Ο υπερμογγολικός σιδηρόδρομος αποτελεί μια διακλάδωση του υπερσιβηρικού σιδηροδρόμου, ο οποίος ξεκινά από το Ιρκούτσκ, διασχίζει την Μογγολία και φτάνει μέχρι το Πεκίνο διανύοντας μια απόσταση 1.700 χλμ. Το ταξίδι αυτό είναι εμπειρία ζωής. Η πολυήμερη παραμονή στο τρένο, η διαδρομή και οι γνωριμίες με τους συνταξιδιώτες κάνουν το ταξίδι μοναδικό.
Στο Ιρκούτσκ φτάσαμε μετά από πέντε ώρες πτήση από Μόσχα τις πρώτες πρωινές ώρες. Καθώς κατευθυνόμαστε στο κέντρο της πόλης για να πάμε στο ξενοδοχείο μας, μας δίνεται η ευκαιρία να θαυμάσουμε την πόλη που έχει να επιδείξει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά: Οι Δεκεμβριστές που πρωτοστάτησαν στην ανατροπή του Τσάρου Νικόλαου Β’ στην Αγία Πετρούπολη, στις αρχές του 19ου αιώνα, εξορίστηκαν στο Ιρκούτσκ κάνοντας την πόλη πολιτιστικό τους κέντρο. Κάνουμε βόλτα στην προκυμαία του ποταμού Ανγκαρά. Είναι δέκα το βράδυ και είναι μέρα ακόμα. Υπαίθριοι ζωγράφοι, νεαρά ζευγάρια με μπίρες στο χέρι και δυο-τρεις ψαράδες δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα στην απομακρυσμένη αυτή πόλη της αχανούς Ρωσίας.
Την επόμενη μέρα επισκεπτόμαστε την παλιά πόλη με τα ξύλινα σπίτια με περίτεχνα ξυλόγλυπτα πλαίσια γύρω από τα παράθυρα, τις παλιές ορθόδοξες εκκλησίες και το Μουσείο των Δεκεμβριστών. Το απόγευμα φεύγουμε για τη λίμνη Βαϊκάλη, η οποία απέχει κοντά στα 70 χλμ. Μένουμε στην μικρή πόλη Listvyanka που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης, κάτω από την σκιά της οροσειράς Primorsky. Η λίμνη Βαϊκάλη έχει έκταση ελαφρώς μεγαλύτερη από την έκταση του Βελγίου. Το μεγαλύτερο βάθος της είναι 1.800 μ. και φιλοξενεί 25 διαφορετικά είδη ψαριών. Τον χειμώνα στην επιφάνειά της σχηματίζεται στρώμα πάγου πάχους 2 μέτρων. Το 1904 στον Ρωσο-Ιαπωνικό πόλεμο οι Ρώσοι είχαν στήσει στην παγωμένη λίμνη σιδηροτροχιές για να μεταφέρουν πολεμικό υλικό. Στην ευρύτερη περιοχή κατοικούν οι Μπουριάτες, που είναι αυτόχθονος λαός μογγολικής καταγωγής, λάτρεις του σαμανισμού.
Την επόμενη μέρα το πρωί ανεβαίνουμε στην κορυφή του βουνού Tsersky στα 2.500μ. για να θαυμάσουμε τη λίμνη από ψηλά. Η διαδρομή μέσα από το πυκνό δάσος Τάιγκα είναι υπέροχη. Φτάνοντας στην κορυφή, η θέα μάς κόβει την ανάσα με τη λίμνη ν’ απλώνεται μπροστά μας.
Το απόγευμα φεύγουμε για τον σταθμό του Ιρκούτσκ για να πάρουμε τον υπερμογγολικό σιδηρόδρομο με προορισμό το Πεκίνο. Μπαίνοντας στο βαγόνι, η υπάλληλος, αφού ελέγχει τα εισιτήριά μας, μας δίνει ένα πακέτο με σεντόνια. Σε κάποιες κουκέτες, όπου τα παράθυρα είναι κλειστά, είναι έντονη η μυρωδιά από παστά ψάρια, βότκα και βαριά γυναικεία αρώματα. Πλησιάζοντας στα σύνορα με τη Μογγολία, μια παρέα από Ρώσους μεσήλικες αποχαιρετούν ένα συγγενικό τους πρόσωπο παίζοντας με το ακορντεόν ένα λυπητερό τραγούδι αποχαιρετισμού.
Φτάνοντας στη Μογγολία
Στα σύνορα η γραφειοκρατία είναι τεράστια. Θα μεσολαβήσουν περίπου έξι ώρες μέχρι να μπούμε σε μογγολικό έδαφος. Μόλις το τρένο σταματάει, μας πλησιάζουν παιδιά. Απλώνουν τα χέρια τους και ζητάνε ψωμί, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ζητάνε τσιγάρα και βότκα. Λίγα μέτρα πιο πέρα δύο Μογγόλοι με παραδοσιακές φορεσιές, κρατώντας ένα χάλκινο γκιούμι, πουλούν γάλα αντί ολίγων ντουγρούκ (εθνικό νόμισμα της Μογγολίας).
Tο βράδυ ξεκινάμε για την πρωτεύουσα της Μογγολίας, την Ουλάν Μπατόρ, την οποία προσεγγίζουμε τα ξημερώματα. Η απόσταση Ιρκούτσκ-Ουλάν Μπατόρ είναι 1.129 χλμ. Μαζί με τις καθυστερήσεις στα σύνορα, χρειάστηκαν 24 ώρες για να τη διανύσουμε.
Είναι 6 το πρωί και ο σταθμός γεμάτος κόσμο. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ντυμένοι παραδοσιακά. Στην Ουλάν Μπατόρ θα μείνουμε τρεις ημέρες. Καθώς πηγαίνουμε προς το ξενοδοχείο, παρατηρώ πως η πόλη, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 1.300μ., περιβάλλεται από καταπράσινα βουνά. Θεωρείται η πιο κρύα πρωτεύουσα του κόσμου. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το μεγαλύτερο μέρος της πόλης ήταν γεμάτο με γιούρτες (φορητές στρογγυλές σκηνές που καλύπτονται με δέρματα ή τσόχα και χρησιμοποιούνται ως κατοικίες από νομάδες στις στέπες), οι οποίες αντικαταστάθηκαν από κτίρια διαμερισμάτων σοβιετικού τύπου. Ο πληθυσμός της Μογγολίας ακολουθεί τον θιβετιανό βουδισμό.
Επισκεπτόμαστε το βουδιστικό μοναστήρι Gandan, το οποίο κατά τη διάρκεια αντιθρησκευτικών διώξεων από το σοβιετικό καθεστώς έκλεισε το 1936 και άνοιξε πάλι το 1944. Είμαστε τυχεροί, γιατί πετυχαίνουμε το μοναστήρι σε ώρα λειτουργίας με τους λαμαϊστές μοναχούς να ψέλνουν και να παίζουν τα μουσικά τους όργανα.
Μαζί με τους νομάδες
Την επομένη μέρα κάνουμε μια στάση στο Μουσείο Ιστορίας της Μογγολίας για να γνωρίσουμε την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του νομαδικού λαού της. Στην είσοδο βλέπουμε μια Μογγόλα γιαγιά με δύο κατσαρόλες και μια τεράστια τσαγιέρα να πουλάει μαντομπότα (ζυμάρι ψημένο στον ατμό με κιμά και μπαχαρικά) και τσοϊβάν (χυλοπίτες λεπτές με ψιλοκομμένο κρέας και λαχανικά) και όλα αυτά να συνοδεύονται με ένα φλιτζάνι τσάι. Συνεχίζουμε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Εκεί, μια παρέα από 10 φοιτητές που θέλουν να βελτιώσουν τ’ αγγλικά τους μας προτείνουν να τους συνοδεύσουμε σε μια περιοχή έξω από την πόλη που φημίζεται για τις φυσικές της ομορφιές για να γνωρίσουμε από κοντά το νομαδικό τρόπο ζωής της Μογγολίας. Ξεκινάμε με δύο αυτοκίνητα ακολουθώντας ένα δρόμο μέσα από καταπράσινα λιβάδια και χαμηλούς δασώδεις λόφους. Προσπερνάμε κοπάδια από ζώα και γιούρτες. Στην όχθη ενός ποταμού κάνουμε μια στάση. Μας προτείνουν να κάνουμε ιππασία με τις οδηγίες ενός Μογγόλου, που μόλις έχει έρθει με το άλογό του. Οι Μογγόλοι, όπως μας λένε, μαθαίνουν από παιδιά να ιππεύουν. Είναι πραγματικά μια όμορφη εμπειρία.
Συνεχίζουμε μέχρι να φτάσουμε σε δύο γιούρτες. Εκεί μας υποδέχονται οι ιδιοκτήτες με μια κούπα «κίμις» (ξινόγαλα φοράδας). Ένας άνδρας γύρω στα 50 μ’ ένα κοφτερό μαχαίρι κόβει σε μικρά κομμάτια ένα αρνί, για να ετοιμάσει το παραδοσιακό φαγητό των Μογγόλων, το horhog, το οποίο παρασκευάζεται μαγειρεύοντας κομμάτια από αρνί μέσα σε μια τεράστια κατσαρόλα που τοποθετείται σε πέτρες που έχουν ζεσταθεί στην φωτιά. Ο γεροντότερος βάζει σ’ ένα ποτήρι μογγολική βότκα, το σηκώνει ψηλά κάνοντας μια ευχή και ραντίζει όλους όσους βρίσκονται εκεί. Ωραίες στιγμές που μένουν αξέχαστες.
Αργά το απόγευμα φεύγουμε μ’ ένα τζιπ. Οι υπόλοιποι της παρέας έχουν μαζευτεί σ’ ένα λόφο και μας αποχαιρετούν μ’ ένα παλιό μογγολικό τραγούδι. Είναι συγκινητικό να ζεις τέτοιες στιγμές από ανθρώπους που μέχρι δεν ήξερες.
Προς Πεκίνο
Το πρωί της επόμενης μέρας συνεχίζουμε το ταξίδι μας με το τρένο για Πεκίνο διασχίζοντας τις μογγολικές στέπες. Η διαδρομή είναι πανέμορφη, αλλά και μονότονη. Κατά διαστήματα βλέπουμε άγρια άλογα να τρέχουν στις χορταριασμένες στέπες ενώ κάπου-κάπου ξεχωρίζουν και μερικές γιούρτες με μικρά παιδιά να παίζουν γύρω απ’ αυτές. Φτάνουμε στα σύνορα με την Κίνα στις 11 το βράδυ. Μόλις το τρένο σταματάει για έλεγχο, πλησιάζουν στρατιώτες. Από τα μεγάφωνα του σταθμού ακούγεται ο εθνικός ύμνος της Κίνας και στη συνέχεια μια βροντερή φωνή μας καλωσορίζει στα κινέζικα, στα ρώσικα και στα αγγλικά. Αμέσως μετά αρχίζει η διαδικασία αλλαγής τροχών κινεζικού εύρους, καθώς οι γραμμές στην Κίνα είναι πιο στενές.
Είναι δώδεκα τα μεσάνυχτα. Δυνατά φώτα πέφτουν πάνω στο τρένο. Οι γερανοί πηγαινοέρχονται και οι εργάτες κινούνται με απίστευτη ταχύτητα Όλη αυτή η διαδικασία διαρκεί γύρω στις δύο ώρες. Αμέσως μετά ξεκινάμε. Ναι, είναι αλήθεια, βρισκόμαστε επιτέλους στην Κίνα.
Η μέρα αρχίζει να χαράζει και το τρένο διασχίζει πλέον την έρημο Γκόμπι. Ξαφνικά βλέπω από το παράθυρο του τρένου, μέσα σ’ αυτήν την απεραντοσύνη της ερήμου, το Σινικό τείχος, την απίστευτη αυτή κατασκευή μήκους 8.000χλμ. που στη σημερινή του μορφή οικοδομήθηκε ανάμεσα στα τέλη του 14ου και τις αρχές του 17ου αιώνα, με σκοπό την προστασία των βόρειων συνόρων της Κίνας από τις επιδρομές μογγολικών και τουρκικών νομαδικών φυλών.
Ο υπερμογγολικός σιδηρόδρομος διασχίζει το Σινικό τείχος για περίπου 400 χλμ. μέχρι το Πεκίνο. Στις τρεις το μεσημέρι φτάνουμε στο σταθμό, ο οποίος είναι γεμάτος από κόσμο. Ο θόρυβος από τα αυτοκίνητα, η πολυκοσμία και τα αμέτρητα ποδήλατα φέρνουν πονοκέφαλο. Στο Πεκίνο, πρωτεύουσα της Κίνας, υπάρχουν αξιοθέατα όπως η Απαγορευμένη πόλη, η πλατεία Τιενανμέν, τα αυτοκρατορικά πάρκα και κήποι που παρουσιάζουν χιλιετίες κινεζικής ιστορίας, θρησκείας και πολιτισμού. Κάπου εδώ τελειώνει το ταξίδι μας με τον υπερμογγολικό και αρχίζει η εξερεύνηση της αχανούς Κίνας.
