορούσε να το παρομοιάσει κάποιος με ένα ωραίο fortified κρασί, σε στiλ Pedro Ximenez. Βγάζει ελιά, ίσως έχει λίγο περισσότερο βαρέλι, ωστόσο παραμένει ένα ωραίο και διαφορετικό δείγμα.
