Ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα στη Μαδρίτη τα τελευταία χρόνια υπήρξε το άνοιγμα στο κοινό, λίγο πριν την πανδημία, μιας συλλογής που για περίπου 200 χρόνια παρέμενε κλεισμένη σε ένα ιδιωτικό παλάτι. Ο λόγος για το Palacio de Liria, το χρονολογούμενο στον 18ο αιώνα αρχοντικό της αριστοκρατικής οικογένειας Άλμπα -μιας εκ των παλαιότερων της Ευρώπης-, που βρίσκεται σε ένα ήσυχο κτήμα πολύ κοντά στην πολυσύχναστη Plaza de España στο κέντρο της πόλης.
Με φήμη αντίστοιχη του Μουσείου Prado και του Βασιλικού Παλατιού της Μαδρίτης, το Palacio de Liria είναι γεμάτο με έργα του Τιτσιάνο, του Ρούμπενς, του Βελάσκεθ, του Γκόγια και άλλων καλλιτεχνών που υπήρξαν ευνοούμενοι της ισπανικής αυλής, ενώ διαθέτει επίσης τεράστια λογοτεχνικά και ιστορικά αρχεία, καθώς και επιστολές εξερευνητών – του Χριστόφορου Κολόμβου, του Φρανθίσκο Πιθάρρο, του Ερνάν Κορτές.
Από το 2014 που ανακηρύχθηκε 19ος δούκας, ο Carlos Fitz-James Stuart αποφάσισε να μοιραστεί τους θησαυρούς που κληρονόμησε με τον υπόλοιπο κόσμο, μέσω του Ιδρύματος Casa de Alba. Η αρχή έγινε το 2015, με το άνοιγμα άλλων παλατιών της οικογένειας, όπως το Palacio de las Dueñas στη Σεβίλλη και το Palacio de Monterrey στη Σαλαμάνκα. Ακολουθεί ένα οδοιπορικό στα τρία παλάτια, καθώς και μια ενδιαφέρουσα στάση στη μικρή πόλη Alba de Tormes.
Πρώτα οι συστάσεις
Το Δουκάτο της Άλμπα δημιουργήθηκε το 1472, όταν ο βασιλιάς Ερρίκος Δ’ της Καστίλλης «προήγαγε» τον Don García Álvarez de Toledo από κόμη σε δούκα. Στο πέρασμα των αιώνων, οι δούκες και οι δούκισσες της Άλμπα διακρίθηκαν ποικιλοτρόπως. Ο τρίτος -γνωστός και ως σιδερένιος- δούκας έμεινε στην ιστορία για τις εκστρατείες του κατά τον Ογδοηκονταετή Πόλεμο, ενώ η 13η δούκισσα είναι γνωστή επειδή κατάφερε να κάνει τον Γκόγια να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της περισσότερες από μία φορές.
Στην πορεία του χρόνου η οικογένεια Άλμπα συνδέθηκε με άλλες οικογένειες ευγενών, συσσωρεύοντας τίτλους. Η 18η Δούκισσα της Άλμπα -με το μεγαλοπρεπές όνομα Maria de Rosario Cayetana Paloma Alfonsa Victoria Eugenia Fernanda Teresa Francisca de Paula Lourdes Antonia Josefa Fausta Rita Castor Dorotea Santa Esperanza Fitz-James Stuart y Silva, Falcó y Gurtubay-, η Doña Cayetana όπως ήταν γνωστή, διέθετε τους περισσότερους αριστοκρατικούς τίτλους σε ολόκληρο τον κόσμο, καταφέρνοντας να διατηρήσει το οικογενειακό όνομα ψηλά στη δημοσιότητα μέχρι το 2014, όταν έφυγε από τη ζωή. Πώς; Με το να ντύνεται και να ζει όπως της άρεσε, σκανδαλίζοντας ενίοτε το κοινό που τη λάτρευε. Ο μεγαλύτερος γιος της, αντίθετα, διατηρεί χαμηλό προφίλ και έτσι τα τρία -επισκέψιμα πια- παλάτια διατηρούν το αποτύπωμα του παθιασμένου χαρακτήρα της μητέρας του, με τις οικογενειακές φωτογραφίες και τα πολύτιμα κειμήλια να δίνουν στον επισκέπτη την αίσθηση ότι βρίσκεται σε σπίτι και όχι σε μουσείο.
Palacio de Liria, Μαδρίτη
Το μπαρόκ παλάτι με την κιονοστοιχία στην πρόσοψη, κρυμμένο όπως είναι πίσω από πανύψηλους κέδρους και αρχαίες μανόλιες, διακρίνεται μόνο αν βρεθεί κανείς μέσα στο κτήμα. Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Ventura Rodríguez στα τέλη του 18ου αι., το μεγαλειώδες κτίσμα ανακατασκευάστηκε στη διάρκεια του 20ού αι. από τον Βρετανό Edwin Lutyens. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σπίτι των Άλμπα και κύρια κατοικία του δούκα, με τα οικογενειακά αυτοκίνητα παρκαρισμένα στην είσοδο και τα κατοικίδια να παίζουν στο γκαζόν.
Εδώ, με εισιτήριο 15 ευρώ οι επισκέπτες μπορούν να συμμετάσχουν σε μια 65λεπτη ακουστική ξενάγηση σε 14 δωμάτια, περιλαμβανομένης της βιβλιοθήκης όπου φυλάσσονται, μεταξύ άλλων, η παλαιότερη Βίβλος στην ισπανική γλώσσα, η δεύτερη έκδοση του «Δον Κιχώτη» του Μιγκέλ ντε Θερβάντες, περίπου το 50% της σωζόμενης αλληλογραφίας του Χριστόφορου Κολόμβου, όπως και οι χειρόγραφοι χάρτες πάνω στους οποίους σχεδίασε την Ισπανιόλα στο ταξίδι του 1492.
Η κεντρική σκάλα, κάτω από έναν φωτεινό θόλο, οδηγεί στην πινακοθήκη με τα πορτρέτα που πιστοποιούν τους οικογενειακούς δεσμούς των Άλμπα με τον βρετανικό Οίκο των Στιούαρτ, ενώ σε μια σειρά από αλληλοσυνδεόμενα δωμάτια υπάρχει μια υπέροχη συλλογή έργων τέχνης που αποκαλύπτει την πλούσια ιστορία της οικογένειας.
Palacio de Monterrey, Σαλαμάνκα
Το Palacio de Monterrey του 16ου αιώνα (μια ηχητική ξενάγηση 50 λεπτών στοιχίζει εδώ 9,50 ευρώ) αποκαλύπτει τα προβλήματα που υπάρχουν σε πολλές κατοικίες ευγενών. Η επιβλητική πρόσοψη προϊδεάζει για μια τεραστίων διαστάσεων έπαυλη, στην πραγματικότητα όμως το συγκρότημα είναι πολύ μικρότερο σε σχέση με τα αρχικά σχέδια, καθώς ολοκληρώθηκε μία μόνο πτέρυγα λόγω οικονομικών δυσκολιών.
Το ακίνητο περιήλθε ως προικώο στην οικογένεια Άλμπα γύρω στο 1700. Και αν και δεν είναι τόσο μεγαλοπρεπές όσο προβλεπόταν, η πρόσοψή του αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα του ισπανικού αρχιτεκτονικού στιλ Plateresque, με σκαλιστά φλοράλ μοτίβα να κοσμούν τους πύργους, τα γείσα, τα παράθυρα και την είσοδο.
Το παλάτι λειτούργησε ως σχολείο κατά τον 19ο αιώνα, στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε και παρέμεινε ερειπωμένο, έως ότου αποκαταστάθηκε από τη 18η Δούκισσα της Άλμπα και τον πατέρα της στις δεκαετίες του ‘40 και του ’50. Είναι το πιο ζεστό και ανεπιτήδευτο από τα τρία που παρουσιάζουμε εδώ, σε ένα από τα δωμάτια του οποίου είχε μάλιστα φιλοξενηθεί ως έφηβος και ο φίλος της οικογένειας, τέως βασιλιάς της Ισπανίας Χουάν Κάρλος Α’.
Alba de Tormes, Σαλαμάνκα
Στη μικρή πόλη Alba de Tormes λίγα έχουν απομείνει από το άλλοτε υπέροχο παλάτι του 16ου αιώνα, όπου συχνά δίνονταν παραστάσεις όπερας και θεάτρου για την ψυχαγωγία του τρίτου δούκα και των εκλεκτών καλεσμένων του, μεταξύ των οποίων και ο βασιλιάς Φερδινάνδος Β’ της Αραγονίας (1479-1516). Σήμερα είναι επισκέψιμος μόνο ένας πύργος, μέσα στον οποίο έχουν διασωθεί κάποιες όμορφες τοιχογραφίες (είσοδος 3 ευρώ).
Ανεβαίνοντας στο ψηλότερο σημείο του, εκτός από τη μαγευτική θέα στις πεδιάδες της Καστίλης και τον ποταμό Tormes, θα ενημερωθείτε και για τα όσα συνέβησαν εδώ το 1582, όταν η Αγία Τερέζα της Άβιλας, η Καρμελίτισσα μοναχή, μυστικίστρια και φιλόσοφος κλήθηκε από την τρίτη δούκισσα να ευλογήσει τη γέννηση του γιου της. Εκείνη, παρά το ότι ήταν άρρωστη, ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα, για να πεθάνει αμέσως μετά την άφιξή της και να ταφεί στην Alba de Tormes. Οι εκκλησιαστικοί πατέρες στην Άβιλα όμως επέμειναν ότι έπρεπε να ενταφιαστεί στη γενέτειρά της, κι έτσι η σορός της επαναπατρίστηκε.
Κατόπιν αιτήματος της επόμενης δούκισσας, ωστόσο, εκδόθηκε παπικό διάταγμα για την επιστροφή της Αγίας στην Alba de Tormes, όπου και παραμένουν τα λείψανά της – στην πραγματικότητα, ό,τι απέμεινε απ’ αυτά, αφού σε κάθε μεταφορά της σορού χάνονταν κάποια μέρη, προκειμένου να διοχετευτούν στην -ακμάζουσα τότε- αγορά λειψάνων αγίων. Πλέον, τα δάχτυλα, οι καρποί, η καρδιά και μέρος του σαγονιού της Αγίας Τερέζας φυλάσσονται σε διαφορετικές εκκλησίες. Ο τάφος της στην Alba de Tormes προσελκύει χιλιάδες πιστούς κάθε χρόνο. Για το άνοιγμα του απαιτούνται πέντε κλειδιά, ένα από τα οποία ανήκει στον Δούκα της Άλμπα, ενώ ένα άλλο φυλάσσεται στο Βατικανό.
Palacio de las Dueñas, Σεβίλλη
Η πρόσοψη με τις βουκαμβίλιες στο Palacio de las Dueñas (είσοδος 12 ευρώ) προσφέρει ένα εντυπωσιακό μωβ πανόραμα από τα λουλούδια που στεφανώνουν την πτέρυγα των επισκεπτών με περισσότερα από 30 δωμάτια – μιλάμε για πολύ μωβ! Μέσα σε ένα χρόνο από το άνοιγμά του, το 2015, το παλάτι εξελίχθηκε σε ένα από τα πέντε πιο δημοφιλή αξιοθέατα της Σεβίλλης. Χτισμένο μεταξύ 15ου και 16ου αιώνα σε αναγεννησιακό στιλ, διαθέτει γοτθικές, αλλά κυρίως μαυριτανικές επιρροές, σύμφωνα με τις οποίες τα σπίτια απ’ έξω έπρεπε να μοιάζουν με φρούριο και μέσα με παράδεισο.
Το παλάτι διαθέτει έντεκα αίθρια και κήπους και εννέα συντριβάνια, σε δύο από τα οποία τρέχει γάργαρο νερό εδώ και σχεδόν 500 χρόνια. Στο εσωτερικό του σπιτιού φυλάσσονται έργα καλλιτεχνών του 16ου αιώνα, όπως της Sofonisba Anguissola και του Jacopo Bassano.
Η οικογένεια Άλμπα απέκτησε το παλάτι το 1612, όταν ο τότε ιδιοκτήτης του χρειαζόταν χρήματα προκειμένου να πληρώσει τα λύτρα για να σώσει έναν συγγενή του, που είχε απαχθεί και μεταφερθεί στη Βόρεια Αφρική. Το Dueñas στην πορεία έγινε το αγαπημένο καταφύγιο της 18ης δούκισσας, η οποία ακόμα και στα 80 της συνήθιζε να χορεύει κάθε πρωί φλαμένκο για εξάσκηση. Υπάρχει ακόμα ένα δωμάτιο αφιερωμένο στο φλαμένκο, όπου εκτίθενται τα φορέματά της, καθώς και άλλα κειμήλια από την Ανδαλουσία. Ο ποιητής Antonio Machado, ο οποίος είχε γεννηθεί σε αυτό το σπίτι καθώς ο πατέρας του ήταν διαχειριστής του κτήματος, έχει αναφερθεί στην ομορφιά του σε πολλά ποιήματά του.
