Καθόμαστε στον Κυκεώνα, το καφέ ακριβώς απέναντι από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, και μετράμε μαζί τις φορές που έχει παρουσιάσει έργα του στην Ελλάδα. Τέσσερις; Πέντε; Καταλήγουμε στο δεύτερο σενάριο. «Εδώ είμαι στο σπίτι μου, εδώ βρίσκεται το πνευματικό μου σπίτι», μου λέει κι αμέσως μετά συμπληρώνει ότι το εννοεί. Ως σκηνοθέτης, τελευταία φορά βρέθηκε στην Αθήνα πέρυσι τον Σεπτέμβριο, για το ανέβασμα των Bros στη Στέγη. Γεννημένος τον Αύγουστο του 1960 στην Τσεζάνα, σπούδασε Καλές Τέχνες. Από τη δεκαετία του 1980 θεωρείται ένας από τους κύριους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής αβανγκάρντ, παρότι δεν συμφωνεί με την κατάταξή του σε αυτό το καλλιτεχνικό ρεύμα. Στα έργα του, που έχουν χαρακτηριστεί προβοκατόρικα –παρεξήγηση κι αυτό, δεν του αρέσει η πρόκληση– συνδυάζει διαφορετικές, παραστασιακές και μη, τέχνες. Από το 2002 είναι Ιππότης του Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων της Γαλλικής Δημοκρατίας. Πριν από δέκα χρόνια τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα για το σύνολο της καριέρας του, στην Μπιενάλε Θεάτρου της Βενετίας. Πριν από είκοσι, είχε αναλάβει τη διεύθυνση του τμήματος θεάτρου στη 37η Μπιενάλε της Βενετίας.
Λίγο πριν από την πρεμιέρα της περφόρμανς του, λοιπόν, με τίτλο «Μυστήριο 11 MA», κάναμε μια μεγάλη κουβέντα για την τέχνη γενικά, την τέχνη του ειδικά, την ψυχανάλυση, το πώς μπορεί και το γιατί πρέπει το κοινό να σοκαριστεί.
Ο πρωταγωνιστής σας, Φίλιπο Αντάμο, σκότωσε τη μητέρα του πριν από 23 χρόνια. Αν ζούσε στην αρχαιότητα, θα του απαγορευόταν να λάβει μέρος στα Ελευσίνια Μυστήρια, όχι απλώς επειδή δεν είναι Έλληνας, αλλά και διότι είναι μητροκτόνος.
Για μένα είναι σημαντικό ΤΟ ότι ο πρωταγωνιστής είναι ένας αληθινός άνθρωπος, που η μοίρα του του φύλαγε να σκοτώσει τη μητέρα του όταν ήταν πολύ νέος, είκοσι χρονών. Η παρουσία του έχει έναν συμβολισμό πολύ ισχυρό. Όταν εισέλθει στο Ιερό, θα είναι σαν να προκαλεί με τα βήματά του έναν σεισμό. Θα είναι σαν να ξυπνάει τη Μητέρα με μια κραυγή ανάλογη με εκείνη του Ορέστη, που, αφού σκότωσε τη δική του μητέρα, την Κλυταιμνήστρα, άρχισαν να τον κατατρέχουν οι Ερινύες. Σε ένα επίπεδο εκπροσωπεί τη βλασφημία, μια ιεροσυλία ικανή να ενεργοποιήσει ξανά την ιερότητα του τόπου. Η παρουσία του, όμως, θα μπορούσε να εκληφθεί κι ως μια έκκληση για συγχώρεση, ενώ έχει να κάνει και με τη δεύτερη λειτουργία του «ma» στον τίτλο: με τα εναλλακτικά σενάρια. Μετά το έγκλημά του θα μπορούσε να γίνει εφικτό ένα είδος συμφιλίωσης, ένα νέο είδος σχέσης με τη μητέρα του. Σε μεταφορικό επίπεδο, το έργο δύναται να αναφέρεται στη σχέση με τη Μητέρα Γη. Σε όσα έχει κάνει ο άνθρωπος στη φύση και αποτελούν ένα έγκλημα, κάτι που εδώ που βρισκόμαστε, σε αυτή την περιοχή, είναι ορατό μέσα από την αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στον αρχαιολογικό χώρο και στο βιομηχανικό περιβάλλον που τον κυκλώνει.
Πώς φτάσατε, όμως, μέχρι τον Αντάμο;
Τον ανακάλυψα από μια συνέντευξη που έδωσε. Του εξήγησα το κόνσεπτ της παράστασης και γιατί στράφηκα σε αυτόν. Μιλήσαμε πολύ για το θέατρο, για τον μύθο της Περσεφόνης, αλλά και για τον συγκεκριμένο τόπο όπου θα λάβει χώρα η περφόρμανς. Συμφώνησε να συμμετάσχει και να μοιραστεί την ιστορία του με το κοινό, χωρίς να γίνει ο ίδιος θέαμα. Οι ισορροπίες, βέβαια, σε μια περίπτωση όπως η δική του χρειάζονται επιδέξιους χειρισμούς για να κρατηθούν. Μετά από όλα τα χρόνια που πέρασε στη φυλακή, θα έλεγα ότι είναι ένας άλλος, τελείως διαφορετικός άνθρωπος. Σε ψυχολογικό επίπεδο, νομίζω πως έχει διανύσει αρκετό δρόμο. Επειδή, όμως, λειτουργεί ως σύμβολο, προσπαθώ να κρατήσω εκτός του έργου κάθε νοσηρή περιέργεια για την προσωπική ιστορία του. Δεν επικεντρώνομαι εκεί, δεν είναι αυτή που θέλω να αφηγηθώ. Δεν θέλω να εξηγήσω γιατί σκότωσε τη μητέρα του. Το ξέρω, αλλά αυτό αφορά τον ίδιο.
Διαβάστε περισσότερα στο νέο τεύχος του «Κ» που κυκλοφορεί την Κυριακή 27 Αυγούστου με την «Καθημερινή».
