Η «Καθημερινή της Κυριακής», που κυκλοφορεί σήμερα, φιλοξενεί το τέταρτο βιβλίο της πολύτομης σειράς Η Έξοδος, του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.
Η Έξοδος καταγράφει την παρουσία του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία καθώς και το δράμα του ξεριζωμού του, μέσα από ένα πλήθος συγκλονιστικών μαρτυριών, τις οποίες συνοδεύουν εκτενή εισαγωγικά κείμενα, κατατοπιστικές παραπομπές και επεξηγηματικά σχόλια.
Ο τέταρτος τόμος της Εξόδου περιέχει μαρτυρίες από ορισμένες περιφέρειες της Καππαδοκίας (Προκοπίου, Φαράσων κ.ά.), από τις περιφέρειες της Λυκαονίας (Ικόνιο κ.ά.), της Πισιδίας (Σπάρτα κ.ά.) και της Λυκίας (Μάκρη κ.ά.), καθώς και από τις περιφέρειες της Άγκυρας, του Εσκισεχίρ, του Αφιόν Καραχισάρ, της Κιουτάχειας, του Ουσάκ, της Αττάλειας, των Αδάνων, της Μερσίνας και της Σελεύκειας.
Αν και διασκορπισμένος σε μια αχανή γεωγραφική έκταση, ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός των περιοχών αυτών χαρακτηριζόταν από κοινές ιστορικές εμπειρίες και εθνογραφικά γνωρίσματα, που του προσέδιδαν τη συνοχή ενός ενιαίου κοινωνικού συνόλου.
Ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης, ακαδημαϊκός και διευθυντής του ΚΜΣ, σημειώνει για την Έξοδο από αυτές τις περιοχές: «Η είδηση της αναγκαστικής ανταλλαγής μετά το φοβερό νέο της καταστροφής και της συντριβής των ελληνικών ελπίδων, η σπαρακτική αποδοχή της επιβεβλημένης μοίρας ως μέρους ενός αναπόδραστου πεπρωμένου, η προετοιμασία της φυγής, η σταδιακή αποσύνδεση από τον οικείο χώρο, η περισυλλογή των ιερών και των οσίων της συλλογικής ζωής, το τελευταίο χτύπημα της καμπάνας, η τελευταία λειτουργία στα ιερά των πατέρων, ο αποχαιρετισμός των συνοίκων, η πορεία προς τη θάλασσα που έβλεπαν για πρώτη φορά, η περιπέτεια της επιβίβασης και του θαλασσινού ταξιδιού, τέλος η μεγαλύτερη ακόμη περιπέτεια της γνωριμίας με τις πραγματικότητες της ελλαδικής κοινωνίας – αυτό είναι το περιεχόμενο του σιωπηλού έπους της εξόδου της κεντρικής Μικρασίας».
Σημειώνει χαρακτηριστικά μια μαρτυρία από το Ικόνιο, η οποία περιλαμβάνεται στον τέταρτο τόμο της Εξόδου: «Λοιπόν, πουλήσαμε σχεδόν χάρισμα στους Τούρκους τα υπάρχοντά μας. Γυρεύανε για προίκες ραπτομηχανές. Όχι, δε μας πείραξαν, ό,τι μπορέσαμε πήραμε μαζί μας. Μας είπαν πως μπορούμε να πάρουμε όσα χαρτονομίσματα θέλαμε μαζί μας. Χρυσάφι όμως απαγορεύεται.
»Ξηλώσαμε τα παπούτσια μας, κρύψαμε στους πάτους χρυσαφικά, και τα ξανακαρφώσαμε. Κρύψαμε τιμαλφή στους κότσους των μαλλιών μας και στους πάτους μαγειρικών σκευών.
»Μας βάλανε σε φορτηγά βαγόνια, ανοιχτά και από τις δύο πλευρές. Οι Τούρκοι στρατιώτες έκλεβαν τις μπάλιες απ’ τα βαγόνια. Δεν ήταν απ’ το Ικόνιο οι στρατιώτες αυτοί, ξένοι ήταν, από άλλα μέρη της Ανατολής.
Τραβήξαμε κατευθείαν στη Μερσίνα. Εκεί μείναμε δεκαεφτά μέρες στο Τας χαν. Βλέπαμε απ’ εκεί τη θάλασσα με φόβο. Οι βάρκες μάς φαίνονταν σαν σκάφες. Λέγαμε: “Πώς θα μπούμε σ’ αυτές τις σκάφες; Θα αναποδογυρίσουν και θα πνιγούμε”. Περιμέναμε πότε θά ‘ρθει το βαπόρι».
Μια πολύτομη έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών από τη Βιβλιοθήκη Μνήμης της «Καθημερινής». Αναζητήστε τον τέταρτο τόμο σήμερα με την «Καθημερινή της Κυριακής».
