Άνοιξη του 1826.
Η φύση καταπράσινη, λουλουδιασμένη, χαίρεται το μεγαλείο της. Στο Μεσολόγγι, μια χούφτα άνθρωποι πολεμούν τον Τούρκο δυνάστη. Πολιορκημένοι και αποκλεισμένοι, εξακολουθούν να αντιστέκονται. Οι κακουχίες τούς εξαθλιώνουν. Η πείνα τούς θερίζει. Βοήθεια δεν έχουν από πουθενά. Μα στην ψυχή τους μια φλόγα καίει, τους φωτίζει και τους δίνει δύναμη. Η φλόγα της ελευθερίας. Είναι ήδη λεύτεροι. Ως την απεγνωσμένη έξοδο, την τελική θυσία, που τους κάνει σύμβολο του Αγώνα ολόκληρου του ελληνικού λαού. Απέναντι από το Μεσολόγγι, στην αγγλοκρατούμενη Ζάκυνθο, ένας μοναχικός άνθρωπος κάθεται ψηλά στο λόφο του Στράνη και στοχάζεται. Ακούει τα κανόνια. Βλέπει με τα μάτια της ψυχής του τα τρομαγμένα και πεινασμένα παιδιά, τους βασανισμένους Μεσολογγίτες, που όμως ακόμα αντέχουν. Πώς νιώθει άραγε; Δε θα το μάθουμε ποτέ. Έχει όμως αίσθηση του χρέους απέναντι σ’ αυτούς που αγωνίζονται για την πατρίδα. Ένα χρέος που γίνεται μεγάλη ποίηση.
Στο λόφο του Στράνη κάθεται ο Διονύσιος Σολωμός και για το Μεσολόγγι θα γράψει τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους».
I
Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·
λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;
οπού συ μού ’γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει.
II
Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.
Ο Διονύσιος Σολωμός άρχισε να γράφει το ποίημα «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» το 1826, αλλά η σύνθεσή του θα τον απασχολήσει μέχρι το θάνατό του. Η ηρωική έξοδος των κατοίκων της πόλης έγινε Κυριακή των Βαΐων, στις 10 Απριλίου 1826.
