Αναβαθμίστε τον για να δείτε σωστά αυτό το site. Αναβαθμίστε τον browser σας τώρα!
Τζον Φίνεμορ
Ο Ρομπέν των Δασών είναι ίσως ο πιο γνωστός και ο πιο δημοφιλής λαϊκός ήρωας της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η γεμάτη ηρωικές και ευγενικές πράξεις ζωή του και τα απαράμιλλα κατορθώματά του έκαναν το όνομά του αθάνατο. Πρίγκιπες και βασιλιάδες που σημάδεψαν τη ζωή της Αγγλίας ξεχάστηκαν, όχι όμως ο Ρομπέν των Δασών και τα πρασινοφορεμένα παλικάρια του −ο Λιτλ Τζον, ο Γουίλ Σκάρλετ, ο καλόγερος Τακ και οι άλλοι− που διάλεξαν να ζήσουν μαζί του στο εύθυμο δάσος του Σέργουντ. Οι περιπέτειες και τα κατορθώματά τους έγιναν μπαλάντες και τραγουδήθηκαν, για να φτάσουν από γενιά σε γενιά κι από στόμα σε στόμα στον άνθρωπο που κάθισε και τα έγραψε όλα αυτά στο χαρτί.
Ο Τζον Φίνεμορ (1863-1915) είναι ένας από του σύγχρονους συγγραφείς που μετέτρεψαν τους μεσαιωνικούς θρύλους για τον Ρομπέν σε μυθιστόρημα. Όσοι επιχείρησαν κάτι τέτοιο παρέδωσαν στους αναγνώστες παραλλαγές των θρύλων, επηρεασμένες από το κλίμα της εποχής τους, οι οποίες, ωστόσο, είχαν κοινά στοιχεία: τη σύγκρουση με τον Σερίφη, τον παράτολμο και ευγενικό χαρακτήρας του Ρομπέν, την υποστήριξη στους φτωχούς. Η χρονολόγηση της δράσης του Ρομπέν στην εποχή του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου (1189-1199) είναι νεότερη, λογοτεχνικές όμως αναφορές σε μορφές που θυμίζουν τον Ρομπέν εμφανίζονται ήδη από τα μέσα του 13ου αιώνα και μπαλάντες για τα κατορθώματά του από τον 14ο αιώνα. Το παλαιότερο κείμενο που έχει διασωθεί γράφτηκε γύρω στο 1450 και φυλάσσεται στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ.
Οι άνθρωποι φωλιάζουν μέσα τους βαθιά τους αγαπημένους ήρωες, από τα πρώτα τους διαβάσματα. Τους κρατούν μέσα τους, βαθιά στον ξεχωριστό πύργο της παιδικής τους ηλικίας εκεί, όπου διατάζει η αθωότητα και έχει υπαρχηγό το όνειρο. Είναι μια ασύνειδη εσωτερική ανάγκη, ανάλογη με εκείνη των ανθρώπων, που, όταν ξεσπιτώνονται βιαίως, χώνουν βαθιά μες στη γη τα αγαπημένα τους αντικείμενα, μην τυχόν και τα χάσουν στο δρόμο της προσφυγιάς και ίσως για να τα βρουν αργότερα στην επιστροφή τους. Οι μικροί αγαπημένοι ήρωες της παιδικής μας ηλικίας, είναι πρόσωπα πέρα για πέρα οικεία και αγαπητά, άλλοτε καταφύγιο και άλλοτε εφαλτήριο για ψυχικές και νοητικές ακροβασίες.
Σήμερα βέβαια, ο Ρομπέν των δασών είναι ένα καθολικό σύμβολο μιας εξέγερσης με ιδιότυπα χαρακτηριστικά, περισσότερο αγροτικά και θρησκευτικά. Ένας λογοτεχνικός ήρωας στα όρια του θρύλου, καθώς ακόμα κι αν υπήρξε ιστορικά ως άτομο, τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του δεν αντιστοιχούν παρά στο ελάχιστο με την πλούσια μυθολογία που περιβάλλει το πρόσωπό του.
Aργότερα, οι αγαπημένοι ήρωες έρχονται στο νου με μια σειρά και πορεία που θυμίζει ψυχαναλυτική πρακτική και ονειρική διαδρομή, δηλαδή αποσπασματικά, συνειρμικά και μετωνυμικά. Εάν μάλιστα προκύψει μια νέα σύγχρονη ανάγνωση των αγαπημένων βιβλίων, τότε επιχειρείται επ- ανασύσταση της παιδικής ηλικίας και τάσεις επιστροφής σε αυτήν. Ανασυντίθεται ο ασύνειδος ψυχισμός του τότε, ο υπέρμετρος θαυμασμός, η αφέλεια, η καθαρότητα του φόβου και του άγχους του άγνωστου, που δεν έγινε τότε αντικείμενο ολοκληρωμένης επεξεργασίας. Σχηματίζονται ξανά τα πρόσωπα των ηρώων, οι μικρές μεγάλες νίκες τους και οι ανυπόφορες στοιχειωμένες ήττες.
Υπάρχουν κάποιοι ήρωες που προεκτείνουν τα σύνορα της δικής μας ύπαρξης. Ένας από αυτούς ήταν για μένα ο Ρομπέν των δασών. Την ιστορία του την έμαθα από τη σειρά των «Κλασικών Εικονογραφημένων», όπως και τον Ιβανόη, τον Κόμη Μοντεχρήστο, τον Όλιβερ Τουίστ, κλπ. Έφτανε όμως αυτή η «εύκολη», «επιφανειακή» ανάγνωση, ώστε να ταυτιστώ μαζί του, να νιώσω ασφάλεια και σιγουριά απέναντι στους «άλλους». Έφτανε και περίσσευε να τον συνδέσω αργότερα με τους ομηρικούς ήρωες, τον Αχιλλέα και τον γίγαντα Αίαντα.
Σήμερα βέβαια, ο Ρομπέν των δασών είναι ένα καθολικό σύμβολο μιας εξέγερσης με ιδιότυπα χαρακτηριστικά, περισσότερο αγροτικά και θρησκευτικά. Ένας λογοτεχνικός ήρωας στα όρια του θρύλου, καθώς ακόμα κι αν υπήρξε ιστορικά ως άτομο, τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του δεν αντιστοιχούν παρά στο ελάχιστο με την πλούσια μυθολογία που περιβάλλει το πρόσωπό του.
Για μένα όμως, ένα παιδί που μεγάλωνε σε ένα μικρό ορεινό χωριό, ο Ρομπέν των δασών ήταν η προσωπικός μου, ο δικός μου ήρωας έναντι των άλλων ηρώων της παιδικής μου ηλικίας, που δεν μου ταίριαζαν πολύ. Οι άλλοι ήρωες, όπως ο μικρός ήρωας, ο Γιώργος Θαλάσσης, το ατρόμητο ελληνόπουλο και ο μικρός Σερίφης, ο Τζιμ Άνταμς δεν έκαναν μέσα μου ιδιαίτερο κλικ ούτε και στους φίλους μου, επειδή δρούσαν και μεγαλουργούσαν σε αστικά οικιστικά περιβάλλοντα, τελείως διαφορετικά από τα δικά μας.
Τον Ρομπέν των δασών τον ένοιωθα πιο δικό μου, καθώς έβλεπα να τριγυρίζει στα δάση και στα λαγκάδια, το δικό μου γοητευτικό, φυσικό περιβάλλον. Τον ένοιωθα σχεδόν προστάτη μου και σύντροφό μου, καθοδηγητή και αρχηγό, έτοιμο να τα βάζει με τους δυνατούς και τους άρχοντες τους πλούσιους και τους ευγενείς, στην ουσία με τους «άλλους», δηλαδή τους μεγαλύτερους από εμένα.
Φορές, καθώς επέστρεφα σούρουπο στο χωριό από το δάσος είτε από την πλαγιά του βουνού, είτε από το πυκνό δάσος δίπλα στο ποτάμι, τον ένοιωθα σχεδόν να βηματίζει δίπλα μου και να μουρμουρίζει: «… come on, come on…». Ήταν οι ακαταλαβίστικες -τότε- εγγλέζικες λέξεις, που είχαν ξεφύγει από το βιβλίο και είχαν στοιχειώσει και μπερδευτεί μέσα μου και μέσα μας στα περισσότερα ομαδικά μας παιγνίδια.
Ανδρέας Καρακίτσιος - Καθηγητής Παιδαγωγικής Σχολής ΑΠΘ