Ζητήσαμε από τους οινοποιούς της περιοχής να διαθέσουν μία φιάλη από την παλαιότερη και πιο αντιπροσωπευτική για τον καθένα σοδειά. Σκοπός ήταν να δούμε την ποικιλία και την εξέλιξή της από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Τι έχει αλλάξει στην οινοποίηση; Ποιο είναι το ρουστίκ στιλ και ποιο το μοντέρνο; Υπάρχει άραγε αυτός ο διαχωρισμός; Επικράτησε κάποια στιγμή, μάλλον εσφαλμένα, το ότι οι καθαρές, ορίτζιναλ Νάουσες είναι οι πιο στυφές. Αρκετοί οινοποιοί το καθιέρωσαν σαν στιλ κι έδωσαν στους καταναλωτές την εικόνα ενός δύσκολου κρασιού. Μάλλον κανένας από τους παλαιότερους δεν έφτιαχνε αυτά τα κρασιά πριν από τριάντα χρόνια με σκοπό να τα δοκιμάζουμε εμείς σήμερα. Και όμως. Η ποικιλία κέρδισε. Ακολουθήσαμε την ιστορία κάθε φιάλης, για να δούμε την εξέλιξη μιας ολόκληρης οινικής ζώνης. Παρατηρήσαμε την αναβίωση του αμπελώνα από τα field blends έως την επικράτηση του Ξινόμαυρου, τα νέα υποκείμενα και τις νέες φυτεύσεις από το κύπελλο στο γραμμικό. Μαζί με τους δύο Masters of Wine και Master Sommeliers, δύο έμπειρους οινοχόους και έναν οινολόγο με σαράντα χρόνια θητεία στη Νάουσα, είδαμε το έργο του Ξινόμαυρου από το 1974 μέχρι το 2017 μέσα από είκοσι ετικέτες, σε μια μοναδική γευσιγνωσία που φιλοξενήθηκε στο βραβευμένο με αστέρι Michelin εστιατόριο Tudor Hall* του ξενοδοχείου King George.
2011-2017
Δοκιμάστηκαν:
Grand Reserve Νάουσσα Μπουτάρη 2011, Κτήμα Καρυδά 2011, Κυρ-Γιάννη Bicentenaire 2011, Αργατία 2012, Επτά Κλειδιά Ταζογλίδου 2013 (είχε φελλό), Μαρκοβίτης 2015, Αργυράκης Chronos 2017.
Αυτές οι χρονιές δεν είναι για αρχάριους στο Ξινόμαυρο. Όξινα, τανικά κρασιά, έχουν χαρακτήρα τον οποίο δεν μπορεί να ανακαλύψει ένας μη γνώστης. Αν όμως κάποιος είναι συνηθισμένος σε αυτό το στιλ ή αγαπά την ποικιλία, τότε είναι μια πολύ καλή περίοδος, καθώς και στη δομή τα κρασιά έχουν τα τυπικά και αγαπημένα χαρακτηριστικά του Ξινόμαυρου. Συνολικά από το δείγμα προκύπτει πως είναι πιο goth, πιο σκοτεινό το στιλ τους. Επιπλέον, οι τανίνες του Ξινόμαυρου αποδεικνύεται εδώ πως είναι οικογένεια ενώσεων με πολλά… οξέα. Κοφτερές και αιχμηρές. Κλιματολογικά, η πιο ισορροπημένη ήταν το 2011, πιο ψυχρές ήταν το 2013 και το 2015, ενώ το 2017 η πιο ζεστή.
2000-2009
Δοκιμάστηκαν:
Κτήμα Μελιτζανή 2000, Ράμνιστα 2003, Έλινος Ταραλάς 2007, Κόκκινος 2009, Παλιοκαλιάς Δαλαμάρα 2009.
Το 2003 έχει καταγραφεί ως η πιο ζεστή χρονιά σε όλο τον κόσμο. Το 2007 αναφέρεται ως η καλύτερη χρονιά της δεκαετίας 2000-2010 για το κρασί της Νάουσας. Είναι μια δεκαετία που ο αμπελώνας είναι νέος και αναζωογονημένος, δίνει συμπυκνώσεις και ποιοτικό σταφύλι. Τη ζώνη επισκέπτεται συχνά μια πολύ δυνατή επιστημονική ομάδα, οι άνθρωποι του Ινστιτούτου Οίνου αλλά και οι επιστήμονες της Εδαφολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακόμα, εμφανίζονται πιο νεαροί παραγωγοί στη ζώνη. Ο Απόστολος Θυμιόπουλος φτιάχνει το οινοποιείο του και δίνει κίνητρα στους αγρότες να μην ξεριζώσουν τα αμπέλια. Μια λαμπρή μέρα για το Ξινόμαυρο έχει ξεκινήσει. Δημιουργούνται ακόμα ο Ταραλάς και ο Κόκκινος.
Από αυτή τη δεκαετία βλέπουμε πως το Ξινόμαυρο αρχίζει να κοιτάει εκτός συνόρων. «Ένα γενικό σχόλιο είναι πως οι παραγωγοί έχουν μεγαλύτερη διάθεση για πειραματισμό. Κάποιοι προσπαθούν να βρουν τον δρόμο τους, ενώ στην προηγούμενη δεκαετία μπορεί να φαίνονται πιο κατασταλαγμένοι στο ύφος που έχουν ακολουθήσει», λέει ο Κωνσταντίνος Λαζαράκης ΜW.
Σχετικά με το πώς ξεκινούν τη ζωή τους χρωματικά, τα vintage αυτής της δεκαετίας διατηρούν πολύ καλά το χρώμα τους. Επίσης, έχουν ικανή παλαίωση και αποδεικνύουν τη δυναμική της ποικιλίας.
Ήπιαμε πέντε διαφορετικά κρασιά: Από τυπικά Ξινόμαυρα, συμπυκνωμένα, καλοφτιαγμένα, από ονομαστά αμπελοτόπια, μέχρι καθόλου τυπικά, γλυκούτσικα, που έδειχναν την ηλικία και την οξείδωσή τους, το δείγμα δεν ήταν ικανό για σαφή συμπεράσματα.
1993-1998
Δοκιμάστηκαν:
Χρυσοχόου 1993 και 1994, Ράμνιστα 1994 (η πρώτη σοδειά της), Νάουσα Μελιτζανή 1996, Ναουσαία Φουντή 1998.
Μια εποχή αξέχαστη για πολλούς Ναουσαίους. Ο Γιάννης Μπουτάρης, που αντιλαμβανόταν πως μια μεγάλη αμπελουργική ζώνη σαν αυτήν που είχε οραματιστεί δεν μπορούσε να στηριχθεί σε έναν μόνο μεγάλο παίκτη, προέτρεψε τους αμπελουργούς που του έφερναν πολύ καλά σταφύλια να γίνουν οι ίδιοι οινοποιοί. Φιλόδοξοι οινοποιοί εφάρμοσαν τις δικές τους ιδέες για οινοποίηση, παρατηρούνταν οργασμός καινούργιων προσεγγίσεων. Εκείνη την εποχή ήταν μονόδρομος να πιεις Μπουτάρη, καθώς η μεγάλη οινοποιητική παρήγε 1.200.000 φιάλες Ξινόμαυρο σε απίθανα ανταγωνιστική τιμή. Το 1997 ιδρύεται το Οινοποιείο Διαμαντάκου και το Κτήμα Κυρ-Γιάννη.
Στα κρασιά που δοκιμάστηκαν υπάρχει μεν μια ομοιογένεια, ωστόσο η ποιότητα είναι φανερά ανεβασμένη και το συνολικό επίπεδο των εμφιαλώσεων αρκετά μακριά από τη δεκαετία του 1980. Συγκεκριμένα, το 1990 ήταν μια χρονιά ξηρασίας, που έδωσε πολύ ποιοτικά, απίθανα σταφύλια.
1984
ΒΑΕΝΙ
Μια ετικέτα από την πρώτη σοδειά του Αγροτικού Αμπελουργικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Νάουσας Βαένι. Από το 1984 μέχρι και το 2016 διαθέτουν περίπου 17.000 παλαιωμένες φιάλες στο κελάρι τους. Το 75% των σταφυλιών που παραλαμβάνουν είναι Ξινόμαυρο από περίπου 250 αμπελουργούς- μέλη. Το κρασί που παράγεται σε ένα από τα μεγαλύτερα (σε όγκους) οινοποιεία στη Βόρεια Ελλάδα είχε διατηρήσει για σαράντα χρόνια κάποια νόστιμα και πικάντικα χαρακτηριστικά, παρά το χαμηλό αλκοόλ του.
1974
Naoussa Boutari
Το μοναδικό κρασί της χρονιάς προέρχεται από το οινοφυλάκιο της Boutari. Εκεί φυλάσσονται συνολικά περισσότερες από 110.000 φιάλες, από το τέλος της δεκαετίας του ’60, λίγες από το 1963 και από τις επόμενες σοδειές όλο και περισσότερες. «Οι παλαιότερες είναι Ξινόμαυρο. Μάλιστα, από το τέλος του 1980 και μετά διατηρούμε σε αυτό το αρχείο όλες τις εμφιαλώσεις και μέσα από αυτές μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε πώς παλαιώνει η ποικιλία», εξηγεί o Δρ. Οινολογίας- Οινοποιός Γιάννης Βογιατζής. Οι παρόντες σχολιάζουν πρώτα το χρώμα του, που είναι εντυπωσιακό. Αρώματα από ραπανάκι, πικάντικη βοτανικότητα αλλά και κάποια μπαχαρικά ζωντανά, καθόλου νοτισμένα.
Πώς είναι μια Νάουσα του 1974; Οι τανίνες έχουν μαλακώσει, σχεδόν χαλαρώσει, αλλά δεν έχουν εξαφανιστεί, η οξύτητα έχει στρογγυλέψει, αλλά δεν έχει χαθεί, το χρώμα έχει σκουρύνει, ό,τι έχει να επιδείξει το Ξινόμαυρο ως ένα κρασί μισού αιώνα είναι εδώ, παρόν, κραταιό.
Δοκίμασαν οι:
Κωνσταντίνος Λαζαράκης MW, President WSPC, General Manager AIOLOS SA
Γιάννης Καρακάσης MW, Founder 50 Great Greek Wines
Ευάγγελος Ψωφίδης Director of Wine Hotels Grande Bretagne & King George
Ελευθέριος Χανιαλίδης MS
Άρης Σκλαβενίτης Head sommelier, owner Oinoscent Wine Restaurant
Γιάννης Βογιατζής Δρ Οινολογίας, οινοποιός
Ευχαριστούμε το Εθνικό Θεάτρο για τη φιλοξενία της φωτογράφισης των παλαιότερων φιαλών, που πραγματοποιήθηκε στην Κεντρική Σκηνή – Κτήριο Τσίλλερ.
Θερμές ευχαριστίες στο εστιατόριο The Tudor Hall (ξενοδοχείο King George), στη Μαρία Κουτζαμπάση, Multy-Property Public Relations Manager και στον Βαγγέλη Ψωφίδη, Wine Director για την διοργάνωση της δοκιμής.
