Ίος: Το άλλο πρόσωπο

Χωρίς να χάνει το νεανικό της σφρίγος, επαναπροσδιορίζει την ταυτότητά της και φιλοδοξεί να κερδίσει το στοίχημα του εκλεκτικού τουρισμού.

Πολλά και διαφορετικά είναι τα πρόσωπα με τα οποία μέσα στα χρόνια η Ίος έχει συστηθεί στους ταξιδιώτες. Καταφύγιο των χίπηδων στα ’70s, εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς των εικοσάρηδων όλου του κόσμου που αναζητούσαν ξέφρενη διασκέδαση και ηδονιστικά πάρτι μέχρι πρωίας. Τελευταία, επανατοποθετείται στον τουριστικό χάρτη ως προορισμός πολυτελείας που διατηρεί την αυθεντικότητά του, συνδυάζοντάς τη με κομψά ξενοδοχεία, resorts, spa, εστιατόρια, με σεβασμό στην πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της. Παρά τις μεταμορφώσεις της βέβαια, η  Ίος πάντα κατάφερνε να διατηρεί την ταυτότητά της. Ίσως, λοιπόν, δεν είναι τόσο δόκιμο να μιλάει κανείς για τα πολλά της πρόσωπα, αλλά για το ένα και διαχρονικό, που καλωσορίζει από καρδιάς όποιον πατάει το πόδι του στο νησί.

Όταν ο Πίτερ Μπράμγουελ έφτασε στον Μυλοπότα το 1978, το μέρος ήταν ακόμη παράδεισος των χίπηδων. «Θυμάμαι ότι κοιμήθηκα στην αμμουδιά την πρώτη νύχτα», λέει. «Δεν υπήρχαν σχεδόν καθόλου υποδομές, ούτε καν κανονικός δρόμος που να οδηγεί στην παραλία. Όμως για όσους κάναμε το νησί σπίτι μας τους καλοκαιρινούς μήνες, υπήρχε διάχυτη μια υπέροχη αίσθηση ελευθερίας και διασκέδασης».

Στην παραλία του Μυλοπότα θα βρείτε το κέντρο θαλάσσιων σπορ Μελτέμι. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)

Για να βγάζει τα προς το ζην, ο Πίτερ ίδρυσε το κέντρο θαλάσσιων σπορ Μελτέμι στην παραλία του Μυλοπότα, το 1986. Η επιχείρησή του σήμερα απαρτίζεται από δώδεκα σκάφη, είκοσι άτομα προσωπικό κατά την υψηλή περίοδο και προσφέρει από windsurf και SUP μέχρι yoga. Παρότι η σχέση του με το νησί χρονολογείται από τη χίπικη εποχή του, πλέον βάζει κι αυτός με τον τρόπο του το δικό του πετραδάκι στη διαμόρφωση της νέας ταυτότητας της  Ίου. Με την ιστορία και τον πολιτισμό των Κυκλάδων να του ασκούν ανέκαθεν τη γοητεία τους, όταν ένιωσε πως υπήρχε σχετική ζήτηση, άρχισε να προσφέρει ιστορικές ξεναγήσεις στη Χώρα, μαζί με ένα άλλο θεματικό τουρ που υλοποιεί στη γειτονική Σίκινο.

Ξεναγός αυτών των ιστορικών περιπάτων, που πραγματοποιούνται κάθε Τετάρτη με αφετηρία το Αρχαιολογικό Μουσείο, είναι ο Ιρλανδός Ρόμπι Φιτζρόμπερτ. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να πιάσεις το νήμα της διαδρομής του νησιού στον χρόνο: από τον πρώτο οικισμό γύρω από το ασφαλές φυσικό λιμάνι στην προϊστορική εποχή μέχρι το πλήθος των πολιτισμών που ήκμασαν εδώ από Μινωίτες, Ρωμαίους, Ενετούς και Οθωμανούς. Ο Ρόμπι έρχεται στην Ίο από το 1979 και έχει πολλές ιστορίες να αφηγηθεί. Τον ακολουθούμε σε μια στάση μπροστά στην πάλαι ποτέ κατοικία του Ζαν Παρισό ντε Λα Βαλέτ, του Γάλλου ευγενούς του 16ου αιώνα, που πολέμησε τους Οθωμανούς στη Μάλτα και από τον οποίο πήρε το όνομά της η πρωτεύουσα Βαλέτα. Και περπατάμε μέχρι την οδό Άρμστρονγκ, Όλντριν και Κόλινς, τον τοπικό φόρο τιμής στους αστροναύτες της πρώτης προσσελήνωσης, το 1969, μόλις τρία χρόνια μετά την ηλεκτροδότηση του νησιού.

Ώρα για καφέ και ξεκούραση στην Κάτω Πιάτσα της Χώρας. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)

Μακριά από τις τουριστικές ορδές, σταματάμε στην ήσυχη οικογενειακή ταβέρνα Σαΐνης για ένα ποτήρι κρασί. Ο Ρόμπι συνεχίζει να μιλάει για τα πράγματα που αγαπά στην  Ίο – μεταξύ αυτών το μεζεδοπωλείο Κατώγι για τα νόστιμα πιάτα του με τις φρέσκες πινελιές, που σερβίρονται όμως σε τιμές ταβέρνας. Πριν από δεκατέσσερα χρόνια, η Θεοδώρα Τζιαμαλή και ο Γιώργος Κατσέας έφεραν νέα πνοή στην εστιατορική σκηνή του νησιού, συμβάλλοντας με τη δουλειά τους ώστε να μπει δυναμικά η  Ίος στον γαστρονομικό χάρτη των Κυκλάδων. Ανέβασαν ψηλά τον πήχη με την εντυπωσιακή παρουσίαση των πιάτων τους, όπως η σαλάτα ψητών λαχανικών με σκιουφιχτά, νιώτικο τυρί και απάκι. Ανοιχτά από το Πάσχα έως τον Οκτώβριο, όμως θα χρειαστεί να προνοήσετε εγκαίρως για την κράτησή σας, γιατί η ζήτηση είναι μεγάλη. Μην ξεχάσετε φεύγοντας να αγοράσετε το βιβλίο με τις συνταγές – κοστίζει 25 ευρώ και τα κείμενα είναι γραμμένα στα ελληνικά και στα αγγλικά.

ΝΕΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ, ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ

Στο λιμάνι της  Ίου, το εστιατόριο Ιθaka, από τις πιο πρόσφατες αφίξεις (άνοιξε το 2018), εμπνέεται από τον  Όμηρο, του οποίου ο τάφος θεωρείται ότι βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού. Όπως ο Οδυσσέας επέστρεψε στις ρίζες του, την Ιθάκη, έτσι και ο σεφ Διονύσης Χάλαϊ μαζί με τον αδελφό του Χάρη ταξίδεψαν για σπουδές και δουλειά σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού -Παρίσι, Λονδίνο-, προτού επιστρέψουν για να καταθέσουν τη δική τους πρόταση, δημιουργώντας έναν χώρο που προσφέρει υψηλής ποιότητας δημιουργική κουζίνα σε προσιτές τιμές. «Οι πελάτες μας ζητούν όλο και περισσότερο να δοκιμάσουν τα τοπικά προϊόντα», σημειώνει. «Το τυρί και το μέλι της Ίου είναι εξαιρετικά, λόγω του πλούτου των αρωματικών φυτών της. Μου αρέσει λοιπόν να τα χρησιμοποιώ, μαζί με πρώτες ύλες από τα γύρω νησιά, ώστε οι επισκέπτες να βιώνουν μια γνήσια και βαθιά εμπειρία τοπικής γαστρονομίας».

Το Λαογραφικό Μουσείο. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)

O Νιώτης τεχνίτης του ψηφιδωτού Γιάννης Λουκιανός ανέλαβε το 2013 να δημιουργήσει μια σειρά από βοτσαλωτά στο λιμάνι της Ίου, ανανεώνοντας την όψη του. Τη δεκαετία του 1970, ήταν ο άνθρωπος πίσω από το θρυλικό Ios Club, που για πολλά χρόνια υπήρξε πόλος έλξης συγγραφέων και μουσικών, ενώ παραμένει ένα από τα καλύτερα σημεία για να δεις το ηλιοβασίλεμα, με θέα στον Γιαλό. Τα τελευταία τρία χρόνια, πού τον χάνεις πού τον βρίσκεις τον Γιάννη, στο Λαογραφικό Μουσείο: συγκεντρώνει και αποκαθιστά παλιά εργαλεία, έπιπλα και ρούχα –πολλά, μάλιστα, ανήκουν στην οικογενειακή του συλλογή–, για να ικανοποιήσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών για το παρελθόν του τόπου του.

Άλλη μία καλλιτέχνιδα που εδώ και χρόνια εμπνέεται από τον τρόπο ζωής και την κληρονομιά της  Ίου είναι η Βρετανίδα ζωγράφος Γκέιλ-Μαρία Μπατσαλή. «Λατρεύω τον ρεαλισμό αυτού του νησιού», εξηγεί. «Προσπαθώ με τη δουλειά μου να αιχμαλωτίσω τη φυσική ομορφιά και την αθωότητά του. Η αυθεντικότητά του έχει παραμείνει αναλλοίωτη στον χρόνο». Η Γκέιλ πρωτοήρθε στην Ίο σε ηλικία 19 ετών και είναι ακόμα εδώ, σχεδόν τριάντα χρόνια μετά. Διαπιστώνει πως η δουλειά της προσελκύει όλο και πιο πολύ το ενδιαφέρον των ανθρώπων που έρχονται για διακοπές, καθώς εντείνεται η επιθυμία τους να εξερευνήσουν και να γνωρίσουν καλύτερα την κουλτούρα του τόπου. Παράλληλα, η δεύτερη δουλειά της, που αφορά τη διαχείριση ενοικιαζόμενων βιλών, της επιτρέπει να έχει μια καλύτερη και πιο σαφή εικόνα για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Όπως λέει, ο ερχομός της οικονομικής κρίσης έκανε τους Νιώτες να αναζητήσουν νέα μέσα προσέλκυσης τουριστών. Έστρεψαν το ενδιαφέρον στις ρίζες τους και στην παραδοσιακή ελληνική αξία της φιλοξενίας. Εστίασαν όχι απλώς στην παροχή υπηρεσιών διαμονής, αλλά και στο να έχει ο επισκέπτης την ευκαιρία να πάρει μια αληθινή γεύση της ζωής στο νησί –  η ενοικίαση παραδοσιακών νιώτικων κατοικιών ήταν σαφώς ένας τρόπος.

Ο τάφος του Ομήρου. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)

Στους βραχώδεις και κακοτράχαλους λόφους πέρα από την παραλία του Μυλοπότα βρίσκονται τρία υπερσύγχρονα σπίτια, με προνομιακή θέα στη γειτονική Σίκινο. Τα υπόσκαφα που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Χρήστος Βλάχος είναι τόσο ενσωματωμένα στο φυσικό περιβάλλον, που δύσκολα διακρίνονται με μια ματιά. Εμπνευσμένα από τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό και τις φυσικά αεριζόμενες σπηλιές, που λειτουργούσαν ως κατοικίες, γίνονται ένα με το τοπίο. Κατά το παρελθόν, η  Ίος προσπάθησε επανειλημμένα να προσφέρει αυτό που ζητούσαν οι επισκέπτες της: από σφηνάκια μέχρι αρχαιοελληνικά πάρτι. Η προσέγγιση του Βλάχου είναι ενδεικτική της τάσης που έχει κυριαρχήσει πια: η  Ίος να προσεγγίζεται ως αυτό που πραγματικά είναι, με σεβασμό στον χαρακτήρα της, και να μοιράζεται την ταυτότητά της περήφανα με τους ταξιδιώτες, που όπως φαίνεται δεν τη χορταίνουν.

ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ

Πίσω στο 1984, η οικογένεια του Πάνου Πανταζόπουλου ήταν η πρώτη που διέβλεψε ότι ο τουρισμός πολυτελείας έχει μέλλον στην  Ίο και άνοιξε το πρώτο της τετράστερο ξενοδοχείο, το Ios Palace, με τη χορταστική θέα στην παραλία του Μυλοπότα. Το 2006, ο Πάνος έκανε ένα ακόμη τολμηρό βήμα με το Agosto, το πρώτο αληθινό fine-dining εστιατόριο του νησιού, ενώ στο μεταξύ το Ios Palace ετοιμάζεται να μετατραπεί σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων. «Εκείνα τα πρώτα χρόνια, δουλέψαμε πολύ για να δημιουργήσουμε ζήτηση για το τουριστικό προϊόν πολυτελείας που είχε να προσφέρει η Ίος», λέει. «Πλέον, υποδεχόμαστε πολύ κόσμο, ενώ έχουν ανοίξει καταπληκτικά ξενοδοχεία και εστιατόρια. Ο ανταγωνισμός έχει αυξηθεί και είναι χρήσιμος, γιατί ανεβάζει τα στάνταρ ποιότητας σε όλο το νησί. Η σχέση ποιότητας-τιμής είναι εξαιρετική. Για τις ίδιες υπηρεσίες μπορεί να πληρώσεις διπλάσια και τριπλάσια ποσά στη Μύκονο ή στη Σαντορίνη, για παράδειγμα».

Στα στενά σοκάκια της Χώρας, κατάλευκα εκκλησάκια ξεπροβάλλουν εδώ κι εκεί. (Φωτογραφία: ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ)

Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι τα τελευταία χρόνια ο πρώην «παίκτης» της Γουόλ Στριτ και καλλιτέχνης Άγγελος Μιχαλόπουλος αγόρασε τεράστιες εκτάσεις στο νησί, δημιουργώντας μια σειρά από τουριστικές επιχειρήσεις υψηλού επιπέδου, όπως η ξενοδοχειακή μονάδα Agalia Luxury Suites (μαζί με το εστιατόριό της, Taste of Joy), το Pathos Lounge Bar and Restaurant και το resort 5 αστέρων Calilo, το οποίο αποτελείται από 30 σουίτες που αξιοποιούν την ηλιακή ενέργεια και τη γεωθερμία, διαδρομές για περπάτημα και ιδιωτική παραλία, και έχει ήδη κερδίσει την προσοχή των διεθνών μέσων ενημέρωσης.

Ο Πάνος Πανταζόπουλος λατρεύει την αυθεντικότητα της Ίου, καθώς υπάρχουν ακόμη απομακρυσμένες, ανέγγιχτες παραλίες στις οποίες μπορείς να κολυμπήσεις μόνος σου. Η πελατεία του είναι συνήθως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας από τον μέσο όρο των επισκεπτών. Αναζητούν πιο ήσυχα μέρη και την ευκαιρία να εξερευνήσουν την κουλτούρα, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τη φυσική ομορφιά που έχει να επιδείξει ένα μικρό νησί. Η νεολαία, που έρχεται συνήθως για τη διασκέδαση και τα πάρτι, εντοπίζεται σε συγκεκριμένα μέρη της  Ίου, κυρίως τον Ιούλιο, αφήνοντας το υπόλοιπο νησί –αλλά και τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου– ελεύθερο για όλους. Ο Πανταζόπουλος πιστεύει επίσης ότι η δύσκολη πρόσβαση –ελλείψει αεροδρομίου, οι συνδέσεις είναι μόνο ακτοπλοϊκές– έχει αναστείλει την άνθηση του τουρισμού πολυτελείας στο νησί και παραμένει το βασικό εμπόδιο για την ανάπτυξή του.

Ένας υποτιμημένος θησαυρός είναι η Ίος. Παρότι πολλοί  Έλληνες και ξένοι εξακολουθούν να την έχουν στο μυαλό τους ως το νησί του ξενυχτιού και των πάρτι, ντύνοντας το στερεότυπο ενίοτε και με έναν ελαφρύ αέρα παρακμής, οι ντόπιοι έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους στο να προσφέρουν το καινούργιο και το αυθεντικό. Ο πήχης έχει ανέβει πολύ πιο γρήγορα από τις τιμές, γεγονός που επιτρέπει στον επισκέπτη να ζήσει μια κυκλαδική εμπειρία πολυτελείας χωρίς κοσμοσυρροή, αλλά και χωρίς να ξοδέψει μια περιουσία. Όσο όμως οι νέες επενδύσεις και τα πολυαναμενόμενα εγκαίνια θα τραβούν όλο και περισσότερο την προσοχή των ταξιδιωτών του κόσμου στο όμορφο κυκλαδονήσι, αυτό το πρόσωπο της  Ίου δεν θα συνεχίσει για πολύ καιρό να περνά απαρατήρητο.