Στα Τρίκαλα, μια πόλη της Θεσσαλίας που μας ξαφνιάζει με τη γραφικότητα και την ομορφιά της, συναντήσαμε την κυρία Μαρούλα Κλιάφα. Η εξαιρετική συγγραφέας της εφηβικής λογοτεχνίας αφουγκράζεται, από τη μια, τους θρύλους και τις ιστορίες της ιδιαίτερης πατρίδας της και παράλληλα καταγράφει το παρόν με ιδιαίτερο δυναμισμό και καθαρή ματιά.
Μας έχει χαρίσει αγαπημένα εφηβικά βιβλία, πολλά από τα οποία μας βοηθούν να κατανοήσουμε πτυχές της ιστορίας μας, να μαγευτούμε από ήρωες αληθινούς, ζυμωμένους με τον τόπο μας και την πορεία του στο χρόνο. Στα παλιά ψυγεία της εταιρείας αναψυκτικών Κλιάφα, ανάμεσα σε παλιά παιχνίδια, παρτιτούρες μουσικής, πρωτοσέλιδα τρικαλινών εφημερίδων αλλοτινών εποχών και φωτογραφίες γεμάτες νοσταλγία, απολαύσαμε μια πολύωρη συζήτηση μαζί της. Ενθουσιαστήκαμε με τον πρωτότυπο χώρο, που λειτουργεί ως βιομηχανικό μουσείο και έχει αίθουσα εκδηλώσεων που διατίθεται δωρεάν για ημερίδες και συνέδρια. Δροσιστήκαμε δε με την πιο γευστική βυσσινάδα με ανθρακικό που μας τράταρε.
Πώς είναι να ζει κανείς στα Τρίκαλα ανάμεσα στους «Μύθους και θρύλους της Θεσσαλίας»;
Mαρούλα Κλιάφα: Πριν απαντήσω στη συγκεκριμένη ερώτηση, θα ήθελα να πω ότι με εντυπωσίασε το γεγονός ότι στο ερωτηματολόγιό σας καταφέρατε να ενσωματώσετε κάποιους τίτλους από τα βιβλία μου.* Λοιπόν, ως προς το ερώτημά σας, νομίζω ότι, αν δεν ζούσα στα Τρίκαλα, δε θα γινόμουν ποτέ συγγραφέας. Στην επαρχία έχεις το πλεονέκτημα να μη βιώνεις την καθημερινότητα μέσα από έναν μικρό φιλικό κύκλο, αλλά να έρχεσαι σε άμεση επαφή με ανθρώπους όλων των κοινωνικών τάξεων. Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας προσωπικά μού γεμίζει τις μπαταρίες. Μου δίνει πολλά ερεθίσματα και μου επιτρέπει να ασχολούμαι στα μυθιστορήματά μου με σύγχρονα κοινωνικά θέματα, όπως για παράδειγμα το ρατσισμό, τη μετανάστευση και τη βία στα σχολεία. Ένα φαινόμενο που το εντόπισα πολύ νωρίς και έγραψα το μυθιστόρημα «Άγρια παιχνίδια».
«Ο κόσμος βαριέται να διαβάζει θλιβερές ιστορίες». Ήταν θλιβερή ιστορία η γερμανική κατοχή στην πατρίδα μας; Ήσασταν παιδί την εποχή εκείνη. «Ζούσατε τρομακτικά παραμύθια για ατρόμητα παιδιά»;
Μ. Κ.: Ο πόλεμος έτσι κι αλλιώς είναι φρικτός. Όταν μάλιστα είσαι παιδί, όπως ήμουν εγώ τότε. Ο πόλεμος και η Κατοχή με σφράγισαν. Νομίζω πως δε θα ήμουνα αυτή που είμαι αν δεν είχα ζήσει την εμπειρία της Κατοχής και του Εμφυλίου. Ωστόσο, μια και αναφέρατε τη συλλογή μου με τα τρομακτικά παραμύθια, θα πω κάτι που θα φανεί παράδοξο. Τα τρομακτικά παραμύθια σε τρομάζουν προς στιγμήν, αλλά ταυτόχρονα σε ατσαλώνουν. Το ίδιο και ο πόλεμος. Αν καταφέρεις και επιζήσεις, όλη αυτή η εφιαλτική κατάσταση (βομβαρδισμοί, πείνα, συλλήψεις, απαγχονισμοί και τουφεκισμοί) σε κάνει να εκτιμάς την κάθε καινούργια μέρα, να αντιμετω-πίζεις με μεγαλύτερη στωικότητα τα προβλήματα και να βλέπεις τα πράγ-ματα από τη θετική τους πλευρά.
Στο βιβλίο «Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα», η ηρωίδα πέφτει θύμα μιας ιδεολογίας που ποινικοποιεί την καταγωγή, τη διαφορετικότητα, την αντίθετη άποψη. Υπάρχουν και σήμερα εκφράσεις της ιδεολογίας αυτής; Πώς τους αντιμετωπίζουμε;
Μ. Κ.: Το «Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα» είναι το μοναδικό ελληνικό μυθιστόρημα για εφήβους που έχει θέμα τις διώξεις των Ελλήνων Εβραίων από τους ναζιστές. Το έγραψα ακριβώς για να γνωρίσουν οι νεαροί αναγνώστες το πού μπορεί να οδηγή-σει ο αντισημιτισμός και ο ρατσισμός. Επειδή με καλούν σε πολλά σχολεία, με χαρά διαπιστώνω ότι η ιστορία της Ρεβέκκας συγκινεί. Ταυτόχρονα δίνει το έναυσμα στους αναγνώστες να ψάξουν και να μάθουν περισσότερα για τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, την εθνική αντίσταση, το ολοκαύτωμα. Αυτό ενισχύει την πεποίθησή μου ότι η λογοτεχνία έχει τη δύναμη να ευαισθητοποιήσει και ταυτόχρονα να ενημερώσει για τους κινδύνους που καιροφυλακτούν όταν ξενοφοβικές ιδεολογίες, εξαιτίας και της οικονομικής κρίσης, βρίσκουν απήχηση σε μια μερίδα του λαού μας.
Την εποχή της οικονομικής κρίσης που ζούμε, τι θα φέρει η «Ηλιαχτίδα»;
Μ. Κ.: Κάθε κρίση μπορεί να γίνει μάθημα ζωής. Υπάρχουν φορές στη ζωή μας που μια αναποδιά ή μια κακιά εμπειρία μάς έχει ανοίξει τα μάτια, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουμε τις ιδεοληψίες μας, να αναθεωρήσου-με τις αποφάσεις μας και να υιοθετήσουμε έναν άλλο τρόπο ζωής, λιγότερο καταναλωτικό.
Μικρό πορτρέτο
Η Μαρούλα Κλιάφα σπούδασε δημοσιογραφία και από το 1972 ασχολείται με τη λογοτεχνία, τη μελέτη της τοπικής ιστορίας, τη συλλογή λαϊκών παραμυθιών, παραδοσιακών παιχνιδιών και παλαιών φωτογραφιών. Τα μυθιστορήματά της για εφήβους έχουν κάνει πολλές επανεκδόσεις, δύο βιβλία της έχουν μεταφραστεί στα Ρωσικά και τα Γερμανικά, ενώ αποσπάσματα των έργων της έχουν συμπεριληφθεί σε σχολικά βιβλία. Έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών, την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, τον Κύκλο Παιδικού Βιβλίου και τη Γυναικεία Συντροφιά. Το 2010 το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης της Σχολής Επιστημών του Ανθρώπου του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας τής απένειμε τον τίτλο της επίτιμης διδάκτορος.
* Η ζωγραφιά προέρχεται από το εξώφυλλο του βιβλίου «Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα» (εκδόσεις Μεταίχμιο)
