Μονοπάτια που αλλού μοσχομυρίζουν ρίγανη κι αλλού ρετσίνι, συναντούν βυζαντινά μοναστήρια, παλιά ορυχεία και εγκαταλελειμμένα χωριά, και περνούν από πετρόχτιστα καστροχώρια για να φτάσουν σε παραλίες με καταγάλανα νερά, διασχίζουν τα βουνά και τις πεδιάδες αυτού του ιδιαίτερου νησιού του Βορείου Αιγαίου. Από τα μαστιχόδεντρα και τους ελαιώνες στα νότια μέχρι την άγρια ομορφιά, τα πλατάνια και τα τρεχούμενα νερά του βορρά, παλιά μονοπάτια καθαρίστηκαν, σηματοδοτήθηκαν και ενώθηκαν σε μια ενιαία διαδρομή από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, χάρη στην ιδέα του Συλλόγου Φίλων Μονοπατιών Χίου.
Η μεγαλύτερη περιπατητική διαδρομή του νησιού ξεκινά νοτιοδυτικά από το γραφικό λιμανάκι του Λιθίου, ενός από τα 24 μαστιχοχώρια, διασχίζει πολλά γνωστά και άγνωστα αξιοθέατα της Χίου, και φτάνει μέχρι τα Θερμά Λουτρά των Αγιασμάτων στα βορειοδυτικά. Αν σας φοβίζουν τα 92 χιλιόμετρα, μπορείτε να επιλέξετε μία από τις 8 μικρότερες διαδρομές που τη συνθέτουν. Μπορείτε να περπατήσετε από ή προς τα ιστορικά μοναστήρια της Νέας Μονής, των Αγίων Πατέρων και της Μονής Μουνδών, να επισκεφτείτε τα μεσαιωνικά χωριά του Αναβάτου και των Αυγωνύμων, να περάσετε από τα παλιά μεταλλεία αντιμονίου της Κεράμου, να δείτε το εγκαταλελειμμένο χωριό της Παλιάς Ποταμιάς, τους νερόμυλους και τα αλώνια της Βολισσού.
Αν σας αρέσει το trekking, στη Χίο θα ανακαλύψετε ένα άτυπο γεωπάρκο με ποικιλόμορφα τοπία, πολλά ιδιαίτερα μνημεία και μια πληθώρα εμπειριών, από υδροθεραπεία και εισπνοθεραπεία, μέχρι οινογνωσία και ορνιθοπαρατήρηση, που μπορείτε να συνδυάσετε με το περπάτημα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά σας.
Αυγώνυμα-Λιθί, ο παλιός οθωμανικός δρόμος
Μια διαδρομή που θα σας χαρίσει εντυπωσιακή θέα στην πόλη της Χίου και το Αιγαίο, είναι αυτή που συνδέει το προ-μεσαιωνικό χωριό των Αυγωνύμων στην κεντρική Χίο με την αμμουδιά του Λιθίου. Μπορείτε να ξεκινήσετε την περιήγησή σας από αυτό το γραφικό καστροχώρι με τα παραδοσιακά πέτρινα σπίτια και τα πλακόστρωτα δρομάκια και να φτάσετε μέχρι το Λιθί για μια βουτιά ή φρέσκο ψάρι.
Αυτή η διαδρομή συνολικού μήκους 16 χιλιομέτρων, διέρχεται από τη Μονή των Αγίων Πατέρων και τη Νέα Μονή, το μοναστήρι του 11 μ.Χ. αιώνα με τα ιδιαίτερα αξιόλογα ψηφιδωτά, που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Στη συνέχεια το μονοπάτι ακολουθεί τον παλιό πετρόχτιστο οθωμανικό δρόμο του 19ου αιώνα, που προσφέρει ανεμπόδιστη θέα στα δυτικά παράλια του νησιού και οδηγεί στο λιμανάκι του Λιθίου. Αν δεν έχετε πολύ χρόνο στη διάθεσή σας, μπορείτε να περπατήσετε μόνο το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής, από την περιοχή Φα μέχρι το Λιθί. Είναι μια εύκολη πεζοπορία, διάρκειας περίπου μιάμισης ώρας, που αυτή την εποχή μοσχομυρίζει ρίγανη και φασκόμηλο.
Κατάβαση-Βολισσός, το μονοπάτι των νερόμυλων
Ξεκινήστε από το εκκλησάκι της Αγίας Ματρώνας στη βορειοδυτική Χίο και ακολουθήστε το παλιό μονοπάτι που οδηγεί στον καταπράσινο οικισμό της Κατάβασης κι από κει στο χωριό Διευχά. Ένα χιλιόμετρο βορειότερα θα συναντήσετε την Μονή Μουνδών του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 300 μ. στις πλαγιές του Πελινναίου, του ψηλότερου ορεινού όγκου της Χίου. Από αυτό το ιστορικό μοναστήρι που αποτέλεσε καταφύγιο των Χιωτών την περίοδο της Τουρκοκρατίας, διανύοντας περίπου 3 χιλιόμετρα, θα φτάσετε στην Παναγιά των Λουτρών ή Νερομύλων. Εδώ θα συναντήσετε τέσσερις παλιούς νερόμυλους, ένας από τους οποίους είναι αρκετά καλοδιατηρημένος, και θα ακολουθήσετε σε πολλά σημεία το αρδευτικό αυλάκι που τους έφερνε νερό από τον ποταμό Μαλαγκιώτη, για να φτάσετε στην εκκλησιά του Αγίου Γεωργίου στα Βασιλικά.
Στη συνέχεια, ένα παλιό μονοπάτι θα σας οδηγήσει από αυτή την εκκλησία με την εντυπωσιακή ασπροκόκκινη πρόσοψη με τους πέτρινους κίονες, στη Βολισσό, το μεγαλύτερο χωριό της βορειοδυτικής Χίου. Στην κορυφή του οικισμού, που είναι χτισμένος αμφιθεατρικά στη θέση που στην αρχαιότητα φιλοξενούσε την πόλη Βόλισσο ή Βολίσκο, όπου σύμφωνα με αναφορές έζησε ο Όμηρος, μπορείτε να επισκεφτείτε τα απομεινάρια βυζαντινού κάστρου. Αξίζει επίσης να αναζητήσετε το ψωμί του παραδοσιακού ξυλόφουρνου του κυρίου Άρη. Συνολικά η διαδρομή έχει μήκος 11,9 χλμ. και είναι μέτριας δυσκολίας.
Χάλανδρα-Αγιάσματα, τα μονοπάτια των μεταλλείων και του κρασιού
Πολύ ενδιαφέροντα μονοπάτια της ενιαίας διαδρομής των 92 χιλιομέτρων θα συναντήσετε επίσης μεταξύ του χωριού Χάλανδρα και του παραθαλάσσιου οικισμού των Αγιασμάτων. Μπορείτε να ξεκινήσετε την περιήγησή σας από αυτό το μικρό χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 455 μέτρων, και να κατηφορίσετε προς τη θάλασσα.
Από τα Χάλανδρα μπορείτε να περπατήσετε με ανατολική κατεύθυνση, ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι προς το χωριό Κέραμος, όπου στο παρελθόν λειτουργούσαν μεταλλεία αντιμονίου. Εδώ θα συναντήσετε τις στοές και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια των μεταλλείων και θα φτάσετε στο χωριό Λεπτόποδα, όπου μπορείτε να κάνετε μια στάση στο Έμπολο, το μικρό παραδοσιακό αυτοδιαχειριζόμενο καφενείο του χωριού. Από τα Λεπτόποδα θα κατηφορίσετε προς τα Ιαματικά Λουτρά Αγιασμάτων, που βρίσκονται στο βορειότερο σημείο του νησιού. Στα Αγιάσματα μπορείτε να ωφεληθείτε από τα νερά της ιαματικής πηγής (61°C), από τα οποία και πήρε το όνομά της η περιοχή.
Εναλλακτικά, από τα Χάλανδρα θα κατευθυνθείτε βορειοδυτικά προς τα χωριά Αφροδίσια, Κουρούνια και Εγρηγόρος. Εδώ, στην περιοχή «Σοφός», θα συναντήσετε το μικρό οινοποιείο Αριούσιος, όπου αναβιώνει η παραγωγή του περίφημου Αριούσιου Οίνου της αρχαιότητας. Αξίζει να δοκιμάσετε τη μοναδική τοπική ποικιλία «Χιώτικο κρασσερό» και άλλα βραβευμένα κρασιά που εξάγονται σε πολλές χώρες. Στη συνέχεια, μπορείτε να ακολουθήσετε το κατηφορικό μονοπάτι που αυτή την εποχή είναι γεμάτο άγρια σπαράγγια, ανθισμένα λούπινα και σπάνιες ορχιδέες, για να καταλήξετε στα θερμά λουτρά των Αγιασμάτων.
Περισσότερες πληροφορίες για όλα τα μονοπάτια της ενιαίας πεζοπορικής διαδρομής καθώς και διαδραστικούς χάρτες, μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο της Περιφερειακής Ενότητας Χίου chios.gr/el/trekkingtrails.
