Ήταν νωρίς το πρωί στα τέλη φθινοπώρου του 2019, όταν με δύο φίλους ξεκινούσαμε από το μικρό αγροτόσπιτο όπου ζω με την οικογένειά μου στη βόρεια Ιταλία για την πόλη Bassano del Grappa. Eκεί θα μας περίμεναν οι οδηγοί-ξεναγοί που είχαμε κλείσει για ψάρεμα. Οι άξονες του αυτοκινήτου αγκομαχούσαν σε κάθε στροφή της διαδρομής. Στη μία πλευρά του δρόμου βλέπαμε πλαγιές από δολομίτες, στην άλλη αμπελώνες και καταπράσινες κοιλάδες.
Διασχίζοντας χωριά με δρόμους στενούς σαν οδοντογλυφίδες, διασταυρωθήκαμε αρκετές φορές με τον ποταμό Βrenta, περνώντας πάνω από ξύλινες γέφυρες και σύγχρονους ανισόπεδους κόμβους από ατσάλι με τα νερά να κυλούν από κάτω μας. Ο ποταμός ξεκινάει στριφογυριστός από δύο γαλήνιες λίμνες της περιφέρειας Τrentino-Alto Adige στις Ιταλικές Άλπεις και μετά από 160 και πλέον χιλιόμετρα χύνεται στην Αδριατική θάλασσα.
Ύστερα από διαδρομή μίας ώρας φτάσαμε στη στροφή του ποταμού, όπου θα ψαρεύαμε εκείνη τη μέρα. Ο ήλιος μόλις που άρχιζε να ανατέλλει στον ορίζοντα. Μόνο στο συγκεκριμένο τμήμα του ποταμού μας επιτρεπόταν να ψαρέψουμε, λόγω των αυστηρών περιορισμών και κανόνων που εφαρμόζει η Ιταλία με στόχο την προστασία του οικοσυστήματος των ποταμών.
Η Ιταλία ποτέ δεν εμφανίζεται σε λίστες με τα καλύτερα μέρη για ψάρεμα στον κόσμο. Το Ουαϊόμινγκ των ΗΠΑ; Οπωσδήποτε. Η Αργεντινή; Εννοείται. Η Νέα Ζηλανδία; Δεν θέλει ερώτημα. Τα μαγικά αλπικά τοπία της Ιταλίας, ωστόσο, μόλις τώρα αρχίζουν να γίνονται γνωστά, χάρη σε τουριστικές καμπάνιες των τελευταίων πέντε χρόνων και σε μια πληθώρα προσφερόμενων ξεναγήσεων, που συνδυάζουν το fly fishing (σ.σ. τεχνική ψαρέματος με τεχνητή μύγα για δόλωμα) με εκδρομές πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Εκτός από το γεγονός ότι σου δίνεται η ευκαιρία να βρεθείς σε απομακρυσμένους παραπόταμους πλάι σε ρωμαϊκά χαλάσματα ή να απολαύσεις ένα κολατσιό που τις περισσότερες φορές, αν και ταπεινό, είναι εξαιρετικό, τρεις είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στο δέος που αισθάνεσαι όταν ψαρεύεις στην Ιταλία: η προσβασιμότητα (αν και η διαδικασία απόκτησης αλιευτικής άδειας για τους ξένους και για τους ντόπιους είναι ανώδυνη, οι κανόνες είναι πολλοί), η αφθονία (πρόσφατες προσπάθειες ελέγχου της αλιείας έχουν κάνει τα νερά της βόρειας Ιταλίας έναν παράδεισο για τους ψαράδες πέστροφας) και η ποικιλία που φέρνει η εναλλαγή των εποχών (λιμνίσιες πέστροφες και αρκτοσαλβελίνοι από Ιανουάριο μέχρι Οκτώβριο, ιριδίζουσες πέστροφες από Φεβρουάριο μέχρι Οκτώβριο, θύμαλλοι από Μάιο μέχρι Οκτώβριο και λούτσοι από Μάιο έως Δεκέμβριο).
Αυτό που κάνει το ψάρεμα στην Ιταλία πραγματικά απολαυστικό, ωστόσο, ενδέχεται να είναι κάτι που μου είπε ο Angelo Piller, ο οποίος έχει ξενώνα για φίλους του fly fishing, μαγαζί με εξοπλισμό ψαρέματος και υπηρεσία ξεναγήσεων, στην πόλη Pieve di Cadore, κάπου δύο ώρες βόρεια της Βενετίας : «Ο ψαράς μπορεί να πει “Θα πάμε στην Ιταλία’’ και ενώ η οικογένειά του νομίζει ότι πάνε διακοπές, εκείνος κανονίζει ψάρεμα».
Η ρίψη
Για να προσεγγίσουμε τον ποταμό Brenta από το Bassano del Grappa, έπρεπε πρώτα να σκαρφαλώσουμε από έναν πέτρινο τοίχο και έπειτα να περπατήσουμε στην ακροποταμιά.
Σε γενικές γραμμές, το ψάρεμα με μύγα σημαίνει ψηλές γαλότσες ή μπότες με πλαστική επένδυση που φτάνουν ως τη μέση (σαν παντελόνι), καπέλα γεμάτα αγκίστρια που μιμούνται διάφορα έντομα και επιδεξιότητα στον καρπό. Αυτή τη φορά, όμως, ήταν κάτι περισσότερο. Με το νερό να έχει φτάσει στο στέρνο μου, συνέχισα να περπατώ μέσα στο ποτάμι. Έτσι μπορούσα να δω λίγο πιο κάτω την Ponte Degli Alpini, μία σκεπαστή πλωτή γέφυρα, η παλαιότερη εκδοχή της οποίας χρονολογείται στις αρχές του 13ου αιώνα και η οποία έχει πάρει το όνομα της από τους Αλπινιστές, το σώμα ορεινού πεζικού του Ιταλικού στρατού. Μπορούσα, επίσης, να διακρίνω ουρές να σχηματίζονται έξω από το αποστακτηρίο Nardini που βρίσκεται πάνω στη γέφυρα και φτιάχνει τη δική του γκράπα, ενώ πέρα από την ίσαλο γραμμή τους πυργίσκους και τους εξωτερικούς τοίχους ενός κάστρου.
Θεωρούσα τον εαυτό μου σχετικά καλό ψαρά, με γνώσεις στην τεχνική ψαρέματος με μύγα που νόμιζα πως ήταν η μόνη που υπήρχε, μέχρι που ο Matteo de Falco, ο οδηγός μας, μου έδωσε ένα τρίμετρο καλάμι και μου ευχήθηκε μια καλή πρώτη ρίψη. Τον κοίταξα έντρομος. Το καλάμι ήταν πελώριο, πολύ μακρύτερο από τα καλάμια των περίπου δυόμιση μέτρων που συνήθως χρησιμοποιούσα.
Πολλοί ψαράδες, που κάνουν fly fishing στους Δολομίτες, ακολουθούν μια μέθοδο που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα και αποτελεί προσαρμογή μιας παλιάς αμερικανικής τεχνικής, γνωστής ως «nymphing» (σ.σ. ψάρεμα με νύμφη), μια και το δόλωμα που χρησιμοποιείται μιμείται έντομα που γεννιούνται στο νερό και είναι στο στάδιο της προνύμφης.
Σύμφωνα με τον George Daniels, ο οποίος διδάσκει ψάρεμα με καλάμι και μύγα και τρέχει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Livin On The Fly» για οδηγούς και ψαράδες στο Penn State University της Πενσυλβάνια, η τεχνική «nymphing» αναφέρεται πρώτη φορά σε κείμενο τη δεκαετία του 1920. Ο Frank Sawyer, δημιουργός της δημοφιλούς μύγας «Pheasant Tail nymph», έγραφε τότε για τη σωστή χρήση του καλαμιού μήκους 3,35 μέτρων με αρκετά μεγάλα leaders (σ.σ. leader είναι το τμήμα της πετονιάς όπου αγκιστρώνεται η μύγα και το οποίο δεν είναι ορατό στα ψάρια), όταν ψαρεύεις στα αγγλικά chalk streams (σ.σ. ποτάμια που δημιουργούνται σε εδάφη με ασβεστούχο υπόστρωμα. Λόγω της σύστασής τους, τα εδάφη αυτά φιλτράρουν το νερό της βροχής, το οποίο ξανεμφανίζεται χαμηλότερα αναβλύζοντας από το έδαφος). Η τεχνική ονομαζόταν «European nymphing» και ήταν τόσο καλή που ακόμα και σήμερα «πολλοί ψαράδες που κάνουν fly fishing ακολουθούν μόνο αυτή», μου λέει ο Daniels.
Με την τεχνική European nymphing δεν χρειάζεται να στέκεσαι επί ώρες σε ήρεμα νερά και να περιμένεις την πέστροφα να συναντήσει τη μύγα. Απαιτούνται πιο επιθετικές και γρήγορες κινήσεις. Πρέπει να επιχειρείς απανωτές ρίψεις σε ορμητικά νερά πάνω στο ψάρι, να μην είσαι ποτέ υπομονετικός και συνεχώς να κυνηγάς.
Η ψαριά
Κατά το πρωινό μας ψάρεμα, που στέφθηκε με επιτυχία, πιάσαμε καφέ πέστροφες, θυμάλλους και ένα υβρίδιο μεταξύ καφέ και μαρμάρινης πέστροφας (Salmo marmoratus) – όλα τα απελευθερώσαμε ξανά στο ποτάμι. Ο de Falco, πάλι, ήταν λες και με κάθε ρίψη προσγείωνε τη μύγα του ακριβώς δίπλα στο ψάρι. Όταν ο Erik Sanders, ένας Αμερικανός που δουλεύει ως μεσάζοντας για ξένους τουρίστες που θέλουν να ανακαλύψουν το ψάρεμα με μύγα στην Ιταλία, με είχε φέρει σε επαφή με τον de Falco, μου είχε πει «μπορεί και διαισθάνεται πού βρίσκονται τα ψάρια και το 10% των ψαριών που πιάνει είναι μαρμάρινες πέστροφες».
Όταν ήρθε η ώρα του μεσημεριανού, βγήκαμε από το νερό και καθίσαμε να φάμε με θέα τον ποταμό Brenta. Ο δεύτερος οδηγός μας, ο Riccardo Nalin, ετοίμαζε ένα γεύμα με σαλάμι, ιταλικό τυρί Ασιάγκο και φασόλια με λουκάνικο και ο de Falco μας μοίραζε ποτήρια με Cabernet. Ενώ σέρβιρε, σταμάτησε για να μας δείξει έναν κέφαλο που κολυμπούσε εκεί κοντά, αποκαλώντας τον «μπάσταρδο», και μετά ξεκίνησε ένα θυμωμένο λογύδριο για το πόσο δύσκολο είναι να πιάσεις ένα «τόσο έξυπνο ψάρι».
Στην Ιταλία μπορείς να ψαρέψεις και μόνος σου. Οι κανονισμοί όμως για το πού και το πότε μπορείς να πετάς τις ορμιές σου είναι πολύ συγκεκριμένοι: στην έκταση αυτή μπορείς να ψαρέψεις, αλλά στα 100 αυτά μέτρα όχι. Εδώ μπορείς να σκοτώσεις το ψάρι, αλλά στα επόμενα 10 μέτρα όχι. Εδώ μπορείς να ψαρέψεις μόνο μία ώρα μετά την ανατολή του ηλίου, μέχρι μία ώρα πριν από τη δύση και μόνο σε συγκεκριμένες ημέρες του χρόνου.
Οι ντόπιοι οδηγοί, όπως ο de Falco, πολλαπλασιάστηκαν τα χρόνια πριν από την πανδημία. Είναι εύκολο να βρεις οδηγούς κάνοντας μια γρήγορη έρευνα στο διαδίκτυο. Το κόστος ανέρχεται σε 260-350 ευρώ τη μέρα το άτομο (στη τιμή περιλαμβάνεται το μεσημεριανό, αλλά όχι οι γαλότσες ή οι μπότες, για την ενοικίαση των οποίων πληρώνεις έξτρα) με έκπτωση για γκρουπ και για κρατήσεις άνω των τριών ημερών. Εταιρείες, όπως η Orvis, έχουν αρχίσει να προωθούν καταλύματα και οδηγούς στην περιοχή. Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί λόγω Covid-19 έπληξαν την τοπική κοινότητα των οδηγών, των οποίων η πελατεία είναι κυρίως ξένοι τουρίστες. Οι οδηγοί, ωστόσο, συνέχισαν να ψαρεύουν μόνοι τους, για δική τους ευχαρίστηση, και οι ατζέντες τους τώρα γεμίζουν με επισκέπτες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη βόρεια Αμερική κυρίως.
Η απελευθέρωση
Ο ήλιος είχε αρχίσει να χάνεται από τον ορίζοντα και η διαδρομή μας στο ποτάμι κόντευε να τελειώσει. Ένας από τους φίλους μου είχε εξακοντίσει το τηλεσκοπικό άκρο του καλαμιού του στο νερό, κάνοντάς το να αποσπαστεί από τον υπόλοιπο εξοπλισμό. Δύο από εμάς είχαμε μπλέξει τις ορμιές μας μετά από μια άθλια ρίψη. Οι βιτρίνες των καταστημάτων που είχαν κλείσει για το μεσημέρι άνοιγαν εκ νέου και οι πελάτες είχαν εμφανιστεί στους δρόμους.
Κάποια από τις επόμενες ημέρες θα σταματούσαμε στο αποστακτήριο Nardini -όπου σέρβιραν απεριτίφ από ραβέντι και γκράπα με κέδρο, γλυκάνισο ή διάφορα άλλα βότανα και μπαχαρικά- και θα τρώγαμε το μεσημεριανό μας, που αποτελούνταν από πολέντα, σε ένα κτίριο 300 ετών κοντά στο κελάρι του αποστακτηρίου. Το απόγευμα εκείνο, όμως, περπατούσαμε αντίθετα με το ρεύμα και μακριά από το Ponte Vecchio, την παλιά γέφυρα, του Bassano.
Και… ecco (δηλαδή ιδού) τα ψάρια!
* Ο Kenneth R. Rosen είναι συγγραφέας και ζει στην Ιταλία.
